Giới quân sự náo loạn khi NASAMS của Ukraine bắn một tên lửa 'bí ẩn'

Một video mới của Không quân Ukraine đã làm nổi lên suy đoán rằng Kiev có thể đang sử dụng một loại tên lửa chưa được tiết lộ trước đó với Hệ thống tên lửa đất đối không tiên tiến NASAMS. Ảnh Warzone

Theo thiết kế, bệ phóng NASAMS có thể bắn một số tên lửa đánh chặn khác nhau. Cho đến nay, tên lửa không đối không tầm trung tiên tiến AIM-120, hay AMRAAM, do Mỹ sản xuất là tên lửa chính mà các lực lượng Ukraine được biết là sử dụng trong các hệ thống này.

Đoạn phim về bệ phóng NASAMS của Ukraine bắn tên lửa được cho là bí ẩn đã được đưa vào một đoạn video lớn hơn được phát hành vào cuối tuần này để đánh dấu Ngày Lực lượng Không quân của đất nước. Trong lực lượng vũ trang Ukraine, hầu hết các hệ thống phòng không chủ lực đều được biên chế cho Không quân nước này.

Về mặt công khai, Mỹ và các quốc gia khác đã cam kết gửi gần chục NASAMS tới Ukraine, trong đó có một cặp mà chính quyền Litva thông báo rằng họ sẽ thay mặt Kiev mua vào tháng 6 vừa qua. Kể từ tháng 10/2022, chính phủ Mỹ đã cung cấp ít nhất hai trong số các hệ thống này.

NASAMS có kiến trúc mô-đun cho phép sử dụng một số radar khác nhau và các cảm biến khác, cũng như các bệ phóng, trong một khẩu đội duy nhất, tùy thuộc vào biến thể, tất cả đều được gắn với một nút điều khiển hỏa lực trung tâm. Hệ thống này có thể được tích hợp vào một hệ thống phòng không tích hợp (IADS) lớn hơn bao gồm các cảm biến và vũ khí khác nhau, còn được gọi là 'bộ tác động'.

Các bệ phóng được sử dụng trong các phiên bản khác nhau của NASAMS, bao gồm cả thiết kế sáu vòng tĩnh tiêu chuẩn được thấy trong video của Lực lượng Không quân Ukraine được phát hành gần đây, cũng có thể bắn nhiều loại tên lửa đánh chặn. Điều này bao gồm tên lửa chính của hệ thống là AIM-120 AMRAAM, như đã được thấy rõ trong các cảnh quay trước đây về các NASAM của Ukraine đang hoạt động.

Tuy nhiên, tên lửa trong đoạn video mới được công bố rõ ràng không có các vây được bố trí ở giữa thân hoặc ở phần đuôi, như trên AIM-120. NASAMS được biết là có khả năng bắn tên lửa dẫn đường bằng tia hồng ngoại AIM-9X Sidewinder và IRIS-T, loại tên lửa sau mà người Ukraine đã nhận được như một phần của hệ thống tên lửa đất đối không IRIS-T SLM.

Ảnh chụp màn hình từ video của Không quân Ukraine được nhìn thấy ngay bên trên cho thấy bệ phóng NASAMS đang bắn tên lửa AIM-120.

Tuy nhiên, cả hai tên lửa này vẫn có vây hoặc dây rất rõ ràng ở các điểm khác nhau dọc theo thân. Ngoài ra, cả hai loại đều có đầu mũi tròn. Nhưng các tên lửa có thể được nhìn thấy đã được nạp vào bệ phóng NASAMS trong video mới có mũi nhọn phù hợp hơn với AMRAAM.

Tất cả điều này đã khiến một số người cho rằng những gì có thể nhìn thấy trong video được phát hành gần đây thực sự là một AMRAAM-ER. Tên lửa này, được thiết kế đặc biệt cho NASAMS, là sự kết hợp giữa AIM-120 và tên lửa Sea Sparrow tiên tiến RIM-162 (ESSM). Sự kết hợp, sử dụng phần đầu đạn và hướng dẫn từ AMRAAM và phần điều khiển và động cơ từ ESSM, mang lại sự gia tăng đáng kể về phạm vi tối đa và độ cao tham gia so với AIM-120 tiêu chuẩn được bắn từ bệ phóng NASAMS. 

Mặc dù là một lựa chọn khả thi, nhưng về mặt chức năng, vẫn chưa rõ liệu tên lửa này có thực sự là AMRAAM-ER hay không. Không có hình ảnh rõ ràng nào nhìn thấy giữa phần trước và sau của tên lửa trong clip của Không quân Ukraine.

