Cuộc hội ngộ “có một không hai” của linh vật Mèo trước thềm Xuân Quý Mão

Ngày 11/1/2023, tại 71 Hàng Trống (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Báo Nhân Dân ra mắt tập tản văn "Những ý nghĩ khua vang căn bếp nhỏ" của nhà thơ Nguyễn Bảo Chân. Tập tản văn tập hợp 30 tản văn mà nữ nhà thơ đã viết cho chuyên mục "Mùi vị ký ức" của Nhân Dân hàng tháng (từ số tháng 8/2020 đến số tháng 12/2022). 

Bộ linh vật mèo của họa sĩ Lê Thiết Cương và Lê Minh Trí. Ảnh: BTC.

Điểm nhấn đặc biệt trong dịp này chính là triển lãm nghệ thuật mang tính đột phá có tên "Nhân Dân - Quý Mão 365". Đây là lần đầu tiên, Báo giới thiệu tới công chúng yêu nghệ thuật "Bộ sưu tập tác phẩm điêu khắc linh vật Mèo độc bản" dựa trên những sáng tác của các họa sĩ, nhà điêu khắc đương đại nổi tiếng của Việt Nam. Dự án còn giới thiệu 15 bức tranh sơn dầu độc đáo của 15 họa sĩ đương đại cùng chủ đề về linh vật Mèo với những đường nét, phong cách ấn tượng. Những sắc màu biến ảo của linh vật Mèo qua 365 nhịp mặt trời biểu trưng cho niềm khát khao, ước vọng cống hiến, sáng tạo không ngừng để năm mới 2023 ấn tượng, bứt phá và thịnh vượng.

Về điêu khắc, triển lãm giới thiệu trọn bộ sưu tập 365 tác phẩm điêu khắc linh vật Mèo độc bản của ba tên tuổi nghệ sĩ tạo hình cùng mang họ Lê: Lê Đình Nguyên, Lê Thiết Cương và Lê Minh Trí. Dáng mèo đầu tiên trong chuỗi linh vật là "Mèo ngồi" của họa sĩ Lê Đình Nguyên. Họa sĩ vẽ trên giấy trước khi phác thảo bằng đất, nặn ra mẫu tác phẩm. 

Bộ sưu tập linh vật mèo của họa sĩ Lê Đình Nguyên. Ảnh: BTC.

Những chú "Mèo ngồi" ung dung, tự tại nối nhau từ xưởng ra ngoài sân "tắm nắng". Những chú "Mèo cày" được họa sĩ đặt ở thế nằm ngang thấp thoáng hình ảnh "chú mèo đi hia" trong văn học Pháp. "Mèo cày" bập bềnh như nhịp nôi, như cánh võng. Mèo chuyển động, lưỡi cày chuyển động theo. Một vẻ đẹp lạ lùng, ẩn dụ, thuần Việt và gợi nhiều liên tưởng.

Ngoài "Mèo ngồi, "Mèo cày", họa sĩ còn tạo tác "Mèo đứng", "Mèo trăng". "Mèo đứng" oai phong, vững chãi, uy lực. "Mèo trăng" với khuôn mặt hình trăng khuyết mơ màng, lí lắc, gợi cảm hứng đồng quê, ký ức, nhớ nhung. Sự tinh nghịch, uyển chuyển, cuốn hút… được khai thác tối đa với tạo hình phối trộn đa dạng vật liệu (từ giấy dó nghiền trộn với đất sét rồi ép khuôn, bồi báo Nhân Dân cũ rồi phủ nhiều lớp sơn ta, sau đó vẽ điểm bằng sơn nhũ vàng cao cấp). Bên cạnh đó, không thể không kể tới những vật liệu đặc biệt khác cùng cách xử lý rất "quái" đã gắn liền với thương hiệu Nguyên "Trâu", như: vỏ đạn pháo, sắt hàn, thạch cao nha khoa đẽo...

Tại triển lãm lần này, họa sĩ Lê Đình Nguyên đặc biệt mang đến 9 tác phẩm lớn độc bản, gồm: cụm 8 tác phẩm mang tên "Mèo đi chơi Tết" và "Mèo đi học". Đây đều là những tác phẩm sắp đặt có chuyển động, âm thanh và ánh sáng, mang lại hiệu ứng thưởng thức cao nhất cho công chúng. Họa sĩ đã miệt mài đến quên ăn quên ngủ từ đầu tháng 7/2022 đến đầu tháng 1/2023 để đưa linh vật Mèo đến với công chúng. Những tác phẩm điêu khắc động này hứa hẹn tạo nên một dấu mốc mới trên hành trình sáng tạo không ngừng nghỉ của họa sĩ Lê Đình Nguyên.

