Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ 3: "Khơi nguồn nông sản Việt"

Ngay từ khi Diễn đàn chưa bắt đầu đã có rất đông các đại biểu tới tham dự.

Đặc biệt, 63 Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2018 được bình chọn trong khuôn khổ Chương trình Tự hào Nông dân Việt Nam đã hào hứng và có mặt từ rất sớm.

Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ 3 với chủ đề “Khơi nguồn nông sản Việt” được tổ chức nằm trong Chuỗi các sự kiện của Chương trình Tự hào Nông dân Việt Nam” do Trung ương Hội Nông dân chủ trì, phối hợp tổ chức, mà tâm điểm là Lễ Tôn vinh 63 Nông dân Việt Nam xuất sắc diễn ra vào tối nay tại Cung Văn hóa hữu nghị Hà Nội, được truyền hình trực tiếp trên Đài truyền hình Việt Nam (VTV).

Diễn đàn lần này được tổ chức vào đúng thời điểm Ban Chấp hành Trung ương Đảng đang tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW HNTW 7 khóa X về nông nghiệp - nông dân - nông thôn.

Trong những năm qua, nền nông nghiệp Việt Nam có những thành tựu đáng ghi nhận. Theo thống kê, trong 9 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành nông, lâm, thủy sản đã đạt 29,64 tỷ USD và dự kiến đến hết năm nay, tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản sẽ vượt mốc 40 tỷ USD.

Đối với trong nước, tình hình tiêu thụ nông sản cũng đang có rất nhiều thuận lợi, nhất là đối với sản phẩm nông sản sạch, hữu cơ.

Tuy vậy, việc tiêu thụ nông, lâm, thủy sản nước ta hiện nay còn rất nhiều thách thức, rào cản cần tháo gỡ.

Diễn đàn Nông dân quốc gia lần thứ 3 với chủ đề “Khơi nguồn nông sản Việt” sẽ có 3 phiên thảo luận với kỳ vọng đưa ra những kiến nghị, giải pháp hay về chính sách để tạo những cú hích cho thị trường nông sản Việt.

Đến với Diễn đàn Nông dân quốc gia lần thứ 3 ngày hôm nay, có:

1. Đồng chí Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ.

2. Đồng chí Thào Xuân Sùng, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch BCH T.Ư Hội Nông dân Việt Nam.

3. Đồng chí Lê Quốc Doanh, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

4. Đồng chí Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ.

5. Đồng chí Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Bộ Công Thương.

Diễn đàn còn có sự tham dự của đại diện các đơn vị chức năng thuộc các Ban của Đảng: Ban Tuyên giáo T.Ư, Ban Kinh tế T.Ư, Ban Dân vận T.Ư.

Tham dự diễn đàn còn có đại diện các đơn vị thuộc: Bộ Công Thương, Bộ NNPTNT, Hội Nông dân Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước, Bộ LĐTBXH, Bộ TNMT…, lãnh đạo nhiều địa phương.

Diễn đàn có sự tham dự của các doanh nghiệp, tập đoàn đang hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân;

Đặc biệt, Diễn đàn có sự góp mặt của 63 Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2018, những người đóng góp lớn cho sự phát triển của lĩnh vực tam nông trong hơn 30 năm đổi mới vừa qua.

Ngoài ra, đến tham dự Diễn đàn còn có đại diện là các lãnh đạo địa phương, các trường đại học và các viện liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và công nghệ; đại diện là các nhà khoa học và các cơ quan thông tấn T.Ư và địa phương.

Đồng chí Thào Xuân Sùng, Ủy viên T.Ư Đảng, Chủ tịch BCH T.Ư Hội Nông dân Việt Nam phát biểu khai mạc diễn đàn.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Chủ tịch Thào Xuân Sùng khẳng định: Trong 32 năm đổi mới đất nước, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta đã phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu quan trọng rất đáng tự hào. Đáng chú ý, đóng góp của mặt hàng nông sản vào xuất khẩu của cả nước liên tục tăng và tạo được những đột phá ấn tượng. Trong 4 tháng đầu năm 2018, lần đầu tiên giá trị xuất khẩu rau quả ở Việt Nam vượt dầu thô. Dự báo năm 2018, xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam có nhiều triển vọng đạt khoảng 40 tỷ USD. 

Tại thị trường trong nước, mức tiêu thụ của các mặt hàng nông sản cũng ngày càng tăng theo mức thu nhập của người dân và tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa.

Theo Chủ tịch Thào Xuân Sùng, mặc dù nông nghiệp, nông thôn nước ta đạt được những thành tựu vẻ vang, có đóng góp lớn trong sự nghiệp đổi mới đất nước, song trước tình hình hội nhập quốc tế sâu rộng, tình trạng biến đổi khí hậu và khó khăn nội tại của nền kinh tế trong nước, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta sẽ đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. 

Chủ tịch Thào Xuân Sùng nhấn mạnh: Tiêu thụ nông sản là một trong những vấn đề được các cấp, các ngành, các địa phương và đông đảo nhân dân quan tâm. Đây cũng là một trong những trăn trở của Hội Nông dân Việt Nam trong thời gian vừa qua và hiện nay. 

Toàn cảnh Diễn đàn.

Vì vậy, tôi đề nghị các diễn giả, các nhà quản lý, nhà khóa học, các chuyên gia, doanh nghiệp và các đại biểu nông dân xuất sắc có mặt tại diễn đàn hôm nay tập trung thảo luận, trao đổi một số vấn đề cơ bản đó là:

Thứ nhất, nhận diện về tình trạng tiêu thụ nông sản hiện nay của Việt Nam, bao gồm tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, xuất khẩu thô và chế biến. Xu hướng và triển vọng của tiêu thụ nông sản Việt Nam trong thời gian tới.

Thứ hai, cơ hội, thời cơ và những thách thức, khó khăn khi Việt Nam ký kết các Hiệp định thương mại với các quốc gia, khu vực tác động đến sản xuất, tiêu thụ nông sản của Việt Nam. Kinh nghiệm của các quốc gia phát triển trong khu vực và trên thế giới đối với tiêu thụ nông sản cho nông dân.

Thứ ba, để việc tiêu thụ nông sản của Việt Nam thuận lợi, đáp ứng được yêu cầu của người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu về mặt chất lượng và giá cả thì cần có chính sách, cơ chế gì? Các chính sách, cơ chế hiện có đã đủ để việc sản xuất, tiêu thụ nông sản nước ta tiếp tục đạt được những kết quả ấn tượng.

Thứ tư, tình hình xây dựng, vận hành các chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp ở nước ta hiện nay ra sao, ở mức độ nào và đã tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của sản xuất nông lâm ngư nghiệp và thủy sản của nước ta hay chưa? Để thúc đẩy gia tăng số lượng và chất lượng các chuỗi giá trị sản xuất nông lâm thủy sản thì những giải pháp, cơ chế, chính sách cụ thể sẽ được thực hiện thế nào trong thời gian tới.

Thứ năm, Chính phủ, các bộ ngành, các hiệp hội trong đó có Hội Nông dân Việt Nam và các địa phương cần làm gì, hỗ trợ, định hướng, đào tạo như thế nào để nông dân chủ động nắm bắt những cơ hội, đồng thời vượt qua những rủi ro thách thức trong sản xuất, tiêu thụ nông sản thời kỳ hội nhập…

PHIÊN 1: TỔNG QUAN CHỢ NÔNG SẢN VIỆT

TBT Lưu Quang Định: Trước khi bắt đầu phiên thảo luận, mời quý vị quan khách xem clip về bức tranh tổng quan về nông sản Việt.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì Diễn đàn Nông dân quốc gia.

Đánh dấu từ Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X đến nay, nền nông nghiệp nước ta đã có bước phát triển dài, xuất khẩu nông sản ngày càng đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu của nền kinh tế, danh sách mặt hàng nông sản xuất khẩu đạt 1 tỷ USD cũng dài thêm. Đến nay cũng có 10 mặt hàng nông sản như lúa gạo, cà phê, tôm, cá tra, cao su, sắn, hạt điều, rau quả… xuất khẩu đạt 1 tỷ USD. Hay như chất lượng nông sản trong nước cũng được doanh nghiệp, người dân quan tâm hơn, những thương hiệu nông sản sạch ngày càng nhiều hơn. Nhiều doanh nghiệp sẵn sàng chi tiền lớn cho nông nghiệp sản, nông nghiệp công nghệ cao…

Bên cạnh những thành tích, câu chuyện “được mùa mất giá, được giá mất mùa” năm nào cũng nóng, hay như các vấn đề xung quanh xuất khẩu với những chính sách bảo hộ của một vài nền kinh tế, các hiệp định song phương, đa phương mà Việt Nam tham gia. Nóng nhất đây là cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, nhiều doanh nghiệp,nông dân lo ngại, sợ chính sách bảo hộ. 

