Chỉ 20% số người già có lương hưu

Nguy cơ mất cân đối dài hạn

Hà Nội là một trong những địa bàn tập trung đông nhất người lao động nhưng số người tham gia BHXH vẫn còn rất khiêm tốn. Theo ông Trương Trọng Thắng – Phó Giám đốc BHXH TP.Hà Nội, trên địa bàn hiện có hơn 6,5 triệu dân, dù chưa có số liệu chính thức nhưng ước khoảng 60% số người lao động làm việc trong các doanh nghiệp tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện và bảo hiểm thất nghiệp.

Tình trạng nợ đọng BHXH sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động (ảnh chụp hội chợ tại Khu công nghiệp Bắc Thăng Long, Hà Nội).

Theo bà Trần Thị Thúy Nga – Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH), mặc dù số người tham gia BHXH hàng năm đều tăng (năm 2007 có hơn 8,1 triệu người tham gia BHXH, ước tính đến cuối năm 2011 khoảng 9,8 triệu người) nhưng số đối tượng tham gia còn khá khiêm tốn so với lực lượng lao động.

Như vậy, chỉ có khoảng 20% dân số trong độ tuổi nghỉ hưu (55 tuổi đối với nữ và 60 tuổi đối với nam) được hưởng lương hưu. Riêng số người tham gia loại hình BHXH tự nguyện đến nay cũng chỉ có khoảng 90 nghìn người, chỉ chiếm khoảng 0,22% lực lượng lao động.

“Chúng tôi đã đưa ra cảnh báo Quỹ BHXH hưu trí và tử tuất đang đối mặt với nguy cơ mất cân đối trong dài hạn. Trong khi đó, một bộ phận rất lớn người già trong độ tuổi từ 60 - 80 không có BHXH và không được hưởng bất kỳ một khoản trợ cấp hàng tháng nào” - bà Nga cho biết. Ngoài tình trạng số người tham gia BHXH còn thấp, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới mất cân đối Quỹ BHXH trong dài hạn và có thể còn gây vỡ quỹ là tình trạng nợ đóng BHXH.

Nợ BHXH có thể lên tới 6.000 tỷ đồng

Tại hội nghị, đại diện BHXH TP. Hồ Chí Minh cho biết, tính đến cuối năm 2010, TP.HCM có tới 19.139 doanh nghiệp, đơn vị nợ đọng BHXH của trên 687.1000 người lao động. Chỉ tính riêng số nợ trên 12 tháng đã có tới 205 DN nợ tổng cộng 75 tỷ đồng, trong đó có doanh nghiệp nợ trên 10 tỷ đồng. Tổng nợ BHXH bắt buộc đến cuối năm 2010 tại TP.HCM gần 374 tỷ đồng.

Ông Điều Bá Được - Trưởng ban Chính sách thực hiện bảo hiểm (BHXH Việt Nam) cho biết, mặc dù đạt được kết quả khả quan trong công tác thu quỹ nhưng tình trạng nợ đóng, chậm đóng BHXH vẫn xảy ra khá phổ biến, tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm trên 70% tổng số nợ). Tính đến 31.8, số nợ đóng BHXH là 4.611 tỷ đồng và dự báo đến cuối năm 2011 là hơn 6.000 tỷ đồng.

Chúng tôi đã đề xuất tăng mức lãi suất, nợ đọng và trốn đóng BHXH của doanh nghiệp lên gấp 2 lần hiện nay (hiện 10%/năm) và xử lý hình sự để hạn chế sự chây ỳ của các doanh nghiệp.

Ông Lê Bạch Hồng - Tổng Giám đốc BHXH VN.

Ông Lê Bạch Hồng – Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam nhấn mạnh: “Hiện cơ quan BHXH hầu như không có một công cụ nào để buộc doanh nghiệp đóng đầy đủ và đúng thời hạn tiền BHXH. Vì thế, chúng tôi đang đề xuất tới đây khi sửa đổi Luật BHXH cần có thêm quy định BHXH được quyền thanh tra chuyên ngành và có công cụ xử lý tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH. Đặc biệt là sử dụng biện pháp mạnh như xử lý hình sự đối với tình trạng trốn đóng BHXH để đủ sức răn đe”.

Ông Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng chỉ ra những mặt tồn tại sau 5 năm thực hiện Luật BHXH. “Về mặt phối hợp giữa các ban ngành, ở cấp trung ương thì rất tốt nhưng ở địa phương còn nhiều hạn chế. Ở một số địa phương, BHXH vẫn còn có những hiện tượng hách dịch, cửa quyền, không cho người bệnh lên tuyến trên điều trị hay việc cấp thẻ BHYT cho người già và trẻ nhỏ tới 6 tháng mới có thẻ… Ngay cả công tác cán bộ của BHXH cũng còn chưa chuyên nghiệp” - ông Lợi nói.

Ông Lợi cũng cho biết, tại kỳ họp Quốc hội vừa kết thúc đã đưa ra kế hoạch xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, trong đó Quốc hội đã phê duyệt sửa đổi Luật BHXH cho phù hợp với tình hình mới.

Phương Vy