Di sản “nợ nần” của Vinafood II đang chờ bầu Hiển tiếp quản

Nếu trở thành nhà đầu tư chiến lược của Vinafood II, Tập đoàn T&T do ông Đỗ Quang Hiển (bầu Hiển) làm Chủ tịch HĐQT dự kiến sẽ phải đối mặt với rất nhiều khó khăn (Ảnh minh họa)

Tháng 3.2018, Công ty mẹ - Tổng công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood II) đã IPO thành công khi bán toàn bộ 23% số cổ phần của doanh nghiệp cho 40 nhà đầu tư cá nhân và 1 nhà đầu tư là tổ chức.

Yếu tố khiến phiên đấu giá có kết quả như trên xuất phát từ việc Vinafood II đã chọn Tập đoàn T&T do ông Đỗ Quang Hiển (bầu Hiển) làm Chủ tịch HĐQT là nhà đầu tư chiến lược duy nhất. T&T dự kiến sẽ phải chi gần 1.300 tỷ đồng để sở hữu toàn bộ số cổ phần trúng giá của Vinafood II.

Sau thương vụ bán đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng, Vinafood II đã đăng ký giao dịch trên UPCOM từ 23.4.

Tuy nhiên, kết quả kinh doanh của Vinafood II trong năm 2017 lại không như kỳ vọng.

Đặt kế hoạch có lãi, cuối cùng chịu lỗ

Theo báo cáo ước thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2017 của Vinafood 2, đại diện công ty đã nhận định: “Tổng công ty năm 2017 gặp nhiều khó khăn, thách thức, có thể nhận định là khó khăn nhất trong những năm qua”.

Mặc dù được đánh giá là đơn vị mạnh trong kinh doanh xuất khẩu gạo của Việt Nam, song trong năm 2017, Vinafood II đã bị đánh ‘bật’ khỏi vị trí dẫn đầu xuống hạng 3 về xuất khẩu gạo. Đặt trong bối cảnh ngành kinh doanh xuất gạo Việt Nam năm 2017 tăng trưởng mạnh, sản lượng xuất khẩu từ mức 5,5 triệu tấn năm 2016 lên 6,6 triệu tấn chỉ sau 1 năm thì ngược lại, Vinafood II lại không cải thiện được thị trường xuất khẩu gạo thương mại. Đồng thời, gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra cả xuất khẩu và nội đia, sản lượng bán ra thấp chưa mang lại hiệu quả cao.

Lợi nhuận sau thuế của Vinafood II giai đoạn 2014 - 2017 (Ảnh: I.T)

Cả năm 2017, Vinafood II chỉ hoàn thành được nhiệm vụ cổ phần hóa. Trong khi đó, một chỉ tiêu kinh doanh quan trọng là lợi nhuận lại không đạt kế hoạch, thậm chí chịu lỗ.

Cụ thể, dù doanh thu năm 2017 của Vinafood II tăng trưởng 4% so với năm 2016, đạt 17.546 tỷ đồng. Song con số này chỉ mới tương ứng với 93% kế hoạch năm, thấp hơn kế hoạch gần 1.300 tỷ đồng.

Đáng chú ý là sản lượng gạo tiêu thụ chỉ hơn 1,7 triệu tấn, thấp hơn gần 230.000 tấn so với kế hoạch. Chủ yếu do sản lượng gạo nhận ủy thác xuất khẩu (UTXK) từ các đơn vị ngoài TCT không đạt kế hoạch.

Trong khoản lỗ 195,55 tỷ đồng của Tổngcông ty, riêng Văn phòng Tổng công ty chịu khoản lỗ lên tới 145,92 tỷ đồng.

Hoạt động thoái vốn, giải thể các đơn vị dự kiến cũng sẽ khiến Vinafood II chịu khoản lỗ 356,5 tỷ đồng.

Nợ quá hạn, nợ khó đòi tràn lan

Trong tổng thể bức tranh kinh doanh của Vinafood II không chỉ dừng lại ở những khó khăn về tiêu thụ và bán hàng, các khoản vay nợ, các khoản nợ phải thu quá hạn, nợ khó đòi cũng là một yếu tố lớn ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh năm 2017 của Vinafood II.

Theo đó, tình hình tài chính của các đơn vị trực thuộc Vinafood II gặp nhiều khó khăn do không chủ động và cân đối được nguồn trả nợ vay ngân hàng đến hạn, làm cho Tổng Công ty chịu áp lực lớn trong việc cân đối dòng tiền để đảm bảo nguồn vốn thực hiện kế hoạch kinh doanh, đồng thời hỗ trợ các công ty tránh nợ quá hạn đối với ngân hàng thương mại.

Dư nợ vay của Vinafood II tại các ngân hàng vào thời điểm cuối năm 2017 là gần 2.300 tỷ đồng (Ảnh: I.T)

Tính tới thời điểm 30.6.2017, mặc dù Vinafood II bị lỗ lũy kế 902 tỷ đồng và nợ tồn đọng 635 tỷ đồng nhưng do vốn chủ sở hữu còn hơn 3.800 tỷ đồng, vốn lưu động của Tổng Công ty hơn 2.349 tỷ đồng, trong đó vốn lưu động của Công ty mẹ hơn 877 tỷ đồng nên Tổng Công ty không bị mất cân đối tài chính, vẫn đủ nguồn vốn phục vụ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Dư nợ vay của Vinafood II tại các ngân hàng vào thời điểm cuối năm 2017 là gần 2.300 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ vay của Văn phòng Tổng Công ty  là 1.186 tỷ đồng, các đơn vị hạch toán phụ thuộc 1.113 tỷ đồng.