Ông Thái Minh Thức, Ấp Cái Nai, Xã Hoà Tân, Tp. Cà Mau, tỉnh Cà Mau với mô hình nuôi tôm siêu thâm canh trải bạt, diện tích hơn 3 ha, lợi nhuận 2,5 – 3 tỷ/năm đặt câu hỏi và trao đổi tại diễn đàn: 

Nông dân Thái Minh Thức đặt câu hỏi tại Diễn đàn.

Tôi được biết trong những năm vừa qua, nước ta đã tiến hành ký kết rất nhiều các hiệp định thương mại tự do FTA với các đối tác thương mại lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản…. và đã mang lại những kết quả nhất định về xuất khẩu, nhất là thủy sản. Tuy nhiên, chúng tôi cũng được biết, hiện các nước, đối tác thương mại của ta cũng đưa ra các chính sách bảo hộ rất cao.

Đặc biệt, từ cuối năm ngoái, Ủy ban châu Âu (EC) đã rút thẻ vàng cảnh cáo đối với hải sản nước ta về chống đánh bắt hải sản bất hợp pháp không được quản lý và không có truy xuất (IUU). Vậy, tôi xin hỏi: Chúng ta đã có biện pháp gì để đối phó lại với các chính sách bảo hộ thương mại, hàng rào kỹ thuật của các nước, đối tác thương mại? Bao giờ thì chúng ta sẽ thoát được thẻ vàng của EU hay liệu có bị EU rút thẻ đỏ hay không?

Nhà báo Lưu Quang Định - TBT Báo Nông thôn Ngày nay - Chủ tọa phiên thứ nhất: "Tổng quan chợ nông sản Việt".

Chủ tọa phiên thứ nhất, nhà báo Lưu Quang Định - TBT Báo Nông thôn Ngày nay mời ông Trần Đình Luân, Phó Tổng cục trưởng Cục Thuỷ sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho ý kiến về việc làm thế nào để có thể gỡ được thẻ vàng EU cho nông dân yên tâm sản xuất.

Ông Trần Đình Luân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuỷ sản, Bộ NNPTNT:

Tôi rất vinh dự khi được tham dự Diễn đàn này, riêng lĩnh vực thủy sản tính đến năm 2017 chúng ta đã đạt 8,3 tỷ USD và dự kiến năm nay có thể đạt 9,5 tỷ USD. Để đạt được kết quả đó thì có rất nhiều nỗ lực của các cấp ngành từ Trung ương đến địa phương và đặc biệt là bà con nông dân.

Liên quan đến những vấn đề anh Thức hỏi, tôi có thể thông tin một số vấn đề như sau: Có những thị trường chúng ta không vướng rào cản thương mại nhưng lại vướng rào cản kỹ thuật, do đó tùy từng thị trường mà chúng ta có những hướng đi, lộ trình cụ thể để có thể đáp ứng với những yêu cầu của thị trường đó. 

Riêng vấn đề liên quan đến thẻ vàng EU, thời gian qua truyền thông cũng như các địa phương đã nỗ lực hết sức để gỡ bỏ thẻ vàng, nhằm giúp nông dân cũng như doanh nghiệp thuận lợi hơn trong xuất khẩu. 

Tuy nhiên, để được gỡ bỏ hoàn toàn, chúng ta vẫn cần thực hiện nghiêm những yêu cầu mà Ủy ban Châu Âu (EC) đã đặt ra, cụ thể: Chúng ta phải hoàn thiện khung pháp lý; Hoàn thiện việc lắp đặt hệ thống giám sát hành trình tàu cá; Nâng cấp hệ thống phần mềm quản lý dữ liệu thông tin tàu cá từ xa gửi về; Thực hiện nghiêm việc truy xuất nguồn gốc… 

Nếu làm tốt những yêu cầu trên của EC, cùng với những nỗ lực của cả hệ thống chính trị thì mong rằng sẽ sớm có tín hiệu tốt trong việc gỡ thẻ vàng EC.

Nông dân Ngô Văn Tiên, xã Nam Giang, huyện Đắc Đoa, tỉnh Gia Lai trồng kinh doanh cà phê, hồ tiêu, lãi 5 tỷ đồng/năm sau khi trừ chi phí có hỏi:

Tôi là chủ trang trại trồng hồ tiêu, cà phê, mỗi năm thu lãi 5 tỷ đồng/năm sau khi trừ chi phí. Nhận thấy việc tiêu thụ nông sản có nhiều bấp bênh, thường bị thương lái ép giá, nông sản làm ra có chất lượng cao nhưng giá bán không được như mong muốn. Vì vậy tôi đã đứng ra thành lập hợp tác xã trồng tiêu sạch, với thành viên tham gia là các hộ nông dân trồng tiêu sạch.

Qua theo dõi trên đài, báo gần đây, nông dân chúng tôi được biết, cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang và có khả năng tác động đến hoạt động thương mại toàn cầu.

Với riêng nước ta, những điều này sẽ có tác động thế nào tới xuất khẩu nông sản? Trong đó, ngành cà phê, hồ tiêu của chúng tôi có bị ảnh hưởng nặng nề không? Nông dân chung tôi cần phải làm gì để được hưởng lợi trong cuộc chiến này?

Dưới góc nhìn chuyên gia anh Nguyễn Xuân Thành, đến từ Đại học Fubright Việt Nam trả lời câu hỏi của nông dân Ngô Văn Tiên:

Nói về tác động cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đến nông sản đó là việc Hoa Kỳ trong 3 đợt đã áp thuế trừng phạt từ 10 - 25% cho 250 tỷ USD hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ. Trong đó đợt 3 tức là áp thuế 200 tỷ USD, đó là áp thuế tới lĩnh vực xuất khẩu nông nghiệp như thủy sản, rau quả hay các thực phẩm chế biến từ nông sản.Trong gói này, kim ngạch xuất khẩu không lớn. Các sản phẩm lương thực của Trung Quốc phải chịu mức thuế này chỉ khoảng 5,2 tỷ USD (chiếm 2,7%). Trong khi đó, những sản phẩm tương tự những sản phẩm nông sản của Trung Quốc sang Hoa Kỳ phải chịu trừng phạt đợt này cũng không lớn, lớn nhất là thủy sản, thủy sản chế biến và tươi sống đều có lợi thế cạnh tranh.

Trong gói trừng phạt cả 3 đợt, cà phê và hồ tiêu không có danh mục Hoa Kỳ trừng phạt Trung Quốc. Vì vậy, cho thời điểm này, 2 mặt hàng này không ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại.

Nếu như không loại trừ khả năng, sự leo thang chiến tranh khi Hoa Kỳ và Trung Quốc không đạt được thỏa thuận tới đây, chính quyền Mỹ đánh tiếp 267 tỷ hàng Trung Quốc sang Hoa Kỳ thì toàn bộ sản phẩm của Trung Quốc sang Mỹ sẽ chịu thuế trừng phạt. 

Như thực tế, sản phẩm của TQ không nhiều mà chủ yếu là chế biến. Nếu Việt Nam có hàng nông sản xuất sang TQ để chế biến và xuất sang Mỹ thì lúc này sẽ bị mất đi lợi thế cạnh tranh so với những sản phẩn nông sản chế biến tại Việt Nam hay quốc gia khác.

Ở 1 khía cạnh khác, Trung Quốc trả đũa lại khi trừng phạt thuế với hàng xuất khẩu từ Mỹ sang bằng việc áp thuế lên đậu nành và các sản phẩm chế biến, trong đó có thịt heo. Tác động đầu tiên tới thị trường nông sản đó là giá các sản phẩm bắt đầu tăng. Mỹ sẽ phải tìm các thị trường khác để xuất khẩu. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp nhập khẩu đậu nành chế biến thức ăn chăn nuôi sẽ được lợi.

Anh Nguyễn Văn Hoàng, một nông dân trẻ sinh năm 1981, thôn Minh Sơn, xã Ngọc Mỹ, huyện Lập Thạch, Tỉnh Vĩnh Phúc. Anh Hoàng có 4ha thanh long ruột đỏ cho sản lượng 60 – 70 tấn/năm, là một trong những nông dân đầu tiên của miền Bắc xuất khẩu thanh long ruột đỏ sang thị trường EU có hỏi:

Trong những năm gần đây Việt Nam liên tục ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA),  những hiệp định này sẽ tác động thế nào đến xuất khẩu nông sản Việt Nam?

Chúng ta cứ hô hào về việc nâng cao chất lượng nông sản, xây dựng thương hiệu nông sản, nhưng tôi muốn hỏi làm thế nào để xây dựng một thương hiệu tốt, đáp ứng các yêu cầu của các đối tác, thị trường thế giới đặc biệt là tại các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật, EU, Trung Đông? Cơ quan quản lý hỗ trợ gì cho chúng tôi?

