Giày Nhắng

Máy khâu đã giúp phụ nữ Giáy bớt vất vả khi làm giày Nhắng.

"Nhắng" là tên gọi truyền thống của một loại giày do chính bàn tay của những phụ nữ dân tộc Giáy làm nên để dùng trong các dịp hội hè, hiếu hỉ...

Để làm một đôi giày Nhắng phải mất 2 - 3 ngày, bởi riêng phần đế có tới 3 lớp với 5 làn bẹ măng khô, nên phải khâu bằng chỉ bện. Phần bát giày, trước đây phụ nữ Giáy phải khâu tỉ mỉ từng mũi nhưng nay họ đã có thể dùng máy khâu để, tạo ra những hoa văn trang trí.

Giày Nhắng đẹp và rất bền nếu người đi biết giữ gìn không để giày ướt; về kiểu dáng giày làm cho nam khác nữ, người già khác người trẻ. Giày nam phần đế màu trắng, phần mũi có màu đen; nữ mà trẻ đi giày màu xanh nõn chuối; nữ có tuổi thường đi giày màu tối.

Với đồng bào Giáy, giày Nhắng không chỉ đi cho ấm, làm đẹp, mà nó còn có ý nghĩa tâm linh, là niềm hãnh diện của các nàng dâu bởi một trong những nghi thức quan trọng để nhà gái cảm ơn nhà trai là tặng giày Nhắng.

Theo tục lệ, ngày cưới, cô dâu được đón về nhà chồng lúc 1 giờ đêm và ngủ ngoài hè đến sáng hôm sau. Trước khi bước qua cửa nhà chồng, nàng dâu phải đi giày Nhắng mới rồi lần lượt múc chậu nước sạch cho các cậu, chú, bác nhà trai rửa chân, tay, mặt mũi và tặng họ những đôi giày Nhắng đã chuẩn bị sẵn.

Lần lượt đổ chậu nước không còn sạch đó đi, nàng dâu để cái chậu không lại chỗ cũ để các cậu, các chú, bác nhà trai mỗi người bỏ một ít tiền hay vòng bạc vào đó. Với cô dâu không phải người Giáy, ngày cưới dù có mặc váy trắng lộng lẫy đến đâu, nhưng khi được đón về nhà chồng, cũng phải thay ra mặc áo mới cánh năm thân xẻ tà xanh nõn chuối, cài khuy lệch về một bên, đi giày Nhắng... mới được bước chân vào trong nhà cùng chú rể khấn, vái tổ tiên.

Việc hỷ đã vậy, còn trong việc hiếu, giày Nhắng cũng có vị trí rất đặc biệt. Người già khi đã "sắp về với Giàng" được con cháu làm cho một vài đôi giày Nhắng mới. Bởi theo họ, "khi sống được đi giày thì khi chết cũng phải được đi giày"...

Vân Sáng