Giai điệu tự hào tháng 4 - có nhạc, có thơ, có kịch và tình yêu Lưu Quang Vũ

Chương trình Giai điệu tự hào tháng 4 phát sóng VTV1 tối 19/4, nhân dịp kỷ niệm 72 năm ngày sinh nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, với mô hình sản xuất mới ở thời điểm cả nước chung tay phòng chống dịch Covid-19, đã truyền tải một thông điệp đẹp tôn vinh giá trị con người và dân tộc.

Chương trình có chủ đề "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi". Đây là một bài thơ đặc sắc trong tập thơ cùng tên của nhà thơ Lưu Quang Vũ ra mắt độc giả năm 2010. Tập thơ tràn đầy tinh thần công dân, đau đáu, nhiệt thành với Tổ quốc, luôn đấu tranh quyết liệt cho sự tốt đẹp và tôn vinh giá trị con người, giá trị dân tộc.

Trong Giai điệu tự hào tháng 4, khán giả truyền hình được nhớ lại 2 vở kịch nổi tiếng liên quan đến ngành y của Lưu Quang Vũ mang tên "Loài hoa bất tử" và "Nguồn sáng trong đời". Đây là lần đầu tiên loại hình kịch nói được xuất hiện trên sân khấu của Giai điệu tự hào bên cạnh các tác phẩm âm nhạc và thơ ca vốn được đầu tư công phu về nghệ thuật.

Mở đầu chương trình, NSƯT Đức Trung – người từng gắn bó với nhiều vở diễn của Lưu Quang Vũ như “Lời thề thứ 9”, “Sống mãi tuổi 17”, “Lời nói dối cuối cùng”, "Mùa hạ cuối cùng” và đã từng có 20 năm trong quân ngũ kể lại những kỷ niệm trong những năm tháng chiến tranh của mình. Khi đó sân khấu ở trên vạt đồi, có khi là trên đỉnh Trường Sơn, mỗi khi hành quân dừng lại ở đâu thì diễn.

Vở kịch "Nguồn sáng trong đời" - tác giả Lưu Quang Vũ, đạo diễn NSND Hoàng Dũng

Vở kịch “Loài Hoa bất tử” do NSƯT Xuân Bắc đạo diễn đã được thể hiện lại một trích đoạn mô tả việc các diễn viên đang tập thoại. Đạo diễn Xuân Bắc chia sẻ vở “Loài hoa bất tử” có tính dự báo rất rõ. Nó như là kể lại câu chuyện bây giờ chứ không phải câu chuyện ngày xưa. Trong vở kịch, nhân vật bác sĩ đã quyết định tự tiêm vi trùng và máu mủ vào mình để chứng minh bệnh không lây.

Có mặt trong chương trình, nhà báo Vũ Mạnh Cường cũng cho rằng cho dù đây là câu chuyện ở thập niên 1980 nhưng tinh thần xả thân của các bác sĩ vẫn đang tiếp diễn trong dịch Covid-19 hiện nay. Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp đã ở bệnh viện 3 tháng, cạo trọc đầu để vệ sinh dễ dàng hơn. Ông cũng quyết định sẽ tự tay làm những việc khó nhất như đặt ống nội khí quản. Đây là những công đoạn nguy hiểm mà những người non tay sẽ dễ bị lây nhiễm.

“Loài hoa bất tử” đã khẳng định chiến công của tình thương và lòng dũng cảm, đề cao trách nhiệm vai trò công dân, điều đó đó mô tả rất đúng tinh thần của người thầy thuốc ngày hôm nay.

Vở kịch "Nguồn sáng trong đời" của Lưu Quang Vũ do NSND Hoàng Dũng đạo diễn cũng được trích diễn một trường đoạn xúc động. 30 năm trước, NSND Hoàng Dũng đã từng đóng một vai trong chính vở diễn này. Ở phần trò chuyện, NSND Hoàng Dũng đã chia sẻ câu chuyện sau bao năm vẫn làm ông xúc động không quên được với vợ chồng nhà thơ Lưu Quang Vũ: “Anh Vũ cộng tác với Nhà hát kịch Việt Nam rất nhiều và rất yêu quý chúng tôi. Hoàn cảnh tôi nghèo, anh đi bộ đội, chị đi công tác xa, bố ốm nằm một chỗ. Tết bao giờ anh chị cũng rủ tôi lên ăn một bữa, chắc nghĩ hoàn cảnh đó tôi không có Tết đàng hoàng. Trong lúc chị Quỳnh dọn dẹp thì anh Vũ dúi cho tôi mấy trăm, lúc đưa xuống nhà tiễn về, chị Quỳnh lại dúi cho tôi mấy trăm. Anh không nhìn thấy chị cho, chị cũng thế. Anh chị ở trong một cái buồng rất nhỏ, khó khăn mà vẫn giúp đỡ tôi như vậy. Tôi thấy rất ấm lòng vì mình được yêu quý mà đó lại là một tác giả lớn. Vai chính đầu tiên của tôi trên sâu khấu cũng là kịch Lưu Quang Vũ, giải thưởng lớn đầu tiên của tôi cũng là kịch Lưu Quang Vũ”.