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh tại Diễn đàn.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh: Chúng ta đều biết các thương hiện nổi tiếng như Google, Apple không do bất kỳ Chính phủ nước nào bỏ tiền ra làm cả. 99% tới từ nỗ lực của bản thân doanh nghiệp, ở đây Nhà nước không thể giúp gì. Tất cả doanh nghiệp muốn xây dựng thương hiệu đều phải dựa trên chất lượng sản phẩm, hàng hóa của chính doanh nghiệp cung cấp cho thị trường. Về vấn đề này, xin mời ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại chia sẻ thêm.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương):

Khi nói tới thương hiệu sản phẩm, thương hiệu doanh nghiệp, suốt những năm qua, lãnh đạo Đảng, Chính phủ rất quan tâm tới vấn đề xây dựng thương hiệu cho các mặt hàng xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Đa số các mặt hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu dưới tên các thương hiệu nước ngoài.

Hiểu rõ điều này, Chính phủ, Bộ Công Thương đã có chương trình hỗ trợ thương hiệu cho một số mặt hàng nông sản Việt xuất khẩu ra nước ngoài.

Cụ thể, chương trình Thương hiệu quốc gia tập hợp một loạt thương hiệu, nhà xuất khẩu uy tín để giới thiệu, xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài. Tới nay đã có 88 thương hiệu uy tín tham gia. Chương trình thương hiệu thực phẩm Việt Nam nhằm quảng bá thương hiệu thực phẩm chất lượng Việt Nam ra thị trường thế giới.

Nhưng như Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đã chia sẻ, đề xây dựng thương hiệu thì tới 99% là do nỗ lực của doanh nghiệp. Về phía Chính phủ, chúng tôi sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp về vấn đề nâng cao nhận thức, vai trò của doanh nghiệp. Thứ hai là xây dựng quản trị, phát triển thương hiệu.

Thông qua các chương trình này, Bộ Công Thương và các Bộ liên quan sẽ quảng bá các thương hiệu Việt Nam ra thị trường thế giới thông qua các cơ quan Việt Nam ở nước ngoài, báo chí nước ngoài nhằm xây dựng nhận thức của thị trường nước ngoài về thương hiệu nông sản Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh:

Cần phải khẳng định: Vấn đề thương hiệu là hết sức quan trọng. Bởi, hiện có rất nhiều nông sản của chúng ta đã có thương hiệu, đã xây dựng được thương hiệu nhưng không giữ được.

Do đó, để thương hiệu thực sự bền vững, nông sản phải đáp ứng được 2 yêu cầu quan trọng, đó là: Chất lượng và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phầm.

Để đáp ứng được 2 yêu cầu này, thời gian qua, Bộ NNPTNT luôn có chương trình lựa chọn những cây, con giống chất lượng cao, đồng thời phối hợp với Bộ Khoa học Công nghệ, Bộ Công Thương xây dựng những quy chuẩn phù hợp với yêu cầu của từng thị trường xuất khẩu. Có như thế chúng ta mới mong xây dựng thương hiệu bền vững cho nông sản Việt.

Ông Vũ Vinh Phú, Chuyên gia kinh tế, Nguyên Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Việt Nam:

Không chỉ xuất khẩu, ngay tại thị trường nội địa với 100 triệu dân vẫn còn nhiều việc phải làm, nhất là trong khâu phân phối, chia sẻ lợi nhuận giữa các khâu. Tôi là người mở siêu thị đầu tiên, hàng hóa chỉ cần 30 phút kiểm tra là vào được siêu thị, mức chiết khấu bình quân 12,8%; trong khi ở Việt Nam tại nhiều hội nghị liên kết cung cầu, rất nhiều doanh nghiệp đã phản ánh những bất cập khi đưa hàng vào siêu thị.

Nhiều siêu thị có doanh số bán lớn, có sức ép lớn có quyền quyết định; 6 người gửi rau vào chỉ có một người được chọn, mức chiết khấu lên đến 30%, trong đó cứng 20%, mềm 10%. Chưa kể, đến đòi tiền, có khi còn “kế toán đi vắng”. Ở đây là một hình thức chiếm dụng vốn.

Điều này là một báo động cho khâu phân phối. Nếu không cải thiện sẽ làm triệt tiêu nhuệ khí của nông sản Việt.Bên cạnh đó, chúng ta chưa có luật hóa trong khâu phân phối. Thái Lan quy định 70% lợi nhuận là của người trồng nhưng tại Việt Nam, nông dân vẫn là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi.

Vì vậy, các ngành chức năng, địa phương phải có sự điều tiết hợp lý để bảo vệ nông dân.

Nông dân Lê Văn Thám ở Thôn Kinh Lương, xã Cấp Tiến, huyện Tiên Lãng, Tp. Hải Phòng. Ông Thám vừa đoạt nông dân suất sắc 2018. Ông Thám có trang trại chăn nuôi tổng hợp; gà đẻ trứng, lợn thương phẩm và thuỷ sản với doanh thu 3 năm đạt khoảng 8,3 tỉ đồng có hỏi:

Các nhà quản lý, chuyên gia có thể làm rõ về thực trạng trong việc tổ chức, lưu thông phân phối nông sản trong nước, đặc biệt là về yêu cầu cần làm gì để giảm thiểu các khâu trung gian để tăng lợi nhuận, giảm chi phí sản xuất cho người nông dân?

TS. Lê Đức Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và PTNT, Bộ NN-PTNT trả lời câu hỏi củ nông dân Lê Văn Thám: 

Có 3 vấn đề liên quan đến việc tổ chức, lưu thông phân phối nông sản trong nước, đó là: - Nhà nước có những cơ chế, chính sách hỗ trợ- Tổ chức xúc tiến thương mại- Hỗ trợ cơ sở hạ tầng

Về phía Chính phủ: Nhiều năm nay Chính phủ rất quan tâm và có nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển việc việc tổ chức, lưu thông phân phối nông sản. Cụ thể, từ năm 2002 Chính phủ ban hành Nghị định 02, sau đó đến năm 2013 ra Nghị định 62 về liên kết sản xuất và mới nhất là tháng 7.2018 Nghị định 98 về khuyến khích hợp tác, liên kết trong sản xuất. 

Theo Nghị định 98, Chính phủ ưu tiên 7 loại hình liên kết, trong đó loại hình nào cũng quy định liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản. 

Trong 7 hình thức liên kết, Chính phủ cũng chú trọng ưu tiên hình thức nông dân dân liên kết hợp tác với nhau trong các tổ chức đại diện của mình như hợp tác xã, tổ hợp tác. 

Để giảm thiểu các khâu trung gian để tăng lợi nhuận, giảm chi phí sản xuất cho người nông dân thì vai trò của Chính quyền, các tổ chức trong việc tuyên truyền, hỗ trợ hướng dẫn, nông dân tham gia liên kết cũng rất quan trọng. 

Một số tỉnh như Bắc Giang, Hưng Yên, Sơn La… đã phối hợp cùng với các bộ, ngành, Chính phủ tổ chức các hội nghị xúc tiến thương mại như vải thiểu Bắc Giang, nhãn lồng Hưng Yên... Thông qua các hội nghị này, cơ hội tiếp cận giữa nông dân với doanh nghiệp và người tiêu thụ ngày càng gần hơn và tốt lên rất nhiều. 

Thứ 3: Chính quyền và các nhà quản lý cũng cần quan tâm tới các dịch vụ thương mại, đặc biệt hỗ trợ các kho chứa, sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản.

Ông Phan Văn Hoà, nông dân đến từ huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, hiện đang sản xuất 100ha lúa giống, doanh thu hàng năm đạt khoảng hơn 80 tỷ đồng chia sẻ: Hiện nay, bản thân tôi có 5 tài sản sở hữu trí tuệ, trong đó có 2 thương hiệu lúa giống, 3 văn bằng sở hữu giống lúa chất lượng cao.

Tôi được biết, ở nước ngoài, văn bằng bảo hộ giống cây trồng đã được coi như là một loại tài sản, nhưng tôi chưa biết ở nước ta, văn bằng này đã được coi là tài sản chưa? Có thế chấp vay vốn ngân hàng được không? Tôi đã có cơ hội tiếp xúc với một số giáo sư đến thăm mô hình sản xuất lúa giống, tôi cũng đã đem câu hỏi này chia sẻ với họ nhưng không tìm được câu trả lời. Tại Diễn đàn này, rất mong lãnh đạo bộ, ngành giải đáp băn khoăn này của chúng tôi.

Thứ trưởng Bộ KHCN Trần Văn Tùng: 

Câu hỏi của bác là câu hỏi rất hay, tuy là một nông dân nhưng đã đặt ra vấn đề có tính hội nhập quốc tế. Bác nói rằng bác có giống lúa đã được cấp văn bằng bảo hộ. Vậy đó có phải tài sản có giá trị không?

Trên thế giới, họ đánh giá rất cao quyền sở hữu trí tuệ, có những tài sản trí tuệ có giá vài tỷ USD. Ví dụ, ở Việt Nam có chị Trâm là một nhà khoa học, chị ấy có giống lúa được định giá 10 tỷ đồng. Chúng ta cũng có những doanh nghiệp mà ở đó họ chuyên mua lại các giống lúa do các nhà khoa học nghiên cứu, phát triển rồi phát triển, triển khai rộng rãi.Như vậy, giống lúa do bác nghiên cứu, phát triển và đã được cấp văn bằng bảo hộ là một tài sản thực sự, bản thân doanh nghiệp cần phải biết bảo vệ, phát triển tài sản trí tuệ của mình.

