Đầu tư chưa xứng tầm cho KHCN

L.T.S: Nghị quyết (NQ) 20 của Hội nghị lần thứ 6 BCH T.Ư Đảng khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ (KHCN) nhấn mạnh sẽ thúc đẩy lĩnh vực này phát triển, để phục vụ cho CNH-HĐH, phục vụ nông nghiệp, nông thôn... Vậy từ bây giờ, chúng ta cần phải làm gì để đạt được mục tiêu trên trong bối cảnh đầu tư KHCN cho lĩnh vực tam nông còn hạn chế? Từ số báo này, NTNN và Dân Việt khởi đăng loạt bài “Khoa học công nghệ chờ cú huých” để phân tích, làm rõ hơn những vấn đề trên.

Nông dân sẽ được hưởng lợi nhiều nếu các ứng dụng KHCN trong nông nghiệp có hiệu quả. (ảnh chụp tại xã Cao Viên, huyện Thanh Oai, Hà Nội).

Mục tiêu không thành hiện thực

Theo thống kê của Bộ NNPTNT, đầu tư nhà nước từ vốn sự nghiệp cho KHCN nông nghiệp và nông thôn tăng trung bình 11-12%/năm. Năm 2001, kinh phí từ nguồn vốn sự nghiệp khoa học cho Bộ NNPTNT là 189 tỷ đồng (bao gồm cả lương và hoạt động bộ máy của các viện nghiên cứu), đến năm 2007 tăng lên 408 tỷ đồng (bao gồm cả thủy sản) và đến năm 2010 là 594 tỷ đồng. Tính chung, tổng kinh phí cho hoạt động nghiên cứu KHCN của ngành nông nghiệp giai đoạn 2006- 2010 là 2.416 tỷ đồng.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Bùi Bá Bổng cho rằng: “Thực tế, Bộ NNPTNT còn tạo điều kiện để các tổ chức KHCN hợp tác với các tổ chức quốc tế trong việc hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, tăng cường trang thiết bị, đào tạo nâng cao năng lực quản lý, năng lực nghiên cứu KHCN lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn”. Ngoài ra, Bộ NNPTNT còn sử dụng nguồn Hỗ trợ phát triển trực tiếp (ODA) cho KHCN với khoảng 30 dự án hỗ trợ kỹ thuật và tăng cường năng lực cho toàn ngành, trong đó có tăng cường năng lực nghiên cứu và ứng dụng phát triển KHCN.

Vẫn khó về kinh phí

Theo đánh giá của Bộ NNPTNT, hiện nay, công tác quản lý KHCN ở tầm vĩ mô tuy đã đổi mới, nhưng còn chậm, việc phân công nhiệm vụ quản lý nghiên cứu về lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn chưa thật rõ ràng, cụ thể giữa các bộ, ngành có liên quan. Việc khoán thực hiện đề tài, dự án KHCN còn khó thực hiện vì một số nội dung thiếu hướng dẫn rõ ràng (cách xác định tiền lương, tiền công cho các cán bộ nghiên cứu, quản lý…); mặt khác, đối tượng nghiên cứu của nông nghiệp là cây trồng, vật nuôi sản xuất mang tính thời vụ, chu kỳ kinh doanh dài, nên quyết toán theo năm tài chính sẽ khó thực hiện.

Bên cạnh khó khăn về kinh phí, theo Vụ KHCN và Môi trường (Bộ NNPTNT), dù trong những năm qua, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và tiến bộ kỹ thuật của một số tổ chức KHCN đã được tăng cường, tạo điều kiện làm việc tốt cho cán bộ khoa học trong công tác nghiên cứu chuyển giao công nghệ. Trong 10 năm trở lại đây, Nhà nước đã đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng để nâng cấp nhà làm việc, mở rộng quy mô, tăng cường một số trang thiết bị hiện đại cho 8 tổ chức KHCN thuộc Bộ NNPTNT.

Song theo đánh giá của Thứ trưởng Bùi Bá Bổng, xét về tổng thể, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho nghiên cứu chỉ có dưới 10% tổ chức KHCN nông nghiệp ngang tầm khu vực. Nhiều tổ chức KHCN thuộc Viện KHNN Việt Nam, Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam… chưa được đầu tư tăng cường năng lực. “Do đầu tư chưa tương xứng, nên có tình trạng thiếu trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, thí nghiệm, chuyển giao; nhiều phòng thí nghiệm lạc hậu, không đồng bộ, thiếu nhiều thiết bị tiên tiến, hiện đại phục vụ cho nghiên cứu một số lĩnh vực công nghệ sinh học, bảo vệ môi trường” - ông Bổng nói.

Hữu Thông