Cũng không rõ có bao nhiêu AMRAAM-ER có thể đã được sản xuất cho đến nay và sau đó sẵn sàng để chuyển giao cho Ukraine. Năm 2019, nhà sản xuất tên lửa Raytheon thông báo Qatar đã trở thành khách hàng đầu tiên đặt hàng chính thức. Kể từ đó, chính phủ Mỹ ít nhất đã chấp thuận việc bán các tên lửa này cho Hungary và Kuwait.

Tất nhiên, tên lửa được nhìn thấy trong video Ngày Lực lượng Không quân năm 2023 có thể là một thứ gì đó hoàn toàn tách biệt với thứ được biết đến công khai là có sẵn để sử dụng với NASAMS. Kể từ khi Nga phát động cuộc chiến hồi tháng 2/2022 ở Ukraine, đã có nhiều trường hợp lực lượng vũ trang Ukraine sử dụng các giải pháp ngẫu hứng hoặc đặc biệt để nhanh chóng triển khai các năng lực cần thiết. Việc quân đội Ukraine sử dụng AIM-132 ASRAAM (Tên lửa không đối không tầm ngắn tiên tiến) từ các bệ phóng trên mặt đất, điều mới chỉ xuất hiện vào tuần trước, là một ví dụ đặc biệt phù hợp và gần đây về xu hướng này.

Tại thời điểm này, có một điều chắc chắn là không phải tất cả viện trợ quân sự cho Ukraine đều được tuyên bố công khai.

Ảnh chụp màn hình từ video được phát hành vào cuối tuần trước để thấy thiết bị phóng NASAMS ngay trước khi bắn tên lửa. Các tên lửa được nạp trong hộp phóng to có mũi cong, không giống như trên AIM-9X hoặc IRIS-T. 

Câu trả lời có khả năng nhất ở đây là, video mới được phát hành của Không quân Ukraine chỉ cho thấy một NASAMS đang phóng tên lửa AIM-120 tiêu chuẩn, nhưng độ phân giải quá thấp nên trông có vẻ bất thường. Khi độ phân giải giảm xuống, các tính năng nhỏ và đặc biệt là các phần phụ nhỏ như vây điều khiển tên lửa có thể trở nên rất khó giải quyết.

Các biến thể AIM-120C trở lên cũng có các vây nhỏ hơn, được cắt bớt, xuất phát từ nhu cầu lắp tên lửa vào các khoang tên lửa của F-22 Raptor và sau này là F-35. Do đó, việc nhìn thấy những chiếc vây này trong một video có độ phân giải thấp sẽ khó khăn hơn nhiều.

Vì vậy, với chất lượng kém của video clip được đề cập, thật khó để nói một cách thuyết phục bằng cách này hay cách khác, nhưng AIM-120 rất có thể chúng ta đang thấy ở đây.

Điều không thể phủ nhận là nhu cầu về phòng không và phòng thủ tên lửa ở Ukraine tiếp tục rất cao, và trong một số trường hợp, rất nghiêm trọng. Các hệ thống như NASAMS có thể đối phó với nhiều mối đe dọa trên không có giá trị đặc biệt. Tên lửa hành trình và máy bay không người lái kamikaze và ở mức độ thấp hơn là tên lửa đạn đạo là phương tiện chính của Nga để tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ do Ukraine kiểm soát.

Việc tìm kiếm các máy bay đánh chặn mới để sử dụng với NASAMS của Ukraine có thể là một cách để cố gắng mở rộng năng lực phòng không sẵn có của đất nước, cũng như đơn giản là giúp đảm bảo dòng đạn dược ổn định cho các hệ thống đó. Ngay từ đầu, một trong những lợi ích trước mắt của việc gửi NASAMS đến Ukraine là nguồn cung AIM-120 tương đối sẵn sàng, điều mà tạp chí The War Zone đã từng nhấn mạnh.

Nếu không có gì khác, đoạn phim mới về NASAMS đang hoạt động ở Ukraine nhấn mạnh tầm quan trọng của các hệ thống này trong kiến trúc phòng thủ tên lửa và phòng không lớn hơn của đất nước, đồng thời làm nổi bật giá trị cụ thể mà thiết kế mô-đun của chúng mang lại. Mặc dù đây có vẻ là AIM-120, nhưng hệ thống này được chế tạo để thích ứng với các loại đạn mới. Điều đó có thể chứng minh rất quan trọng đối với Ukraine.