Hiện nay, chúng ta có Luật sở hữu trí tuệ quy định tài sản trí tuệ là tài sản có giá trị, Luật dân sự quy định cách thức mua bán tài sản trí tuệ đó, Luật chuyển giao quy định cách thức chuyển giao và cho biết tài sản đó có được thế chấp, vay vốn ngân hàng hay không? Điều 115 Bộ Luật Dân sự đã quy định rất rõ điều này.

Tôi khuyên bác nên tới các tổ chức tư vấn, đánh giá, thẩm định giá của Bộ Tài chính hoặc một số doanh nghiệp tham mưu, tư vấn về sở hữu công nghệ để làm sao khi có người muốn mua, các bác muốn chuyển nhượng, thế chấp vay vốn ngân hàng thì được đánh giá đúng giá trị.

Mong bác phối hợp với các cơ quan, Bộ, ngành, chúng tôi, các Bộ Công Thương, Tài chính, NHNN, Bộ KHCN, Bộ NNPTNT sẽ luôn đồng hành cùng bác.

Nhà báo Lưu Quang Định - TBT Báo Nông thôn Ngày nay Dân Việt - Chủ tọa phiên thứ nhất kết luận:

Trong phiên thảo luận thứ nhất, đã có 5 nông dân đặt câu hỏi, 7 đại biểu đại diện cho các ban ngành chức năng, hiệp hội, doanh nghiệp trả lời.

Có thể thấy, qua các câu hỏi và câu trả lời đã cho chúng ta cái nhìn tổng quan về thị trường nông sản Việt Nam, nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức.

Những câu hỏi của nông dân đều mang tính thời đại, từ những vấn đề rất cụ thể như giảm thiểu khâu trung gian, liên kết sản xuất, sở hữu trí tuệ, đăng ký bản quyền đến những vấn đề đang rất thời sự như chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.

Từ đây, có thể thấy, để đạt được thành công, mấu chốt là phải đẩy mạnh liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp để giảm khâu trung gian. Xin được kết thúc phiên thảo luận 1 tại đây.

PHIÊN 2: CÙNG NÔNG DÂN ĐI CHỢ

TS. Võ Trí Thành: Trước khi bắt đầu phiên thảo luận, mời quý vị quan khách xem clip về tình hình tiêu thụ nông sản Việt.

Diễn đàn bước sang phiên thứ 2: "Cùng nông dân đi chợ".

Nông dân Lã Văn Bắc, thôn Vinh Sơn, xã Vĩnh Hảo, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang: 

Xin chia sẻ với Ban Tổ chức, hiện chúng tôi đang trồng trọt và chăn nuôi theo năng lực của từng hộ gia đình, vốn vay được bao nhiêu thì làm bấy nhiêu. Thường thì mạnh ai nấy làm chứ không có nhiều sự liên kết với doanh nghiệp, hay các hộ nông dân khác. Nhà này thấy nhà kia trồng cây này tốt, thu hoạch tốt và bán được giá, thu nhập tốt là vụ sau lại chuyển đổi sang trồng cây đó.

Bây giờ cơ quan quản lý, truyền thông báo đài nói nhiều về sự liên kết. Vậy làm thế nào để chúng tôi có thể tham gia được chuỗi liên kết này? Nếu tham gia chuỗi liên kết thì chúng tôi được hưởng lợi những gì, doanh nghiệp có hỗ trợ gì cho chúng tôi không? 

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh trả lời: 

Đúng là thực trạng nền nông nghiệp nước ta hiện nay vẫn chủ yếu có quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, mạnh ai nấy làm nên hiệu quả kinh tế chưa cao, nhất là khâu tiêu thụ nông sản còn nhiều khó khăn. Chính vì thế, chúng ta rất cần xây dựng chuỗi giá trị khép kín, trong đó có sự hợp tác giữa người sản xuất và doanh nghiệp trong các khâu từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ nông sản. 

Vậy làm thế nào để khuyến khích nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư vào nông nghiệp, dẫn dắt chuỗi liên kết này? Làm thế nào để nông dân sẵn sàng tham gia chuỗi liên kết, cùng doanh nghiệp phát triển chuỗi? 

Hiện nay, ở nước ta đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp theo các dạng: Thứ nhất là, DN thuê lại đất của nông dân; Thứ hai là DN kí hợp đồng sản xuất với nông dân, sau đó thu mua sản phẩm. Trong quá trình sản xuất, các DN đã có nhiều hỗ trợ cho bà con khâu đầu vào sản xuất, tư vấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, giám sát quy trình sản xuất đảm bảo chất lượng; hỗ trợ nông dân tìm đầu ra, tiêu thụ sản phẩm nông sản.

Hiện nay, Chính phủ rất quan tâm tới vấn đề xây dựng chuỗi giá trị nông sản và đã có hàng loạt chương trình, nghị quyết, trong đó phải kể đến một số thông tư hỗ trợ tiêu thụ nông sản; Nghị định 98 của Chính phủ khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết và sản xuất tiêu thụ nông sản. Gần đây, Chính phủ còn ban hành Nghị định 146 về tín dụng trong nông nghiệp, trong đó có chính sách hỗ trợ tín dụng để khuyến khích nông dân, doanh nghiệp tham gia phát triển các chuỗi liên kết. 

Trong chuỗi này, rất cần người đại diện cho hộ nông dân, thay vì DN phải làm việc với từng hộ, chính vì thế rất cần có đại diện HTX, tổ hợp tác cùng vào cuộc. 

Đây cũng là một trong những lí do mà Bộ NN&PTNT đã xây dựng đề án phát triển 15.000 HTX kiểu mới, qua đó mong muốn các HTX là giải pháp hiệu quả giúp nông dân phát triển sản xuất hiệu quả, nông sản làm ra tiêu thụ dễ dàng hơn.

Ông Ngô Minh Hải - Phó Tổng Giám đốc TH true Milk:

Tôi đồng tình với ông Doanh khi đề cập tới việc xây dựng chuỗi liên kết thể hiện vai trò của DN. Trên vai trò của DN trong chuỗi liên kết tôi muốn chia sẻ tới bà con nông dân bởi chúng tôi cũng đã từng tham gia chuỗi liên kết với người nông dân.

Trước tiên, phải xác định lại mục tiêu cho chuỗi giá trị đó là làm thế nào nâng cao giá trị nông sản. Chất lượng sản phẩm thì chúng ta đề cập tới vấn đề cốt lõi như xây dựng quy chuẩn, quy trình, tìm hiểu công nghệ mới, ứng dụng công nghệ cao để có sản phẩm có chất lượng cao.

Thứ 2, nâng cao năng suất thì phải xây dựng thương hiệu, như niềm tin khách hàng quảng bá thương hiệu.. Nhìn nhận rằng, nếu như chất lượng của năng suất tạo giá trị của thương hiệu thì thương hiệu làm thăng hoa giá trị nông sản.

2 yếu tố này có tác động hỗ trợ lẫn nhau. Chúng ta cần phải đạt được cả 2 giá trị và thương hiệu. Xây dượng chất lượng và giá trì thì giá trị nông sản mới được nâng cao.

Điểm thứ 2 trong xây dựng chuỗi là nâng cao năng suất hiệu quả thì nâng được khả năng cạnh tranh. 

Tuy nhiên, để tạo được năng suất và hiệu quả thì phải biết đưa ứng dụng công nghệ cao (CNC), như giống, trang thiết bị và công nghệ quản trị. Làm thế nào hợp lý hóa đầu tư làm năng suất tăng lên như vậy mang lại giá trị ích lợi thực sự trong chuỗi liên kết.

Ông Ngô Minh Hải - Phó Tổng Giám đốc TH true Milk tiếp tục trả lời:

Với câu hỏi, DN thì sẽ giúp gì cho nông hộ tạo thu nhập cao hơn?

Trước tiên, tôi muốn nhắn nhủ là bà con phải tự khẳng định mình trong chuỗi liên kết. DN hỗ trợ con giống, vật tư, quy trình kỹ thuật… tuy nhiên không phải DN cho bà con mà những cái đó DN đưa cho chúng ta và chúng ta sẽ phải đưa lại cho họ sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn của họ. Mỗi người là một lực đẩy trong chuỗi liên kết. 

Đối với vai trò DN thì chúng tôi đã xây dựng quy chuẩn cho sản phẩm cuối cùng, nguyên liệu đầu vào và đầu ra của người nông dân. Chúng tôi sẵn sàng đưa ứng dụng CNC và chia sẻ lan tỏa cho tất cả những người tham gia chuỗi. Quản trị tài chính thông minh để có hiệu quả cao nhất.

Xây dựng thương hiệu có sự góp sức của bà con nông dân. Nếu như bà con làm sản phẩm không có chất lượng thì DN không có sản phẩm không như mong muốn, mục tiêu thương hiệu không đạt. 

