ĐBSCL - vựa nông sản lớn nhất cả nước mà chưa có một trung tâm logistics được công nhận

Báo cáo của Bộ NNPTNT cho thấy, trong những năm qua, logistics Việt Nam đã phát triển nhanh chóng, đạt giá trị 40 – 42 tỷ USD/năm, đứng thứ 3 khu vực ASEAN với 3.000 doanh nghiệp. 

Môi trường kinh doanh logistics, chất lượng dịch vụ logistics, kết cấu hạ tầng ngày càng được nâng cao và hoàn thiện.

Nhờ logistics phát triển, dịch vụ tốt, cơ sở hạ tầng giao thông, đường sá được nâng cấp và xây mới, bến bãi kho tàng xếp dỡ hàng hóa được mở rộng mà nông nghiệp Việt Nam hàng năm được cung cấp hàng chục triệu tấn phân bón, vật tư và thức ăn chăn nuôi; vận chuyển, lưu thông trên 130 triệu tấn nông sản sản xuất ra và hàng chục triệu tấn sản phẩm nông sản được xuất khẩu khắp thế giới. 

Theo thống kê sơ bộ từ Bộ Công Thương, hiện nay nước ta có 18 trung tâm logistics hạng 2 là các ICD (trong số 21 ICD trên toàn quốc) có phục vụ cho mặt hàng nông nghiệp. 

Ngoài các trung tâm logistics hạng 2, các trung tâm logistics hạng 3 - trung tâm phân phối-kho bãi cũng được hình thành với khoảng hơn 46% trong số đó là phục vụ cho nông sản (có 22 trên tổng số 47 trung tâm logistics hạng 3 phục vụ cho mặt hàng nông sản). 

Chi phí logistics ngành nông sản vẫn còn khá cao. Trong ảnh: Chế biến cá tra xuất khẩu tại Công ty TNHH South Vina, Trà Nóc, Cần Thơ. Ảnh: T.HÀ.

Đã hình thành chuỗi lạnh để phục vụ việc vận chuyển, bảo quản mát nguyên liệu nông sản, phục vụ sản xuất tại nhà máy và vận chuyển, bảo quản lạnh sản phẩm nông sản trong phân phối, lưu thông.

Cả nước hiện đã hình thành hệ thống kho lạnh rải khắp trên cả nước (kho lạnh sản xuất, kho lạnh thương mại và kho lạnh ngoại quan) với số lượng ước có đến hàng chục nghìn kho với thể tích chứa hàng triệu m3 (ngành hàng Thủy sản ước 4.000 kho bảo quản nguyên liệu và sản phẩm với dung tích bảo quản 2 triệu mét khối; ngành hàng rau quả khoảng 1.000 kho).

Tuy nhiên, Bộ NNPTNT cũng chỉ rõ thực tế, chi phí logistics của Việt Nam còn cao, qua khảo sát của WB cho thấy, chi phí logistics chiếm tỷ lệ rất lớn trong giá thành của nhiều ngành hàng tại Việt Nam. 

"Đơn cử với ngành thủy sản, chi phí này chiếm hơn 12%, đồ gỗ chiếm 23%, rau quả 29,5% và ngành gạo chiếm đến gần 30% trong giá thành", Bộ NNPTNT nêu ví dụ.

Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, còn rất nhiều bên thu mua, vận chuyển nên chuỗi cung ứng còn rời rạc. Những đơn vị này thường thiếu những trang thiết bị, cơ sở vật chất để vận hành chuỗi cung ứng rau quả dẫn đến mức độ cơ giới hóa thấp cũng như năng lực vận chuyển, bảo quản hạn chế nên tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch còn cao.

Xuất khẩu nông sản là thế mạnh của Việt Nam nhưng chất lượng dịch vụ logictics, trung tâm logistics lớn, bến bãi, phương tiện vận chuyển chuyên dùng, xếp dỡ còn thiếu và yếu nên thời gian giao hàng không kịp thời, dễ hư hỏng sản phẩm, chi phí cao làm giảm khả năng cạnh tranh hàng nông sản xuất khẩu.

Thiếu phương tiện, thiếu kỹ thuật và kho lạnh không đủ đáp ứng nhu cầu. Những nước phát triển hơn có xe lạnh phục vụ tận vườn, còn tại Việt Nam, sau khi thu hoạch thì vận tải bằng các phương tiện thô sơ như xe ba gác, xe máy hoặc ghe thuyền nhỏ chở tới khu tập kết, đổ xuống sàn, xuống đất mới đưa vào kho lạnh nên tổn thất sau thu hoạch rất cao, lên đến 20 - 30%.

Đáng chú ý, Đồng bằng sông Cửu Log dù là vùng có sản lượng nông sản cao so với các vùng trong cả nước nhưng đến nay vẫn chưa có trung tâm logistics được công nhận theo Quy hoạch tại Quyết định số 1012/QĐ-TTg ngày 03/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển hệ thống trung tâm logistics trên địa bàn cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. 

Phần lớn quy mô của các trung tâm logistics hiện có của vùng khá nhỏ thường dưới 10 ha, chủ yếu phục vụ một số doanh nghiệp trong khu công nghiệp hoặc một tỉnh/thành phố.

Để phát triển mạnh hệ thống logistics phục vụ ngành nông nghiệp, Bộ NNPTNT cho biết sẽ phối hợp với các ngành chức năng, các địa phương thiết lập trung tâm logistics sản phẩm nông sản tại các vùng, địa phương có các điều kiện về cơ sở hạ tầng, đầu mối giao thông vận tải phát triển để kết nối với các trung tâm sản xuất rau quả nhằm quản lý thống nhất chất lượng sản phẩm và giảm chi phí lưu thông hàng hóa.

Đẩy mạnh đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, nguồn cung cấp điện, nước, hệ thống thủy lợi và kết nối hệ thống giao thông vận tải, bến bãi, kho tàng để thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư phát triển hệ thống logistics theo chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ nông sản.

-  hút các doanh nghiệp đầu tư phát triển chuỗi cung ứng lạnh; trước mắt đầu tư xây dựng các kho lạnh lớn với công nghệ xếp dỡ tiên tiến tại các trung tâm phân phối, các chợ đầu mối rau quả và tại các cửa khẩu biên giới với Trung Quốc, bến cảng và sân bay quốc tế.