Điều gì đằng sau cáo buộc thỏa thuận máy bay không người lái của Nga và Iran?

Các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái gần đây của Nga vào Ukraine đã làm nổi bật ba diễn biến mới của chiến sự.

Thứ nhất, Iran dường như đang đóng một vai trò quan trọng trong việc trang bị vũ khí cho Nga.

Thứ hai, có dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy Nga đã cạn kiệt nguồn dự trữ tên lửa của chính mình.

Và cuối cùng, mức độ xung đột mới này cũng có nghĩa là Ukraine sẽ cần thêm sự giúp đỡ từ phương Tây.

Trong những tuần gần đây, bất chấp sự phủ nhận của Iran và Nga, những hình ảnh về máy bay không người lái Shahed-136 đã lan truyền trên các phương tiện truyền thông toàn cầu.

Ở Kiev, người dân không khó để thấy những chiếc máy bay không người lái bay trên bầu trời và ngang qua những cửa sổ của họ.

Nga đã sử dụng máy bay không người lái để tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine nhằm gây khó khăn cho Kiev trong bối cảnh mùa đông đến gần.

Tình trạng mất điện liên tục trên khắp đất nước đã chứng minh rõ ràng hiệu quả của dòng máy bay không người lái mới do Iran sản xuất trong việc từ từ phá hủy lưới điện quốc gia của Ukraine.

Shahed-136 được thiết kế để tự hủy khi va chạm và có tầm bay thấp, đủ khả năng tránh radar.

Shahed-136 cũng có giá tương đối rẻ (20.000 USD/chiếc) so với các loại vũ khí tiên tiến hơn cùng loại - cho phép các lực lượng Nga dễ dàng tấn công các thành phố và vị trí quân sự của Ukraine.

Với đầu đạn nặng 40kg, Shahed-136 gây ra thiệt hại vô cùng đáng kể.

Moscow tuyên bố những chiếc máy bay không người lái này là của Nga chứ không phải của Iran - tuy nhiên tuyên bố này đã bị Ukraine và phương Tây bác bỏ bởi bằng chứng cho thấy phần lớn máy bay sản xuất có nguồn gốc từ Iran.

Cuộc xung đột với nhịp độ cao ở Ukraine chỉ mới diễn ra vài tháng này, tuy nhiên Nga đã sử dụng gần hết kho tên lửa của mình.

Việc bổ sung nguồn dự trữ không hề dễ dàng. Tên lửa của Nga, mặc dù tiên tiến, nhưng rất tốn kém và mất nhiều thời gian để chế tạo.

Với việc hầu hết thế giới đều quay lưng và phải chịu đựng lệnh trừng phạt, Nga có rất ít lựa chọn nhập khẩu vũ khí. Đó là lúc Iran tham gia.

Vũ khí hiện đại của Iran

Iran hiện có một tổ hợp công nghiệp-quân sự mạnh mẽ, đặc biệt tập trung vào máy bay không người lái và tên lửa tầm ngắn đến tầm trung.

Tehran đã không ngừng cải tiến các mẫu thiết kế, tăng dần tầm bay, độ chính xác và khả năng sống sót của các máy bay không người lái tầm xa, tên lửa đạn đạo như Fateh-110 và biến thể tiên tiến hơn, Zolfaghar.

Cả hai đều có khả năng di động trên đường và chạy bằng nhiên liệu rắn, có nghĩa là chúng có thể xuất hiện từ một vị trí khuất và phóng đạn trong vòng vài phút trước khi chui lại dưới lớp vỏ bọc. Điều này khiến chúng có nhiều khả năng sống sót sau bất kỳ cuộc xung đột tiềm ẩn nào.

Phạm vi của chúng, 300-500 km đối với Fateh-e-mobin (phiên bản cải tiến) và 700 km đối với Zolfaghar, khiến đây trở thành những vũ khí cực kỳ hữu ích, cho phép chúng bắn trúng những mục tiêu cụ thể như cầu, sở chỉ huy và khẩu đội tên lửa.

Công nghệ của Nga đã giúp cải thiện độ chính xác của các máy bay không người lái nhập khẩu từ Iran và rất có thể Moscow cũng sẽ làm được điều tương tự đối với những vũ khí chết người này.

Điều gì đằng sau động thái của Iran?

Các câu hỏi đang được đặt ra tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về việc liệu Iran có phá vỡ các nghĩa vụ trong hiệp ước bằng cách tích cực hỗ trợ Nga, một cường quốc trên trường thế giới hay không.

Iran có những lợi ích nhất khi làm như vậy.