Cuối cùng, vô cùng quan trọng đó là cam kết tiêu thụ sản phẩm. Tất cả sản phẩm đầu ra được tiêu thụ ổn định là nguồn thu trực tiếp của bà con nông dân.

Ông Phan Minh Tâm, Giám đốc Maketing Công ty Phân bón Bình Điền:

Công ty Phân bón Bình Điền là đơn vị sản xuất phân bón, cung ứng vật tư đầu vào. Những năm qua, Bình Điền đã hỗ trợ với nông dân xây dựng những quy chuẩn, quy trình để sản xuất đầu vào đảm bảo chất lượng cao. Cùng với sản xuất, cung ứng vật tư nông nghiệp đầu vào, Công ty Phân bón Bình Điền cũng phối hợp với các doanh nghiệp thu mua, tiêu thụ nông sản cho bà con. 

Theo tôi, mỗi đơn vị có một thế mạnh riêng, đơn vị cung cấp đầu vào họ có thế mạnh về quy trình sản xuất, còn đơn vị tiêu thụ họ có thế mạnh đầu ra. 

Tôi mong muốn, thời gian tới, Bộ Công thương đẩy mạnh hỗ trợ các đơn vị cung ứng đầu vào kết nối với các đơn vị tiêu thụ đầu ra và nông dân liên kết với nhau. Như thế, các doanh nghiệp và nông dân sẽ có nhiều lợi thế hơn trong việc sản xuất, tiêu thụ nông sản... Đồng thời, để mối quan hệ bền chặt, cần phải có sự chia sẻ lợi ích cũng như rủi ro hài hòa giữa các bên. Nông dân cần chia sẻ với các doanh nghiệp liên kết. Có nhiều trường hợp, khi thực hiện liên kết nhưng chính bà con nông dân lại phá vỡ hợp đồng liên kết khi không sản xuất theo quy chuẩn mà doanh nghiệp yêu cầu.

Nông dân Nguyễn Văn Khanh, Ấp B, xã Phú Cường, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp chia sẻ: Tôi hiện có 120ha đất chuyên trồng lúa, nhưng tôi và nhiều người nông dân ở đồng bằng sông Cửu Long từ nhiều năm qua rất vất vả để duy trì nghề trồng lúa khi thu nhập không cao, thậm chí có nhiều nông dân còn nghèo đi. Một trong những nguyên nhân chính là do sự thiếu liên kết giữa nông dân với nhau, giữa nông dân với các thành phần khác, nhất là doanh nghiệp.

Ở đây, tôi thấy có đại diện Hội Nông dân, vậy tôi xin hỏi: Vai trò của Hội Nông dân trong việc kết nối sự liên kết ra sao? Ở các nước, sự liên kết đó được tổ chức như thế nào để giúp tổ chức sản xuất và tiêu thụ nông sản được thuận lợi, nâng cao giá trị sản phẩm, nhất là khả năng cạnh tranh trong nước và xuất khẩu?

Ông Nguyễn Xuân Định, Trưởng Ban Quốc tế, Trung ương Hội nông dân trả lời câu hỏi của nông dân Nguyễn Văn Khanh:

Việc hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và Hội cũng đặt ra mục tiêu đến năm 2020 phấn đấu 100% các xã trên cả nước có mô hình kinh tế tập thể hoạt động hiệu quả.

Để thực hiện mục tiêu này, thời gian qua các cấp Hội đã phối hợp chặt chẽ và tổ chức nhiều hoạt động trợ giúp nông dân, ví dụ như hỗ trợ nông dân về vốn, giống, phân bón, phát triển thương hiệu, hỗ trợ kỹ thuật…, tạo nhiều sân chơi để nông dân có sự kết nối với nhau hoặc kết nối với các doanh nghiệp. Qua đây, tôi cũng xin chia sẻ kinh nghiệm làm tổ hợp tác, các HTX ở nước ngoài, điển hình là Hàn Quốc và Nhật Bản. Ở 2 quốc gia phát triển này, tới 90% nông dân tham gia vào HTX, chỉ những nông dân thực sự có tiềm lực lớn mạnh mới không tham gia. Và họ cũng có nhiều loại hình HTX với nhiều cách quản lý vận hành khác nhau. Có HTX chỉ làm đất, có HTX chỉ cung cấp vật tư nông nghiệp, có HTX chỉ làm về nước…

Ở Hàn Quốc thời gian đầu cũng tưởng không thể phát triển mô hình HTX do thiếu dân chủ. Thời gian sau, họ đã có nhiều thay đổi, đề cao tính dân chủ, minh bạch và đạt được hiệu quả cao.

Ở 2 quốc gia này họ có chương trình “Mỗi xã một doanh nghiệp”, họ có chương trình kết nối giữa DN và nông dân, và nông dân đến đây có thể ghi hình, quảng bá sản phẩm của mình và tham gia các phiên đấu giá nông sản. Sau phiên đấu giá này, các DN muốn mua nông sản của nông dân phải trả giá bằng hoặc cao hơn phiên đấu giá chứ không được thấp hơn. 

Thứ nữa là họ rất chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của HTX. Đặc biệt là việc quản lý chất lượng, họ không kiểm nghiệm chất lượng thủ công mà có quy trình với máy móc được lập trình, tính toán chính xác. Bên cạnh đó, họ cũng quan tâm đến việc lựa chọn sản phẩm ngay từ khâu giống, ví dụ Nhật Bản họ chọn giống có hàm lượng chất dinh dưỡng cao để ăn ít những vẫn đảm bảo vi chất cho cơ thể.

Từ những thực tế trên, tôi đề nghị Chính Phủ tạo điều kiện hỗ trợ TW Hội Nông dân Việt Nam có thể đưa nông dân sản xuất kinh doanh giỏi được tham quam các mô hình trong nước và đặc biệt là nước ngoài. Với tinh thần cần cù, chăm chỉ và rất thông minh của người nông dân, tôi tìm rằng họ sẽ học được những kinh nghiệm quý báu, từ đó áp dụng vào thực tiễn sản xuất.

Nông dân Trịnh Văn Tiến, thôn 12, xã Đông Sơn, TP Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình hỏi:

Ông Trịnh Văn Tiến, thôn 12, xã Đông Sơn, TP Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình hiện đang có mô hình nuôi các con đặc sản quy mô 23 ha, doanh thu 10,4 tỷ đồng, xây dựng được chuỗi cung cấp thực phẩm sạch từ trang trại đến bàn ăn. 

Các chính sách của Nhà nước hiện đang có nhiều ảnh hưởng đến việc tiêu thụ nông sản của nông dân như việc mở cửa cho tạm nhập, tái xuất; Các chính sách quản lý vật tư nông nghiệp đầu vào, xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kiểm nghiệm chất lượng nông sản, thực phẩm an toàn phục vụ xuất khẩu và tiêu dùng trong nước.Tham gia sản xuất nông nghiệp, gia đình tôi luôn tin tưởng đường lối chủ trương của Đảng, từ những ngày đầu đi khai hoang phát triển kinh tế trang trại, trải qua nhiều khó khăn nay đã trở thành một HTX. 

Trong quá trình làm ăn, tôi đã đi tham quan, học tập, dự nhiều lớp tập huấn phát triển mô hình kinh tế tập thể. Nhờ những kiến thức đã học hỏi, hiện nay HTX chúng tôi đã thành lập được 5 doanh nghiệp thành viên, qua đó giúp bà con liên kết, tiêu thụ sản phẩm thuận lợi hơn. Nhiều người, trong đó có các nhà báo khi trò chuyện đều hỏi tôi HTX có doanh thu bao nhiêu, tôi cho rằng doanh thu lớn nhất của chúng tôi không phải là tiền mà là chuyển biến nhận thức về sản xuất, về việc cùng nhau liên kết làm ăn, chia sẻ lợi nhuận để phát triển bền vững hơn.

Tôi nhận thấy có mấy vấn đề còn tồn tại như thế này. 

Thứ nhất, đó là các điều kiện để sản xuất nông sản hàng hoá, dán nhãn sản phẩm hiện nay rất phức tạp, có tới mấy trăm điều kiện thì chúng tôi làm sao nhớ được. Điều chúng tôi quan tâm là cần làm những thủ tục gì để nông dân có thể đưa hàng hoá ra nước ngoài? Chúng tôi mong muốn những thủ tục này được cắt giảm thành 1 cửa thôi, nhiều cửa như hiện nay thì làm sao chúng tôi đủ tiền, đủ sức? 

Thứ hai, hiện nay chúng ta đang thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp, nông thôn, nhưng hầu hết nông dân không hiểu biết rõ vấn đề này, tái cơ cấu là gì, không có vốn thì tái cơ cấu làm sao? Thế chấp ngân hàng thì không có tài sản nên đành bó tay. Tôi nghĩ, ngoài tái cơ cấu ngành nông nghiệp, còn cần phải tái cơ cấu cả ngành ngân hàng, tái cơ cấu tiêu thụ, phân phối... 

