Cứu ngành tiêu thoát cảnh bi đát bằng sản xuất sạch, chế biến sâu

Giá giảm chạm đáy

“Thị hiếu người tiêu dùng ngày càng hướng tới những sản phẩm có chất lượng cao và đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, trong khi chi phí sản xuất tăng cao, giá cả diễn biến khó lường... là những yếu tố  đã và đang gây bất ổn đến sản xuất, kinh doanh của ngành hồ tiêu toàn cầu.

Trong đó Việt Nam - nước đang có sản lượng sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu nhiều nhất thế giới, đã và sẽ còn tiếp tục bị tác động mạnh nhất” - đại diện IPC đánh giá.

Giá tiêu liên tục giảm khiến nông dân lỗ nặng, nhiều nơi nông dân bắt đầu chặt bỏ cây tiêu trồng cây khác.  Ảnh: N.M

Hiện sản lượng hồ tiêu xuất khẩu hàng năm của Việt Nam gần 250.000 tấn, chiếm 42% sản lượng hồ tiêu toàn cầu. Từ năm 2015, giá hồ tiêu trong nước liên tục giảm từ mức “đỉnh” 200.000 đồng/kg xuống còn khoảng 40.000 đồng/kg hiện nay, khiến nông dân và doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Ông Phạm Văn Lý - nông dân có 10ha trồng tiêu ở xã Thiện Hưng (huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước) cho biết, bình quân 1ha trồng tiêu hiện nay cho năng suất khoảng 3 tấn. “Chi phí trồng 3 tấn hồ tiêu này khoảng 100  - 120 triệu đồng, tùy vườn trồng theo kỹ thuật, lấy chứng chỉ gì. Nhưng giá bán hiện nay quá thấp, chưa tới 40.000 đồng/kg, nông dân hết lời, thậm chí lỗ nặng nếu gặp dịch bệnh” - ông Lý nói.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Lê Quốc Doanh cho biết, giá hồ tiêu liên tục giảm trong vài năm gần đây là do nguồn cung vượt cầu.

“Quy hoạch của ngành chỉ sản xuất 50.000ha, trong khi diện tích thực tế gấp 3 lần quy hoạch, lên đến 150.000ha... Giải pháp hiện nay là các doanh nghiệp nên liên kết với nông dân để nâng cao chất lượng hạt tiêu lên và tăng cường chế biến sâu, chế biến sạch, đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa thị trường nhằm thâm nhập sâu vào chuỗi cung ứng hạt tiêu toàn cầu” - Thứ trưởng Doanh nói.

Doanh nghiệp tăng liên kết với nông dân

Phó Chủ tịch ngành gia vị Tập đoàn OLam (Singapore) ông Ravindranath cho biết, tập đoàn vẫn đánh giá rất cao tiềm năng phát triển của ngành hồ tiêu Việt Nam dù  đang trong bối cảnh khó khăn. Từ năm 2016, Olam ở Việt Nam đã khởi động Dự án trồng tiêu sạch với hơn 600ha ở huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai, trồng các giống tiêu kháng bệnh với nhiệt độ, độ ẩm và nước được điều chỉnh tự động, giảm chi phí đến mức thấp nhất nhưng hiệu quả đạt cao nhất.

Olam Việt Nam cũng đã truyền bí quyết này cho hơn 300 hộ nông dân liên kết trồng tiêu sạch và bao tiêu sản phẩm ở các tỉnh Tây Nguyên. Kế hoạch của Olam là tăng liên kết lên 2.000 nông dân trong 5 năm tới. Từ đó giúp nâng chất lượng hạt tiêu từ nguồn cung cấp trong dân lên, vực dậy giá tiêu trong nước và xuất khẩu.

Tương tự, Công ty Ngọc Trai (Pearl Corporation) cũng đang có dự án liên kết với nông dân làm vùng nguyên liệu sản xuất hồ tiêu bền vững tại huyện Đăk Song, tỉnh Đăk Nông, với diện tích hơn 650ha, liên kết với 350 hộ nông dân. Công ty chuyển giao kỹ thuật trồng tiêu sạch, lấy chứng nhận RFA (Rainforest Aliance) để tăng cường xuất khẩu các sản phẩm chế biến sâu, giá trị cao vào thị trường cao cấp EU, Mỹ. Công ty cũng có kế hoạch tăng lượng liên kết này lên 500 hộ trong năm tới.

Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho biết, từ năm 2015, ngành đã có những dự án hợp tác công tư PPP với các tổ chức trong và ngoài nước phát triển sản xuất và kinh doanh hồ tiêu theo chuỗi, với các dự án sản xuất hồ tiêu bền vững, đào tạo cho 74.000 nông dân sản xuất lấy các chứng chỉ quốc tế, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm hồ tiêu xuất khẩu.