Đi tìm ngày sinh Đại tướng

Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận tranh của hoạ sĩ Phan Kế An kính tặng.

Đông đảo bạn đọc trong và ngoài nước đã quen thuộc với các hồi ức cách mạng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Tuy nhiên chưa nhiều người được biết về thời trẻ của ông.

Vào dịp sinh nhật lần thứ 93 của Đại tướng (năm 2004) và kỷ niệm lần thứ 60 Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22-12-2004), Nhà xuất bản Thanh Niên đã cho ra mắt bạn đọc cuốn sách “Đại tướng Võ Nguyên Giáp – thời trẻ” viết về tuổi trẻ của ông. Sau khi nghỉ hưu (1995), tôi mới có thời gian để sưu tầm tư liệu và viết cuốn sách này.

Được sự cộng tác của bà Đặng Bích Hà (phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp), tôi dựa vào các tư liệu lịch sử, đặc biệt là các bức thư và ảnh của gia đình Đại tướng – những kỷ vật quý báu đã được lưu giữ hơn nửa thế kỷ, và dựa vào những lời kể của những người thân trong gia đình Đại tướng để phác hoạ lại một quãng đời của ông - người Anh Cả của quân đội ta, vị tướng văn võ song toàn, suốt đời dĩ công vi thượng, vì nhân dân phục vụ.

Mở đầu cuốn sách là đoạn “Ngày sinh” viết như sau: Hồi đầu thế kỷ XX, ở làng xã An Xá (trước là xã, sau là thôn, nay thuộc xã Lộc Thuỷ, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình) có một gia đình nhà nho nghèo làm ruộng. Ông huý là Võ Quang Nghiêm, bà là Nguyễn Thị Kiên. Ông bà sinh hạ được 7 người con, Võ Nguyên Giáp là người con thứ 5. Võ Nguyên Giáp ra đời vào một mùa lụt, trong một cái lều cất tạm dưới gốc cây mít to như cổ thụ trong vườn nhà.

Thuở ấy các cụ chỉ nhớ ngày sinh của con cái theo âm lịch, còn ngày sinh của Võ Nguyên Giáp theo dương lịch thì sau này các nhà nghiên cứu phương Tây, mỗi người nói một cách. Ví như bản chỉ dẫn về tiểu sử Võ Nguyên Giáp của Giăng Xanhtơny (Notice biographique sur Võ Nguyên Giáp – Jean Sainteny) ghi là 1912. Từ điển Bách khoa Larutxơ (Larousse) ghi là 1911. Có những tác giả ghi là 1910 như Buđaren (Boudarel) hoặc Giêm Phốc (James Fox).

Trong cuốn “GIAP” do nhà xuất bản Atlát (Atlas) – Pari xuất bản năm 1977, Buđaren viết “sinh ở An Xá trong tỉnh Quảng Bình năm 1910”. Trên tạp chí Thời sự chủ nhật (The Sunday times magazine) số 5 – 11 – 1972, Giêm Phốc viết: Ông sinh ngày 1 – 9 – 1910, một ngày tháng đáng ghi nhớ lại ở đây, chỉ vì một sự tình cờ kỳ lạ, tôi tìm thấy giấy khai sinh của ông Giáp tại Pari và qua đó có thể giải quyết một lúng túng cho giới học giả cho rằng ông sinh ra vào khoảng 1911, 1912”.

Tôi hỏi bà Đặng Bích Hà:

- Vậy năm nào là đúng?

- Năm 1911.

- Căn cứ vào đâu?

- Anh Giáp tuổi Hợi (Tân Hợi).

- Một lá số tử vi có không?

- Không. Mà có cũng không còn.

- Rất tiếc, tôi muốn xem người ta đoán như thế nào về số của anh Giáp. Còn ngày sinh?

- Ngày 25 tháng 8 dương lịch. Cũng tính từ “ngày ta” sang do bà (mẹ tướng Giáp) nói và nhờ ông Trần Văn Giáp tính hộ.

Theo bà Lady Borton - nữ ký giả người Mỹ, tác giả của nhiều cuốn sách viết về Việt Nam, là người dịch cuốn sách “Đại tướng Võ Nguyên Giáp – thời trẻ” sang Anh ngữ, thì tư liệu trên đây về ngày sinh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp là đáng tin cậy vì không ai nhớ ngày sinh của con bằng người mẹ.

Xin chúc mừng người Anh Cả bước vào tuổi 100 xuân:

Một trăm xuân sống trên đời

Anh đã hoàn thành nhiệm vụ Bác Hồ trao

Cầm quân biến chiến công thành huyền thoại

Đảng tin, dân mến, thế giới chào.

Trí, Dũng, Nhân, Tín, Liêm, Trung, anh toàn vẹn

“Dĩ công vi thượng” một tầm cao.

Danh tướng thời đại Hồ Chí Minh, tấm gương sáng

Danh tướng của mọi thời đáng tự hào.

Sống mãi với núi sông

Sống mãi trong sử sách

Sống mãi trong lòng dân

Sống mãi với đồng bào.

Trung tướng Hồng Cư