Thứ ba, quy hoạch cây trồng như thế nào cho phù hợp? Vùng này không nên trồng gì, nên trồng gì cũng đề nghị các cấp ban ngành chỉ rõ, tránh dư thừa không bán được. 

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh trả lời: 

Về câu hỏi của anh Trịnh Văn Tiến, báo cáo với Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, tại hội nghị các Bộ trưởng nông nghiệp Asean vừa diễn ra tại Hà Nội, hôm qua Bộ NN&PTNT đã mời các Bộ trưởng đi thăm mô hình xã xây dựng nông thôn mới tại Ninh Bình và các đại biểu đã có những đánh giá rất cao.

Còn về việc tiêu thụ, xuất khẩu nông sản, những năm gần đây lĩnh vực này của chúng ta liên tục tăng trưởng. Năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt hơn 37 tỷ USD, năm nay chỉ tiêu là 40 tỷ USD và chúng ta đang phấn đấu có thể tăng lên 50 tỷ USD vào năm 2020. 

Để đạt được mục tiêu này, chúng ta cần rất nhiều giải pháp khác nhau liên quan tới nhiều bộ ngành. Còn về các thủ tục dán nhãn sản phẩm nông sản để có thể đưa ra thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT đã cắt giảm rất nhiều thủ tục, giấy phép con để việc xuất khẩu nông sản thông thoáng hơn.

Về tái cơ cấu, đây là chủ trương lớn đã thực hiện được 5 năm rồi, Bộ NN&PTNT sẽ sớm có tổ chức đánh giá lại những việc làm được và chưa làm được trong 5 năm qua để có giải pháp hiệu quả hơn trong thời gian tới. Vấn đề này, riêng Bộ NN&PTNT không làm được mà cần có sự vào cuộc của nhiều bộ, ban ngành khác.

Thực tế cho thấy, việc triển khai tái cơ cấu trong những năm qua đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Có thể thấy rõ trong ngành gạo, đến nay đã có trên 80% sản lượng lúa gạo làm ra đạt chất lượng đủ tiêu chuẩn xuất khẩu. Giá trị kim ngạch xuất khẩu gạo năm vừa qua tăng 3%, trong khi sản lượng cũng tăng gần 10%. Chất lượng gạo và giá gạo xuất khẩu của chúng ta hiện không thua kém gì gạo của Thái Lan. Đây là hiệu quả rõ rệt của tái cơ cấu, trong đó người nông dân được hưởng lợi rất nhiều. 

Hiện nay Bộ NN&PTNT đang chỉ đạo phát triển nông sản theo lợi thế quốc gia, lợi thế vùng và lợi thế của tỉnh. Điều quan trọng nhất trong quá trình đẩy mạnh tổ chức tái cơ cấu, đó là không thể làm ăn rêng lẻ mà phải có liên kết, áp dụng khoa học công nghệ. Chỉ có như vậy mới nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng giá trị gia tăng sản phẩm nông sản cũng như thu nhập của người nông dân.

TS.Võ Trí Thành tổng kết phiên thảo luận 2:

Bản chất của tái cơ cấu nông nghiệp là nâng cao giá trị gia tăng của nông sản, nâng cao thu nhập cho nông dân. Nhưng thực tế, phần lớn mặt hàng nông sản của Việt Nam vẫn là xuất thô, chưa có thương hiệu.

Dù vậy, có thể nhìn nhận, dư địa phát triển của nông sản Việt vẫn rất lớn với thị trường nội địa 100 triệu dân và thị trường thế giới 7 tỷ dân, mục tiêu xuất khẩu 40 tỷ USD năm 2018 có thể đạt được cho thấy tiềm năng lớn này.

Điều còn lại là chúng ta phải giải quyết tốt các điểm nghẽn về vốn, logictics, lưu thông; tối ưu hóa hiệu quả của chuỗi cung ứng, đồng hành cùng nông dân đưa nông sản ra thị trường một cách hiệu quả. Xin kết thúc phiên thảo luận 2 tại đây.

PHIÊN 3: ĐƯA NÔNG SẢN VIỆT RA CHỢ THẾ GIỚI

TS. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn: Trước khi bắt đầu phiên thảo luận, mời quý vị quan khách xem clip về bức tranh xuất khẩu nông sản Việt:

Ông Bùi Việt Tín, thôn Mỹ Cang, xã Tam Thăng, TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam: 

Hôm nay, tôi rất phấn khởi được tham dự Diễn đàn cùng các vị đại biểu và khách quý. Một trong những vấn đề mà nông dân chúng tôi gặp phải chính là thiếu vốn. Hiện nay, các HTX không thể thế chấp được bìa đỏ của HTX để vay vốn, vậy tôi muốn gửi tới các đồng chí lãnh đạo các Bộ, ngành câu hỏi: Việc tìm kiếm nguồn vốn để nâng cao năng lực sản xuất cho nông dân hiện rất khó khăn. Xin hỏi hiện chính sách tín dụng của NHNN như thế nào? Các ngân hàng thương mại ra sao?

Trần Văn Tần, Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng nhà nước):

Đối với chính sách tín dụng của ngành ngân hàng với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, NHNN xác định đây là ưu tiên để chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) sắp xếp nguồn vốn cho lĩnh vực này, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất, phát triển của ngành và của doanh nghiệp.

Như Thứ trưởng Lê Quốc Doanh chia sẻ, ngày 7.9.2018, Chính phủ đã ban hành Nghị định 116/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị định 55/2015/NĐ-CP với nhiều chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp công nghệ cao, các mô hình sản xuất liên kết chuỗi giá trị. 

Cụ thể, chính sách cho vay không có tài sản bảo đảm đối với cá nhân, hộ gia đình, chủ trang trại, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã từ 100 triệu đồng đến tối đa 3 tỷ đồng; Các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã ký hợp đồng cung cấp, tiêu thụ hoặc đầu mối ký hợp đồng thực hiện dự án liên kết theo chuỗi giá trị trong sản xuất nông nghiệp với tổ chức, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp được tổ chức tín dụng xem xét cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa bằng 70% - 80% giá trị của dự án, phương án vay theo mô hình liên kết.

Đối với phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khách hàng hoạt động trong khu/vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, các doanh nghiệp có dự án sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao không nằm trong khu, vùng nông nghiệp công nghệ cao đều được tổ chức tín dụng xem xét cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa bằng 70% - 80% giá trị của dự án, phương án.

Trần Văn Tần, Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế (NHNN).

Ngoài ra, quy định về quản lý dòng tiền cho vay liên kết trong sản xuất nông nghiệp, góp phần hạn chế rủi ro tín dụng và tạo cơ sở pháp lý khuyến khích tổ chức tín dụng (TCTD), đẩy mạnh cho vay, quy định này cho phép các TCTD được thỏa thuận với khách hàng để thực hiện ân hạn gốc và lãi khi cho vay trồng tái canh cây lâu năm như cà phê, cao su, điều,..

Cơ chế xử lý nợ đặc thù đối với khách hàng gặp rủi ro do thiên tai, dịch bệnh trên phạm vi rộng; nguyên nhân khách quan, bất khả kháng như cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, cho vay mới, khoanh nợ… 

Trước đó, NHNN cũng đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 41/2010/NĐ-CP ngày 12.4.2010, Nghị định 55/2015/NĐ-CP ngày 9.6.2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn nhằm đáp ứng các nhu cầu vốn từ sản xuất, chế biến, thu mua, xuất khẩu nông sản, đáp ứng các nhu cầu vốn phi nông nghiệp và phục vụ tiêu dùng trên địa bàn nông thôn. 

Về phía các tổ chức tín dụng (TCTD). Trước đây, Agribank là ngân hàng tính cực tham gia chính sách này. Riêng hiện nay, có 63 tổ chức tích cực tham gia thực hiện chính sách này. Với Agribank, tỷ trọng cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn chiếm trên 70% tính trên tổng dư nợ cho vay.

Về phía các TCTD trong thời gian qua cũng đẩy mạnh thủ tục cho vay, đưa ra nhiều thỏa thuận tín dụng phù hợp với bà con nông dân, các mô hình liên kết.

Trần Văn Tần, Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng nhà nước):

Với những nỗ lực của toàn hệ thống ngân hàng, tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn trong những năm vừa qua đã đạt kết quả đáng khích lệ với dư nợ đến nay đạt 1.648.360 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn đã bao gồm cả dư nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn của NHCSXH gần 172 tỷ đồng. Con số này tăng 12% so với cuối năm 2017 và chiếm tỷ trọng khoảng 23,9% dư nợ tín dụng nền kinh tế; trong đó: dư nợ cho vay thu mua, tiêu thụ (trong nước, xuất khẩu) đạt 223.000 tỷ đồng; dư nợ cho vay chế biến, bảo quản nông sản đạt 109.043 tỷ đồng.

