Chuyên gia ADB nói thẳng về quyết định giảm lãi suất của NHNN, cảnh báo rủi ro "tên gọi" 10 tỷ USD

Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB nói về quyết định giảm lãi suất bất ngờ của Ngân hàng Nhà nước

Ông Nguyễn Minh Cường, Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB phân tích, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã hành động vì thị trường vốn căng thẳng thời gian qua khiến tín dụng cho bất động sản bị thắt chặt và ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư.

Trong khi đó, lạm phát giảm nhẹ và tình trạng bất ổn trong lĩnh vực ngân hàng gần đây ở Mỹ được đánh giá là sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ giảm bớt chính sách thắt chặt tiền tệ diều hâu, qua đó có khả năng làm giảm lạm phát do chi phí đẩy từ bên ngoài. Đồng thời, áp lực duy trì tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam gia tăng, khi nền kinh tế toàn cầu bị đình trệ.

Những yếu tố này khiến Chính phủ vào ngày 7/3/2023 đã chỉ đạo ngân hàng trung ương hành động để hỗ trợ thanh khoản và phục hồi kinh tế.

Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện điều chỉnh giảm lãi suất điều hành 2 lần vào ngày 15/3 và ngày 3/4 vừa qua. Chính sách giảm lãi suất điều hành bất ngờ của Ngân hàng Nhà nước khiến Việt Nam trở thành nền kinh tế đầu tiên ở Đông Nam Á nới lỏng chính sách tiền tệ, theo Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB.

"Mặc dù chuyển sang chính sách tiền tệ nới lỏng hơn, Việt Nam vẫn nên tiếp tục ưu tiên ổn định giá cả, do căng thẳng địa chính trị leo thang và việc đẩy nhanh giải ngân đầu tư công vẫn có thể làm gia tăng lạm phát trong năm 2023", ông Cường lưu ý.

Lạm phát bình quân trong hai tháng đầu năm 2023 tăng từ 1,7% cùng kỳ năm trước lên tới 4,6%. Do vậy, lạm phát được dự báo sẽ tăng nhẹ lên 4,5% trong năm 2023.

Cảnh báo rủi ro gia tăng từ 10 tỷ USD trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn

Chuyên gia ADB cũng đưa ra cảnh báo rủi ro đang gia tăng từ những bất ổn trong những năm trước của thị trường tài chính của Việt Nam, đặc biệt là vấn đề liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp và tín dụng bất động sản.

Ông đề cập, gian lận tài chính gây tác động mạnh tới thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2022, khiến lượng phát hành trái phiếu trong quý IV/2022 giảm 98,8% so với một năm trước đó. Trong khi đó, lượng trái phiếu đáo hạn vào năm 2023 ước tính khoảng 10 tỷ USD, trong đó 42,8% là từ bất động sản và 30,8% từ ngân hàng.

Thời gian qua, do các ngân hàng có khả năng chống chịu tốt, nên sự bất ổn của thị trường vẫn chưa gây ra những rủi ro hệ thống nghiêm trọng. Tỉ lệ an toàn vốn so với tài sản có rủi ro vẫn ở mức trên 8% theo yêu cầu của Basel II. Báo cáo tài chính của các ngân hàng vẫn khả quan trong quý IV/2022.

Tuy nhiên, theo Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB, rủi ro đang dần hiện hữu. Bởi, tín dụng ngân hàng dành cho bất động sản năm 2022 tăng 24%, là mức tăng trưởng cao nhất trong 5 năm qua. Cùng với đó, tổng nợ xấu gộp tăng từ 3,8% vào năm 2021 lên tới 4,5% vào năm 2022 và có thể tiếp tục tăng.

"Rủi ro lan truyền hơn có thể đến từ việc các ngân hàng cho vay trong lĩnh vực bất động sản và xây dựng và tỉ lệ cao bất động sản là tài sản thế chấp tại ngân hàng. Tỉ lệ cho vay trên tiền gửi của nhiều ngân hàng vượt ngưỡng 85%", ông Cường cảnh báo.

Vị chuyên gia ADB thừa nhận, trong bối cảnh đó Chính phủ đã phản ứng kịp thời trước điều kiện thị trường xấu đi khi Nghị định 65 nhanh chóng được thông qua trong quý III/2022 nhằm tăng cường quản trị trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này không cải thiện được tâm lý thị trường và các nhà đầu tư đột ngột ngừng mua trái phiếu doanh nghiệp do nghi ngờ về khả năng trả nợ trái phiếu.

Ông Cường cho biết, sau đó Chính phủ đã lùi thời hạn thực hiện một năm đối với các quy định về việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, bao gồm xếp hạng tín dụng bắt buộc đối với việc phát hành trái phiếu riêng lẻ. Đồng thời, Chính phủ đã ban hành một nghị định khác vào ngày 5/3/2023 cho phép thanh toán lãi và gốc trái phiếu không chỉ bằng tiền mặt mà còn bằng tài sản vật chất và tài sản khác. Song, điều này làm dấy lên nghi ngờ về khả năng thực thi, do nhiều tài sản vật chất chưa có đủ cơ sở pháp lý để định giá.

Ngoài ra, ngân hàng trung ương đã cho phép tính cả tiền gửi có kỳ hạn của Kho bạc Nhà nước trong tiền gửi của ngân hàng để cải thiện tỉ lệ cho vay trên tiền gửi và mở rộng dư địa tín dụng của ngân hàng. Trong tháng 2 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cũng đã đề xuất một chương trình tín dụng trị giá 5 tỷ USD cho nhà ở xã hội, do bốn ngân hàng thương mại quốc doanh thực hiện.

Trong bối cảnh đó, ông Cường cho rằng, việc ban hành Nghị định 65 là rất kịp thời và cần tiếp tục triển khai, vì nếu chậm trễ có thể làm tăng nợ xấu trong tương lai. Đồng thời, việc thực hiện chương trình nhà ở xã hội cần cân bằng giữa nhu cầu cho vay thận trọng để tránh các khoản nợ xấu trong tương lai với nhu cầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Về dài hạn, theo vị chuyên gia này, Việt Nam cần tiếp tục cải cách tài chính để giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng và nâng cao tính minh bạch trên thị trường trái phiếu.