Tình hình nợ phải thu quá hạn, nợ khó đòi của Vinafood tính tới cuối năm 2017

Khoản nợ phải thu quá hạn, nợ khó đòi của Vinafood II tính tới 31.12.2017 là hơn 624 tỷ đồng.

Về phía các đơn vị liên quan, trong tổng số 14 đơn vị trực thuộc, chỉ có 2 đơn vị kinh doanh có lãi nhưng không đáng kể, 12 đơn vị còn lại bị lỗ. Trong số 12 Công ty mà Vinafood II có cổ phần chi phối, chỉ có 5 đơn vị là kinh doanh hiệu quả, còn lại đều bị lỗ.

Liên quan đến Công ty Lương thực Trà Vinh, tháng 10.2017, Bộ Công an đã khởi tố vụ án bắt tạm giam nguyên Giám đốc công ty về dấu hiệu cố ý làm trái gây hậu quả nghiệm trọng xảy ra tại công ty.

Đáng nói là dự nợ vay ngân hàng của công ty Lương thực Trà Vinh đến cuối 2017 vẫn còn 367,38 tỷ đồng và đã mất cân đối trả nợ vay. Do vậy, ngoài việc trích tài khoản tiền gửi của Lương thực Trà Vinh, ngân hàng còn tự động trích tài khoản tiền gửi của Vinafood II để thu nợ và lãi quá hạn tương đương 258,6 tỷ đồng.

Bản thân Vinafood vẫn còn một khoản nợ phải thu quá hạn với công ty lương thực Trà Vinh với số tiền hơn 273 tỷ đồng.

Đây là những khoản chi phí không hề nhỏ đối với Vinafood II năm vừa qua .

Quỹ đất “vàng” trong tay Vinafood II và loạt sai phạm đất đai

Tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp vào ngày 31.3.2015, Vinafood II đang quản lý 146 cơ sở nhà, đất với tổng diện tích hơn 3.4 triệu m2 tại 15 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Theo Vinafood II, dự kiến sau khi cổ phần hóa, Tổng Công ty sẽ quản lý và sử dụng 132 cơ sở nhà, đất với tổng diện tích hơn 2.1 triệu m2, số còn lại sẽ chuyển nhượng và chuyển giao cho địa phương quản lý và sử dụng.

Tại ngày 31.12.2017, đã có 14/15 tỉnh, thành phố có công văn trả lời chính thức về phương án sử dụng đất sau cổ phần hóa của Vinafood 2. Riêng UBND TP. Hồ Chí Minh vẫn chưa có ý kiến về phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa.

Dự án tại khu đất số 132 Bến Vân Đồn (diện tích 7.886 m2) được Vinafood II chỉ định cho Công ty CP Đầu tư và Phát triển Nguyễn Kim làm đối tác liên doanh, liên kết (Ảnh: I.T)

Mới đây, trong Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước với nội dung về Chuyên đề việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư của Tập đoàn Hoá chất Việt Nam (Vinachem), Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) và Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) đã hé lộ nhiều sai phạm trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư.

Điển hình là trường hợp Vinafood II chủ yếu chỉ định cho Công ty CP Đầu tư và Phát triển Nguyễn Kim làm đối tác liên doanh, liên kết các dự án như: Khu đất số 132 Bến Vân Đồn (diện tích 7.886 m2), khu đất số 561 Kinh Dương Vương (diện tích 56.443 m2) nhưng tất cả các dự án chỉ định nhà đầu tư cho Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Nguyễn Kim đều không được thực hiện mà đang dừng hoặc đã chuyển nhượng cho nhà đầu tư khác (dự án tại số 132 Bến Vân Đồn đã chuyển nhượng cho Công ty CP Phát triển BĐS Phát Đạt; Dự án tại số 561 Kinh Dương Vương đã chuyển chủ đầu tư từ ngày 25.11.2014 đến nay chưa triển khai).

Vinafood 2 có 6/7 khu đất đã có quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng đất nhưng không sử dụng trong 12 tháng liền kề, song chưa được UBND TP. HCM thu hồi đất theo quy định tại Khoản 3, Điều 1, Quyết định số 140/QĐ-TTg ngày 21.10.2008.

Cụ thể như khu đất tại số 270-277 Trần Văn Kiểu hợp khối với khu đất số 445 - 449 Gia Phú, phường 3, quận 6; số 561 Kinh Dương Vương, phường An Lạc, quận Bình Tân; số 132 Bến Vân Đồn, phường 6, quận 4; số 400 Nguyễn Duy, phường 9, quận 8; số 1610 Võ Văn Kiệt (số cũ 406 Trần Văn Kiểu), phường 7, quận 6; số 1458 Hoài Thanh, phường 14, quận 8, TP. HCM.

Ngoài ra, Vinafood 2 còn thoái toàn bộ vốn đã góp bằng giá trị tài sản trên đất và giá trị thương quyền thuê đất nhưng vẫn đứng tên hợp đồng thuê đất tại khu đất số 561 đường Kinh Dương Vương, phường An Lạc, quận Bình Tân; khu đất số 161 Trần Huy Liệu, phường 8, quận Phú Nhuận, TP. HCM.