Lê Minh Trí lại tạo hình mèo trên nền phôi gỗ xà cừ, với lớp báo cũ được bồi dán rồi sau đó phủ màu, vẽ tranh bằng chất liệu acrylic. Sự phối hợp ăn ý giữa những chi tiết chọn lọc đầy ngẫu hứng từ các trang báo cũ Nhân Dân cùng họa phẩm đương đại đã nâng đỡ và bổ trợ hữu hiệu cho nhau, để tạo thành một tổng thể giàu tính thẩm mỹ, gây ấn tượng thị giác mạnh nhằm mang tới những linh vật Mèo độc bản, duy nhất, không trùng lặp.

Với họa sĩ Lê Minh Trí, đề bài "kết hợp hình và chữ" mà báo Nhân Dân đưa ra mang lại cho anh cảm giác thích thú, khi chứa đựng trong nó ngôn ngữ tạo hình mang tính đồ họa rất cao. Chọn xà cừ là nguyên liệu làm phôi gỗ vì thích cảm giác "cầm nặng tay", con mèo của Trí rất đáng yêu, với tạo hình mập mạp, chân ngắn cùng cái đầu bẹt nghiêng nghiêng đầy thách thức.

Cuộc hội ngộ "linh vật mèo" của 15 họa sĩ đương đại tên tuổi 

Về hội họa, chung nhịp chuyển động với chủ đề thú vị về linh vật Mèo, Dự án đánh dấu sự đồng hành, hội ngộ của 15 tên tuổi họa sĩ đương đại nổi tiếng của Việt Nam gồm: Lương Xuân Đoàn, Phạm Luận, Phạm An Hải, Lê Trí Dũng, Đào Hải Phong, Nguyễn Văn Đức, Tùng Nguyễn, Nguyễn Minh, Vũ Đình Tuấn, Phạm Hà Hải, Nguyễn Minh Quân, Đỗ Hiệp, Trần Thị Trường, Mai Xuân Oanh, Đặng Tiến với 15 bức tranh đặc sắc. Tương tự như tác phẩm điêu khắc, các bức tranh cũng được phối kết với những trang báo Nhân Dân cũ hoặc vẽ về trang báo, chứa đựng chi tiết mang dấu ấn của báo… như một thông điệp về sự hòa nhịp, chuyển động của báo với hơi thở đời sống nghệ thuật, xã hội.

15 tác phẩm đặc sắc đều đã xuất hiện trong Dự án lịch Xuân 2023 của Báo Nhân Dân. Họa sĩ Lương Xuân Đoàn - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cho biết, khi nhận lời mời tham gia dự án, ông cảm thấy "thách thức đầy ắp" bởi sau đại dịch Covid-19, cũng như nhiều đồng nghiệp, họa sĩ khá bận rộn với các chuyến đi, dự án. Tới khi cảm thấy "không thể lùi được nữa" thì ý tưởng chợt ùa đến một cách rất tự nhiên, trong trẻo.

Tác phẩm "Năm Mèo" của ông thu hút bởi hình ảnh hao chú mèo con thơ ngây được vẽ với gam mầu nâu của đất quê, trên nền trắng của bầu trời. Nhiều người thắc mắc, sao ông không vẽ mèo nhà đầy uy lực, dũng khí và quen thuộc, lại chọn mèo nhí, họa sĩ cho biết, ông vẽ với niềm hy vọng về một tương lai tốt đẹp đến với bất kỳ ai, nhất là những người trẻ tuổi. 

Mỗi người đều có quyền hưởng sự trong trắng, lành sạch của đời sống xã hội, không phải chịu tổn thương, dù chỉ là một vết xước trên da thịt. Họa sĩ Lương Xuân Đoàn nhấn mạnh, ông xúc động trước dự án lần này bởi đó là cuộc hội tụ, lan tỏa tinh thần nhân văn, tình cảm yêu thương và sáng tạo nghệ thuật không giới hạn của các nghệ sĩ và công chúng.

"Khung cửa" của Phạm Luận là một tác phẩm đặc biệt được thể hiện bằng chất liệu sơn dầu. Căn phòng ấm áp, bình yên có góc nhìn ra ô cửa sổ với những tán lá sắp chuyển mùa, đường nét nhà thờ uy nghiêm cổ kính. Đóa hoa xuân rực hồng, tờ báo Nhân Dân quen thuộc bên chú mèo cặp mắt hiền lành, vô ưu, bộ lông muốt mềm như một cuộn mây, một nhịp gối êm… mang đến cảm giác nhẹ nhõm, tin cậy và nguồn yêu thương đang chầm chậm trào dâng.

