Dự án cao tốc Bắc Nam thiếu nhiều luận cứ khoa học

Tàu cao tốc tại Nhật Bản.

Ông Khuất Duy Hùng cho biết: VN chưa bao giờ xúc tiến một dự án lớn như vậy, đặc biệt là sự phức tạp cả về không gian, quy mô, công nghệ... Nó hoàn toàn khác với các dự án khác, vì khả năng thu hồi vốn của dự án này chưa được đánh giá kỹ.

Vì vậy, nếu kết luận tính khả thi vào thời điểm này là còn quá sớm. Cần chờ bước tiếp theo là lập dự án đầu tư (hay nghiên cứu tính khả thi) với điều kiện nghiên cứu chi tiết hơn, cụ thể hơn mới có thể đánh giá chính xác được.

Ông Hùng nói thêm, với một dự án lớn như thế, chắc chắn khi triển khai sẽ gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, chúng ta cần một động lực lớn, tập trung sức người, sức của… mới có thể thực hiện được. Đấy là chưa kể tới trong thời bình, có nhiều thời gian, nhiều mục tiêu khác chi phối.

Ví như, với nguồn vốn, không thể đòi hỏi tập trung hết cho dự án này mà còn rất nhiều lĩnh vực khác cần được đầu tư.

Theo nhận định của nhóm chuyên gia giao thông vận tải và Đô thị thuộc Liên hiệp các Hội KHKT Việt Nam (VUSTA), dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường quốc gia.

Tuy nhiên, trong tất cả các kịch bản mức khả thi về tài chính là rất thấp. Mặc dù doanh thu bán vé có thể đủ bù đắp chi phí khai thác (nếu tách riêng), nhưng chưa có phân tích cụ thể về thời gian hoàn vốn đầu tư.

Tổng nguồn vốn hơn 55,8 tỷ USD là con số không nhỏ, trong đó gần một nửa là vốn vay ODA. Khi tổng thu nhập quốc dân tăng thì ODA sẽ giảm, nếu vay thương mại sức ép trả nợ sẽ lớn hơn, mà trong đề án chưa thấy có phương án trả nợ.

Ngoài ra, dự án chưa có phương án làm chủ công nghệ đường sắt cao tốc; chưa xem xét tác động tương hỗ giữa dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam với các dự án liên quan trong lĩnh vực giáo dục, y tế, an ninh, quốc phòng… Đây cũng chính là những vấn đề mà nhóm chuyên gia VUSTA đề nghị ban soạn thảo bổ sung vào dự án trong thời gian tới.

Xuân Thanh