Ethylene Oxide - chất được cho là gây ung thư có trong gói mì Hảo Hảo thực sự là gì?

Liên quan tới thông tin Cơ quan An toàn thực phẩm Ireland (FSAI) ra thông báo quyết định thu hồi một số sản phẩm mì ăn liền của Công ty Acecook Việt Nam trong đó có mì Hảo Hảo tôm chua cay, miến Good (xuất xứ Việt Nam), mì hải sản Yato (xuất xứ Trung Quốc), trên mạng xã hội đã có nhiều tranh luận.

Một vấn đề đặt ra là Ethylene Oxide là chất gì, đặc tính thế nào, ảnh hưởng ra sao?

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi chỉ đưa thông tin mang tính 'khoa học thường thức' thay vì nhận định, đánh giá hay kết luận 'Mì Hảo Hảo có đúng gây ung thư không' bởi đó là trách nhiệm của cơ quan hữu quan.

Ethylene Oxide là gì?

Ethylene Oxide (EO), hay còn gọi là oxiran và epoxit, là một hợp chất hữu cơ thường được tìm thấy ở dạng khí không màu và dễ cháy.

Về ứng dụng và mục đích sử dụng, Ethylene Oxide dùng chủ yếu làm hoá chất trung gian trong sản xuất ethylene glycol (chất chống đông), hàng dệt, chất tẩy rửa, bọt polyurethane, dung môi, thuốc, chất kết dính, nguyên liệu cho sản xuất nhựa Polyethylene terephthalate (PET) và các sản phẩm khác. 

Trong khử trùng, hun trùng, Ethylene Oxide được dùng ở nhiều quốc gia cho mục đích kiểm soát côn trùng trong một số sản phẩm nông sản, khử khuẩn các nguyên liệu và sản phẩm thực phẩm (nhất là cho gia vị, các loại thảo mộc như ớt bột, tiêu và quế...).

Với cấu trúc dạng vòng linh hoạt, sau khi tiếp xúc với thực phẩm, hợp chất Ethylene Oxide dễ dàng tạo thành các chất chuyển hoá với sự có mặt cùa các phân tử nước, ion clorua và Bromua như Ethylene glycol, 2-chloroethanol (2-CE) và 2-bromoetanol tương ứng.

Quá trình này có thể xảy ra ngay khi hun trùng hoặc trong suốt quá trình sản xuất và chế biến nguyên liệu.

Và đối với 2-CE, sản phẩm phân huỷ của EO, hiện chưa có đủ bằng chứng nào về đặc điểm gây ung thư của 2-CE.

Đánh giá và nhận định

Ethylene Oxide là một hợp chất được sử dụng làm sản phẩm khử trùng, hun trùng cho sản phẩm nông sản, thực phẩm. Tuy nhiên, tiêu chuẩn tại thị trường các nước ở Châu Âu, Canada, Mỹ không cho phép thực phẩm được khử trùng bằng Ethylene Oxide.

Đặc biệt tại Châu Âu, gần đây, Ethylene Oxide được xếp loại là một sản phẩm bị cấm. Việc sử dụng Ethylene Oxide để khử trùng thực phẩm là không được phép tại đây.

Cụ thể hơn, ngày 20/11/2020, Viện Đánh giá Rủi ro Liên bang Đức - BfR (Bundesinstitut für Risikobewertung) nêu quan điểm đánh giá rủi ro từ 2-CE tương đương từ EO và xem đây như một biện pháp phòng ngừa. Thực phẩm theo đó cũng có thể phân loại là không an toàn dựa trên kết quả của 2-CE.

Giới hạn, ngưỡng cho phép

Tại Canada, nồng độ cho phép của Ethylene Oxide trong quá trình hun trùng được đặt ở mức 500 mg/L và dư lượng của 2-CE được giới hạn ở mức 1500 mg/kg.

Thị trường Hoa Kỳ, Canada đưa ra ngưỡng quy định mức dư lượng tối đa - Maximum Residue Levels (MRLs) cho EO và 2-CE trong gia vị, các loại thảo mộc khô, rau khô và hạt có dầu (kể cả hạt vừng) ở mức 7 và 940ppm, tương ứng. 

Riêng đối với quả óc chó được quy định bổ sung với mức dung sai ở mức 50 ppm tại thị trường Mỹ.

Ảnh hưởng khi 'lạm dụng'

Nếu sử dụng chất Ethylene Oxide trong thời gian dài hoặc rất dài có thể ảnh hưởng tới sức khỏe con người (có thể).

Việc tiêu thụ thực phẩm có chứa Ethylene Oxide không gây nguy hiểm cấp tính cho sức khỏe. Nhưng nếu tiêu thụ thực phẩm bị nhiễm Ethylene Oxide trong một thời gian quá dài sẽ làm tăng nguy cơ gây hại cho sức khỏe.

Và trong trường hợp này (sử dụng tới mức "lạm dụng"), khi Ethylene Oxide có thể sẽ làm rối loạn cấu trúc của đại phân tử protein và ADN, từ đó tạo nên chất gây ung thư cơ bản.

Tất nhiên, Cơ quan An toàn thực phẩm Ireland (FSAI) cũng đã nhấn mạnh rõ rằng: "Việc tiêu thụ sản phẩm bị nhiễm Ethylene Oxide không gây rủi ro cấp tính nhưng tiêu thụ Ethylene Oxide trong thời gian rất dài có thể gây ra vấn đề về sức khỏe. Cơ quan này khuyến cáo nên giảm thiểu tiêu thụ Ethylene Oxide.