Vẫn là những gam mầu quen thuộc, ấn tượng, như chứa đựng hào quang trong tranh Đào Hải Phong, "Đêm Quý Mão" lay động bởi hình ảnh bức tường của những ngôi nhà giản dị có dấu ấn của Báo Nhân Dân, của hoa đào thắm, của một con mèo trắng muốt trên mái nhà mầu cam. Một mùa xuân đầy giản dị, ấm nồng, viên mãn. Mèo xuất hiện chính nơi vệt sáng, giao hòa giữa trời và đất, giữa không gian, thiên nhiên đang nồng ấm căng đầy. Mọi thứ như được kéo xích lại gần hơn, bằng hơi ấm tỏa lan nơi vệt sáng.

Công chúng yêu nghệ thuật cũng ấn tượng với tác phẩm "Mèo" của Đặng Tiến. Bằng chất liệu bột màu trên giấy, ông khắc họa một con mèo đen tinh anh, khác lạ. Họa sĩ vẽ với tinh thần đơn giản nhất, bằng hình dung và cảm xúc trong đầu, về con mèo đã biết chờ mình từ thuở còn đi học.

"Quý Mão 2023" của Phạm An Hải cuốn hút qua từng đường nét, khuôn dáng mạnh mẽ, đậm sâu, sắc mầu độc đáo. Một đôi mắt mèo như ngọc nổi bật trên nền xanh vàng khỏe khoắn, giao hòa giữa cổ điển và hiện đại. Đỗ Hiệp khai thác chất liệu lá bạc trên giấy dó trong tác phẩm "Vờn trăng" với gam mầu hồng và cam ảo mờ, biến hóa.

"Tình mẹ" của Lê Trí Dũng ca ngợi vẻ đẹp tình mẫu tử, của mùa xuân lung linh với khóm hoa đào, với mặt trăng tỏa rạng và phông nền ấm áp sắc đỏ giao thừa. Họa sĩ Mai Xuân Oanh mang đến nhịp "Ngày nắng trong" như phong cách quen thuộc nhưng lần này, bên những nhành hoa vàng tươi sáng, đong đầy mà đôi mèo hạnh phúc. Ám gợi, bâng khuâng, nhung nhớ là cảm xúc của nhiều người khi ngắm tác phẩm "Tam thể sắc hồng" của Phạm Hà Hải.

Trong khi đó, "Chào ngày mới" của nhà văn-họa sĩ Trần Thị Trường lảnh lót, trong veo, hồn nhiên, con mèo như trẻ thơ mở mắt biếc đón chào mùa xuân mới. "Hoa xuân" của Tùng Nguyễn và "Mùa xuân" của Vũ Đình Tuấn với hình ảnh mèo bên hoa, mèo đầy mầu sắc gọi về bao náo nức, chộn rộn, chói ngời. "Chú mèo và đóa trà my" của Nguyễn Minh Quân vẽ trên nền báo cũ lại là một chú mèo ngạo nghễ, uy dũng với hai mầu đen và trắng bên những đóa trà my đang độ căng tràn, viên mãn nhất giữa tiết xuân. 

Nguyễn Văn Đức gửi vào tác phẩm "Nơi tình yêu bắt đầu" niềm ước mong về hạnh phúc lứa đôi, mèo ở vị trí trung tâm, bé nhỏ nhưng đủ chiều sâu và sự nổi bật cũng lại với dấu ấn Báo Nhân Dân. "Gió mùa" của Nguyễn Minh ùa về cung bậc xôn xao, chấm phá qua từng nhịp cầu Long Biên, nhịp phố cổ thâm trầm, với những áo đỏ, khăn len, tóc bồng, má thắm và chú mèo yên ấm ngủ mơ.

Trong khuôn khổ dự án, Ban Tổ chức cũng phối hợp cùng các họa sĩ đấu giá một số tác phẩm để gây quỹ từ thiện, góp phần lan tỏa những giá trị nhân văn, tiếp nối truyền thống đùm bọc, sẻ chia quý báu của dân tộc ta. Đây cũng là hoạt động thường xuyên được Báo Nhân Dân nói chung và Nhân Dân hằng tháng nói riêng chú trọng và tích cực hưởng ứng.