Ông Huỳnh Thanh Bình, ấp Ấp Vĩnh Thọ, xã Vĩnh Bình, huyện Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ:

Vừa rồi nông dân nuôi cá tra của chúng tôi điêu đứng vì chính sách hạn chế nhập khẩu của mình. Tôi đang không hiểu các chính sách mở của của mình có hỗ trợ được gì cho bà con nông dân nuôi trồng cá tra của chúng tôi không, nhưng thật sự chúng tôi khó khăn vì chi phí thì cao, không xuất khẩu được nên bán trong nước thì giá thành lại thấp.

Vậy các chính sách của nhà nước trong việc hỗ trợ xuất khẩu nông sản như đàm phán thương mại, xúc tiến thương mại xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn tương đương (câu chuyện cá tra là một ví dụ).TP.Cần Thơ là một trong những đô thị lớn nhưng kinh tế tập thể phát triển chưa xứng với tiềm năng, thế thì làm thế nào để khắc phục được điều này?

Ông Lê Đức Thịnh - Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và PTNT, Bộ NNPTNT

Hiện nay, Chính Phủ đã giao Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX cho Liên minh HTX phát triển. Đến nay, cả nước có 48 Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX do Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, thành phố thành lập và đi vào hoạt động với số vốn điều lệ trên 800 tỷ đồng.

 Hoạt động của các Quỹ này đã tạo ra kênh tính dụng quan trọng, giúp các cơ sở kinh tế hợp tác, HTX tháo gỡ một phần khó khăn về vốn đầu tư mở rộng, phát triển sản xuất kinh doanh. Quỹ hỗ trợ phát triển HTX ở các địa phương chủ yếu dựa vào nguồn ngân sách của các tỉnh, thành phố. 

Dưới sự chỉ đạo của Chính Phủ, tới đây Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tại các tỉnh, thành sẽ được đẩy mạnh về quy mô nguồn vốn, trong đó có tỉnh Cần Thơ.

Ông Phạm Toàn Vượng, Phó Tổng giám đốc Agribank:

Với câu chuyện về nguồn vốn, bà con nông dân kêu vấn đề gì cũng có rồi nhưng lại thiếu vốn. Trong khi đó các ngân hàng thì vốn đầy đủ. Vốn đã sẵn sàng nhưng thiếu khách hàng, cung – cầu chưa gặp nhau do còn nhiều khó khăn. Mặc dù các ngân hàng đã có nhiều chính sách, giải pháp hỗ trợ người nông dân.

Agribank cũng đã triển khai 7 chương trình tín dụng đầu tư phát triển nông nghiệp nông thôn như: Cho vay chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với dư nợ gần 400 nghìn tỷ đồng (trên 2,7 triệu khách hàng); Cho vay đầu tư phát triển máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất, giảm tổn thất trong nông nghiệp theo Quyết định 63, 65, 68 của Thủ tướng Chính phủ đạt gần 4 nghìn tỷ đồng (xấp xỉ 14 nghìn khách hàng); Cho vay gia súc, gia cầm (chăn nuôi, chế biến thịt lợn, gia cầm, cá tra và tôm) đạt hơn 40 nghìn tỷ đồng (hơn 300 nghìn khách hàng)... 

Thậm chí, chúng tôi chủ động cho vay nông nghiệp với gói ưu đãi 50.000 tỷ trước khi chính phủ yêu cầu, mức lãi suất 6.5% thế nhưng hiện nay giải ngân mới đạt 10 nghìn tỷ.

Chúng ta hãy dùng khái niệm nông nghiệp chất lượng cao, hướng tới các tổ chức quy mô lớn, doanh ngiệp lớn.  Yếu tố rủi ro khiến chúng tôi chưa mạnh dạn cho vay được và vẫn cần các bộ ngành đưa ra giải pháp.

Câu chuyện thứ 2, có dự án, nhưng dự án này ai là người làm? Nếu là các tổ chức lớn thì chúng tôi luôn sẵn sàng, không cần phải đợi đến khi Chính phủ hay Ngân hàng nhà nước phải đưa ra nghị định 55 hay Nghị định 116.

Tuy nhiên, quy định cho vay tín chấp trong Nghị định116/2018, thực chất với hạn mức đưa ra thì chỉ giải quyết được 1 phần chứ thực chất chưa phải để làm giàu. 

Ông Phạm Toàn Vượng, Phó Tổng giám đốc Agribank:

Nhiều trang trại đến với chúng tôi, giá trị thế chấp thấp. Nhiều doanh nghiệp tài sản chưa có giấy tờ, đất khai hoang nên rất khó giải quyết cho vay hay vấn đề phương án kinh doanh, thông tin chưa minh bạch. Hiện, chúng tôi cho vay lãi suất 6,5%/năm theo yêu cầu của Chính phủ là rất hấp dẫn. 

Thậm chí, DN xuất khẩu, lương thực thức ăn chăn nuôi lãi suất chỉ 5% mà còn thậm chí không cần thế chấp. Cơ cấu vốn của chúng tôi là 70%. Lợi ích kinh tế thì theo mặt bằng chung theo xu hướng thị trường.

Về phía chính sách, ngoài những chính sách thể hiện quyết tâm của Chính phủ, của ngành ngân hàng thì Agribank cũng đã có những chính sách hiệu quả khác như có sáng kiến thành lập quỹ cho vay người nghèo tiền thân của Ngân hàng chính sách xã hội hay phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội để đưa vốn về với nông dân.

Trong liên kết với tổ vay vốn tỷ lệ nợ xấu thấp, sắp tới gắn với phổ biến kiến thức đối với bà con thì phát trển kinh tế, phát triển chuỗi. Bản thân muốn thắng lợi thì phải là nông nghiệp công nhệ cao từ đó mới có lợi ích cao.

Trước hết Ngân hàng Nhà nước cần đổi mới cơ chế theo khung, để từ đó chúng tôi cải tiến vay nông hộ, áp dụng fintech vào cho vay được thuận lợi.

Quyết tâm nữa, Agribank sẽ được cổ phần hóa. Điều này sẽ nâng cao năng lực tài chính, tiếp cận quản trị tiên tiến của Agribank.

Nông dân Ngô Văn Ánh, Thôn Quê, xã Bảo Đài, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang: 

Tôi chuyên chăn nuôi gà thương phẩm, nhưng vùng đất Bắc Giang lại là đất vải nên tôi có câu hỏi như sau: Vấn đề tiêu thụ nông sản hiện nay không thể thiếu vai trò của chính quyền địa phương, như câu chuyện vải, nhãn vừa qua là một ví dụ. Vậy vai trò của lãnh đạo địa phương trong việc hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp trong việc xuất khẩu nông sản?

Ông Trần Đình Luân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản:

Có thể thấy một tín hiệu rất đáng mừng là, giá cá tra ở ĐBSCL đang tăng, trong cả chuỗi, từ sản xuất giống đến nuôi trồng, doanh nghiệp chế biến đều đã có lãi, và đã xây dựng được chuỗi khép kín, hoạt động hiệu quả.

Để có được điều đó là nhờ Nghị định 55 và Thông tư 07 về quản lý sản xuất cá tra đã phát huy hiệu quả, hiện sản phẩm cá tra đã truy xuất nguồn gốc, kiểm soát được đến từng cơ sở, để xem nguy cơ ở đâu.

Từ đầu năm đến nay, kim ngạch XK cá tra đã đạt 1,4 tỷ USD, trong đó riêng thị trường Mỹ đạ 320 triệu USD, tăng 34,25% so với cùng kỳ 2017.

Có một điều đáng ghi nhận là, những thị trường truyền thống và tiềm năng như Mỹ đã được phục hồi. Nếu như năm trước, truyền thông cố tình bôi bẩn sản phẩm cá da trơn của Việt Nam thì nay, nhờ sự chủ động trong truyền thông của ngành Công Thương, NN-PTNT, con cá tra đã lấy lại được uy tín. Hiện giá cá tra ở mức 34.000 – 35.000 đồng/kg, giúp người nuôi có lãi.

Đặc biệt là, Mỹ đã giảm thuế chống bán phá giá cá tra của Việt Nam xuống mức thấp nhất, chỉ 0,14%, đồng thời công nhận hệ thống quản lý cá da trơn của Việt Nam tương đương Mỹ. Đây là tín hiệu tốt cho cá tra, không chỉ tại Mỹ mà nhiều thị trường khác như EU, con cá tra cũng được đổi mới về hình ảnh.

TS. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Chủ tọa điều hành phiên 3 tổng kết:

TS. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn (ở giữa).

Có thể thấy, chợ nông sản toàn cầu là vô cùng rộng lớn, cơ hội nhiều nhưng ngày càng phức tạp, đòi hỏi tiêu chuẩn chất lượng ngày càng cao. Đặc biệt, trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ ngày càng lên cao, chúng ta phải chấp nhận có những yêu cầu khó tính đến bất ngờ.

Vì vậy, chúng ta phải tổ chức lại sản xuất theo chuỗi hiện đại, đáp ứng được yêu cầu, có cam kết đảm bảo chất lượng theo yêu cầu của khách hàng. Bên cạnh đó, nông dân, doanh nghiệp cũng phải tuân thủ cam kết ấy theo đúng thông lệ quốc tế. 