Được triển khai theo phương thức sản xuất mới, ê-kíp sản xuất Giai điệu tự hào lần này đã đặt hàng ca khúc chủ đề với nhóm nghệ sĩ hoà nhạc theo hình thức online. Nhạc sĩ trẻ tài năng của thể loại âm nhạc thính phòng giao hưởng Việt Nam - Nguyễn Ngọc Tú - đã phổ nhạc cho bài thơ "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi". Nghệ sĩ piano Trang Trịnh cùng nhóm 8 nghệ sĩ hòa âm với 8 loại nhạc cụ khác nhau tại nhà riêng. Sự kết hợp của bản phối hoà nhạc online hoàn hảo cùng với giọng ca đầy cá tính của giọng soprano Hiền Nguyễn đã đem đến cho khán giả truyền hình một màn trình diễn đầy ấn tượng.

Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Tú cho biết mình xúc động nhất với câu thơ “Lịch sử quay những vòng xoáy gian nan” vì thời điểm này không phải khó khăn của chiến tranh mà trong khó khăn của thời đại bây giờ.

Piano Trang Trịnh cũng cho biết cô rất yêu thơ Lưu Quang Vũ và những vần thơ Lưu Quang Vũ có sức mạnh lớn ở thế hệ của cô. Cô luôn sống theo một câu thơ của Lưu Quang Vũ hàm ý nói xây dựng đời mới khó chứ không chỉ là nói những lời nói suông.

Bên cạnh Lưu Quang Vũ, chương trình còn nói tới một nhân vật khác là nhà thơ Xuân Quỳnh. Nếu thơ của Xuân Quỳnh tràn đầy tình yêu và nữ tính thì thơ và kịch của Lưu Quang Vũ lại ca ngợi sức mạnh của nhân dân, tinh thần đoàn kết, sự hi sinh và ý chí kiên cường của con người Việt Nam vượt qua mọi gian nan, thử thách suốt chặng đường dài lịch sử.

Ở phần kết của chương trình, ca sĩ Tuấn Hưng đã “xuất khẩu thành nhạc” làm nên một giai điệu mới cho một số câu trong bài thơ "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi". Nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp đã đọc lên những câu thơ của Lưu Quang Vũ chị tâm đắc trong giai đoạn này:

“Người ta không thể sống bằng niềm tin đẹp

Bằng áp phích trên tường hay là bằng những lời đanh thép

Phải mang cho mọi người áo mặc cơm ăn

Phải có nhà trường, cửa sổ, trời xanh

Nhưng bàn tay dám làm và những tấm lòng dám thật”

Hay:

“Cuộc đời chẳng dừng chân một phút

Nên những điều hôm qua đã từng là tuyệt vời tốt đẹp

Thì đến nay không còn đủ nữa rồi”.

Theo nữ đạo diễn, "hãy cứ nghĩ là trước mùa dịch này chúng ta đã làm biết bao nhiêu điều, đã cố gắng, đã kỳ vọng một thứ gì cực kỳ tinh tế và cực kỳ chỉn chu, chúng ta đã có những khẩu hiệu đẹp và những mục tiêu hợp lòng người, nhưng tới thời điểm này mọi thứ và sau đây cũng không còn đủ nữa và còn đòi hỏi nhiều hơn thế”.

Mỗi khi câu hỏi cuộc sống tiếp sau đây rồi sẽ thế nào, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp lại thấy vang lên những câu thơ sau của Lưu Quang Vũ:

“Năm mới sắp sang, hoa cải tươi vàng

Độ này thức ăn rẻ hơn trước

Mọi người nói thật hơn, những mầm cây lớn âm thầm trong tối

Sẽ làm cho mặt đất ngập mầu xanh

Phải yêu thương hy vọng đấu tranh

Để giải thích và đổi thay cuộc sống”.

Giai điệu tự hào tháng 4 với chủ đề “Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi" với nhiều chia sẻ, tâm sự, giai điệu và những câu thơ giúp khán giả có cái nhìn tổng quan về những giá trị của kịch và thơ Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh gắn với những tiên đoán đến hôm nay.