Đầu tiên, Iran cần có những chiến trường thực sự để ứng dụng vũ khí của mình, từ đó thu thập thông tin phản hồi để giúp các nhà phân tích và thiết kế vũ khí cải tiến tên lửa và máy bay không người lái trong tương lai, khiến chúng trở nên nguy hiểm hơn.

Một lý do khác là Nga có thể đồng ý bán 24 máy bay chiến đấu Sukhoi Su-35 cực kỳ tiên tiến của mình cho không quân Iran. 

Động thái này của Nga sẽ thúc đẩy khả năng của Iran trong lĩnh vực máy bay chiến đấu, chuẩn bị cho những cuộc xung đột của quốc gia này trong tương lai.

Lá chắn phòng không của Ukraine

Vậy, Ukraine phải đối phó như thế nào?

Các quan chức ở Kiev ngày càng lo ngại rằng Nga sẽ sử dụng những máy bay không người lái giá rẻ này để đánh sập hệ thống phòng không của Ukraine.

Khi bắt đầu chiến sự, Ukraine sử dụng các hệ thống phòng không S-300 và Buk, có khả năng phòng thủ tầm xa trước các mục tiêu di chuyển nhanh và có thể đối phó với tên lửa hành trình bay chậm hơn nhưng tầm thấp.

Một cuộc xung đột kéo dài cũng có nghĩa là Ukraine đang dần thiếu đi số lượng cần thiết vũ khí tinh vi để duy trì chiến dịch.

Các cuộc không kích gần đây của Nga cho thấy Ukraine cần các hệ thống phòng không của phương Tây nhiều đến như thế nào.

Điều này xảy ra vào thời điểm mà sự giúp đỡ của phương Tây đang bắt đầu đi xuống, với việc quân đội NATO cũng đang dần cạn kiệt dự trữ. Đó là bởi các hệ thống vũ khí phức tạp cần nhiều thời gian để chế tạo.

Để có hiệu quả, hệ thống phòng không cần phải có nhiều lớp.

Vũ khí tầm xa, tốc độ cao là cần thiết để chống lại tên lửa đạn đạo có tốc độ tối thiểu từ 2.000 đến 3.000 km/giờ (1.240mph đến 1.865mph), với nhiều mẫu bay nhanh hơn, trong phạm vi siêu thanh có thể lên tới Mach 5 hoặc cao hơn. 

Mach 5 tương ứng với khoảng 6.115km/giờ (3.800mph) - gấp năm lần tốc độ âm thanh.

Các hệ thống này cần có radar tinh vi có thể theo dõi nhiều đối tượng di chuyển nhanh, xác định dự đoán đường đi của chúng để tên lửa phòng không có thể được bắn vào đúng vị trí, đúng thời điểm để đánh chặn và tiêu diệt.

Thái độ của Israel đối với xung đột Ukraine

Ukraine, quốc gia có quan hệ văn hóa chặt chẽ với Israel, đã rất ngạc nhiên khi bị Jerusalem từ chối cung cấp hệ thống Vòm sắt tầm ngắn và vũ khí phòng không tầm trung Barak 8.

Israel đang thúc đẩy xuất khẩu cả hai loại vũ khí này cho một số quốc gia muốn mua, nhưng họ đã từ chối bán cho Ukraine vì động thái như vậy có thể gây ra phản ứng quân sự của Nga.

Nga kiểm soát phần lớn không phận Syria và các máy bay phản lực của Israel thường xuyên tấn công các mục tiêu trong và xung quanh Damascus cũng như các vùng phía nam Syria.

Các đoàn xe quân sự của Iran mang tên lửa và máy bay không người lái đã liên tục bị máy bay chiến đấu của Israel tấn công.

Vào cuối tháng 10, một nhà máy sản xuất máy bay không người lái của Iran được cho là đã bị phá hủy gần thủ đô Damascus trong một cuộc không kích của máy bay Israel.

Israel nói rằng động thái xung đột quân sự của Iran ở Syria là một mối đe dọa nguy hiểm và dai dẳng.

Trong diễn biến phức tạp như vậy, Israel thực sự không muốn gây leo thang căng thẳng với Nga.

Thách thức trong mùa đông

Thời gian qua, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky liên tục kêu gọi thêm vũ khí tiên tiến - đặc biệt là khi mùa đông đến gần.

Thời tiết lạnh, ẩm ướt, lầy lội và thậm chí có tuyết - sẽ không ngăn cản được cuộc giao tranh nhưng chắc chắn sẽ làm tăng thêm sự đau khổ của người dân Ukraine, những người hiện đang phải chịu cảnh mất điện thường xuyên.

Có thể nói, sự tồn vong của Ukraine phụ thuộc vào thiện chí tiếp tục viện trợ của các nước NATO cho các lực lượng vũ trang Kiev.