Ngoài ra, trong bối cảnh của thị trường đòi hỏi ngày càng cao, cần có hệ thống ngân hàng, logictics, hiệp hội ngành hàng, địa phương, ngành chức năng cùng vào cuộc với nông dân, doanh nghiệp để tăng lợi nhuận cho nông dân.

Ông Võ Đức Trong - Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Tây Ninh: 

Vấn đề vai trò của Nhà nước hay chính quyền địa phương trong khâu tiêu thụ nông sản, về nguyên tắc chung cái gì DN, ND không tự làm được thì phải có vai trò của Nhà nước điều tiết. Hiện nay, vai trò của nhà nước trong tiêu thụ nông sản có rất nhiều việc, tôi chỉ xin chia sẻ một số vấn đề:

Tránh nông dân làm tự phát, sản xuất tại những vùng không phù hợp hoặc không có quy hoạch sẽ rất nguy hiểm.

Sản xuất nông sản nên diễn ra tại những vùng có cơ sở hạ tầng phù hợp, thuận lợi để phát triể vùng nguyên liệu phát triển mà việc này thì nông dân không thể tự làm được mà phải có sự vào cuộc của cả nhà nước.

Tôi thấy, một số địa phương đang làm rất tốt khâu xúc tiến thương mại. Ví dụ như: Lục Ngạn (Bắc Giang),  Lạng Sơn vừa rồi đã làm tốt việc giới thiệu các sản phẩm nông nghiệp của địa phương như vải thiều, na dai,... tới khách hàng trong và ngoài nước, nhờ đó mà sản phẩm nông nghiệp được bán với giá cao hơn.

Riêng với Tây Ninh, thời gian qua chúng tôi cũng đã thu hút được rất nhiều đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nhờ phát huy được vai trò quản lý của Nhà nước trong việc thực hiện chính sách thu hút đầu tư. Đồng thời, đã có chính sách dành nguồn lực để thúc đẩy DN phát triển. Chúng tôi cũng có chương trình hỗ trợ 23% lãi suất trong 5 năm để phát triển cây trồng công nghệ cao; dành quỹ đất công sạch để gúp DN đầu tư sản phẩm theo định hướng của tỉnh. Các DN hiện nay trong điều kiện chưa liên kết được với ND thì họ rất cần có quỹ đất sạch để làm tư liệu sản xuất.

Đồng chí Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ phát biểu kết luận tại Diễn đàn nông dân quốc gia lần thứ III với chủ đề "Khơi nguồn nông sản Việt".

Tôi đánh giá rất cao Diễn đàn hôm nay và cách chọn chủ đề của diễn đàn. Năm ngoái là chủ đề Nông dân Việt Nam sẵn sàng với Nông nghiệp 4.0, năm nay lại nhấn mạnh khâu tiêu thụ, khơi nguồn nông sản Việt. Đặc biệt là diễn dàn hôm nay đã thu hút đông đảo sự tham gia của lãnh đạo bộ ngành, các ngân hàng, nhà khoa học, quản lý, nhất là trong hội nghị này còn có sự tham gia của 63 nông dân Việt Nam xuất sắc đại diện cho nông dân 63 tỉnh, thành phố.

Tôi đánh giá cao cách tổ chức diễn đàn, không tham luận dài dòng mà chia thành 3 phiên thảo luận, tạo không khí gần gũi, thảo luận sôi nổi. 

Trước hết, chúng ta cần hình dung “chợ” nông sản Việt hiện nay thế nào? 

Hiện nay, Việt Nam đã có 10 mặt hàng nông sản xuất khẩu đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD, trong đó có 5 mặt hàng có giá trị trên 2 tỷ USD. Trái cây đã chính thức soán ngôi dầu thô, nếu làm tốt có thể đạt xấp xỉ 4 tỷ USD trong năm nay. Năm 2018 chúng ta cũng chứng kiến nhiều sự kiện có ý nghĩa của ngành nông nghiệp, đó là lần đầu tiên tổ chức Hội nghị gạo thế giới, thu hút sự quan tâm của đông đảo đại biểu trong và ngoài nước. 

Năm nay, nhiều mặt hàng nông sản của chúng ta được mùa, sản lượng cao kỉ lục nhưng nhờ chủ động tổ chức tiêu thụ tốt, làm tốt khâu xúc tiến thương mại, quảng bá nên tiêu thụ vẫn thuận lợi và được giá, điển hình là vụ vải thiều ở Bắc Giang, vụ nhãn ở Hưng Yên và Sơn La... Riêng vụ vải thiều của Bắc Giang vừa rồi đạt doanh thu kỷ lục 6.000 tỷ đồng, trong đó có khoảng 3.700 tỷ đồng thu trực tiếp từ quả vải, còn lại là các dịch vụ khác. 

Sự kiện nữa là Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đang làm thủ tục công nhận thủ tục về cá tra xuất khẩu của Việt Nam. Phía họ đã kểm tra thực địa và đánh giá chúng ta sản xuất cá tra rất tốt, dự kiến cuối năm nay sẽ hoàn thành thủ tục về cá tra. Vừa rồi, thuế chống bán phá giá xuất khẩu tôm cũng được hoá giải. Đó là những thông tin rất tích cực. 

Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp nước ta vẫn chủ yếu manh mún quy mô nhỏ, tình trạng nông sản nơi thừa vẫn thừa, nơi thiếu vẫn thiếu xuất hiện khá phổ biến. Nguyên nhân là do không có liên kết với thị trường. Theo quy luật của thị trường, cung nhiều hơn sẽ làm giá không tốt được, nhưng nếu làm tốt khâu tiêu thụ thì sẽ vẫn bán được với giá tốt. 

Khâu kết nối giữa sản xuất với tiêu thụ, kết nối cung cầu vẫn đang là khâu yếu nhất trong chuỗi giá trị nông sản của chúng ta.

Nếu sản xuất tốt, đúng kế hoạch, theo tín hiệu thị trường thì tiêu thụ sẽ tốt, nhưng hiện nay chủ yếu chúng ta sản xuất thô, chế biến sâu ít, sản xuất tự do theo thói quen, không gắn kết với tiêu thụ, hàng triệu người nông dân trở thành người bán hàng thì đương nhiên sẽ ít người mua. Thị trường ở đây, không phải là chợ trong nước cho hơn 90 triệu người dân VN mà cho 7 tỷ người trên thế giới. Vấn đề gốc rễ là tổ chức sản xuất theo khai thác lợi thế từng vùng, từng địa phương…, gắn chặt với thị trường trong nước và toàn cầu mới khai thác được tiềm năng này. 

Vấn đề đặt ra tại Diễn đàn, cũng như thực tế hiện nay là làm sao phải tổ chức tốt chợ trong nước và mang ra chợ nước ngoài. Rõ ràng cần có vai trò của Nhà nước, bộ ngành chính quyền địa phương, doanh nghiệp, hệp hội và cả người nông dân. Trong đó, vai trò của Nhà nước rất quan trọng, chúng ta đã ký 12 hiệp định thương mại song phương và đa phương, đang tích cực rà soát thúc đẩy việc ký hệp định thương mại với EU. Nhưng việc mở rộng sẽ có 2 mặt, thuận lợi đưa nông sản ra thế giới nhưng cũng tạo sự cạnh tranh khi nông sản các nước tràn vào, trong dó nông sản bị ảnh hưởng rất lớn, nhất là ngành chăn nuôi. Nếu tổ chức không khéo, chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà. 

Về chính sách phát triển hạ tầng tiêu thụ nông sản, chúng ta đang thúc đẩy phát triển, xây dựng chợ đầu mối, phát triển thị trường tiêu thụ tương lai để phân chia rủi ro, giảm trung gian, tiêu thụ thuận lợi với giá tốt hơn. 

Chính sách liên kết giữa 5 nhà phải tăng cường thúc đẩy hơn nữa, trong đó vai trò dẫn dắt của HTX rất quan trọng, là cầu nối liên kết giữa ND với DN. Tuy nhiên, chủ động tham gia vào mối liên kết này vẫn phải là người ND, Nhà nước chỉ đóng vai trò cầu nối, hỗ trợ. 

Tin rằng, với 2 vấn đề cốt lõi đã chỉ ra trong diễn đàn này là thúc đẩy thị trường tiêu thụ và liên kết, nông nghiệp của chúng ta sẽ phát triển mạnh mẽ, hiệu quả hơn nữa, gắn với xây dựng nông thôn mới và tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Chính phủ xin hứa với bà con nông dân sẽ hoàn thiện hơn nữa các chủ trương, chính sách thúc đẩy phát triển nông nghiệp, xúc tiến thương mại, đầu tư, đi chợ cùng bà con nông dân.

Tin rằng với sự vào cuộc đó, tình trạng được mùa mất giá, ế thừa nông sản sẽ ngày càng giảm đi, đời sống và thu nhập của người nông dân ngày càng được nâng cao.