Hai nghệ sĩ tài danh qua đời ở tuổi ngoài 60, được phong tặng Nghệ sĩ Nhân dân nhưng không kịp nhận là ai?

Nghệ sĩ xiếc tài năng Lê Trí Tưởng 

Nghệ sĩ Ưu tú Lê Trí Tưởng là một nghệ sĩ xiếc kỳ cựu, thầy của nhiều nghệ sĩ xiếc nổi tiếng. Ông sinh năm 1956 tại Hà Nội, nguyên là Phó Giám đốc Đoàn Xiếc TP. HCM (nay là Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam).

Ông là lứa diễn viên khóa 2 Trường Xiếc Việt Nam, sau đó chuyển vào TP. HCM công tác. Ông đoạt nhiều thành tựu trong nghề với vai trò diễn viên xiếc, đỉnh cao nghệ là các tiết mục múa patin và tung hứng trên dây thép căng. Dù đã nghỉ hưu từ năm 2016, ông vẫn tham gia công tác đào tạo nguồn nhân lực cho Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam. Ông là bệ phóng cho các tài năng trẻ như: Giang Quốc Cơ, Giang Quốc Nghiệp... tỏa sáng trong lĩnh vực xiếc. Năm 2001, ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.

Nghệ sĩ Phi Vũ bày tỏ: "Cả đời, tôi chưa thấy ai cần mẫn lao động như ông. Chúng tôi sẽ không quên đóng góp của ông với nghệ thuật xiếc của TP. HCM nói riêng và cả nước nói chung".

Năm 2021, ông là một trong 35 nghệ sĩ được Hội đồng cấp Thành phố thông qua hồ sơ xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân để trình lên Hội đồng cấp Nhà nước.

Tuy nhiên, đến tháng 10/2021, nghệ sĩ xiếc kỳ cựu Lê Trí Tưởng bị đột quỵ, chuyển đến bệnh viện cấp cứu thì phát hiện mắc Covid-19. Dù được các y bác sĩ tận tình cứu chữa nhưng do mắc nhiều bệnh nền, lại bị đột quỵ nên nghệ sĩ Lê Trí Tưởng đã qua đời ngày 14/10, thọ 66 tuổi. Ông ra đi khi chưa kịp nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân được Nhà nước phong tặng khiến gia đình và nghệ sĩ rất tiếc nuối.

Được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân mà không kịp nhận

Nghệ sĩ Võ Thị Tuyết Mai là nghệ sĩ Tuồng gạo cội của đất Bình Định. Bà sinh năm 1960, gắn bó với Nhà hát tuồng Nghĩa Bình (nay là Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh) trong vai trò diễn viên từ năm 1979. Năm 2015, dù được nghỉ hưu theo chế độ nhưng bà nghỉ nhưng cái tâm với nghề, bà vẫn không ngừng cống hiến, truyền nghề cho thế hệ trẻ.

Nghệ sĩ Tuyết Mai từng đoạt HCV với vai Đào Tam Xuân trong vở Trảm Trịnh Ân, năm 1981; HCV với vai Tiêu Anh Phụng trong Tiêu Anh Phụng loạn trào, năm 1993…

Là diễn viên đa năng, nghệ sĩ Tuyết Mai có thể vào nhiều loại vai: Đào chiến, đào bi, đào lẳng và cả các vai mụ, nhưng sở trường vẫn là các vai đào chiến. Nghệ sĩ Tuyết Mai có sức khỏe bền bỉ đủ để đảm nhận những vai diễn chính, đòi hỏi thời gian hiện diện trên sân khấu nhiều, cường độ diễn xuất cao. Những vai như: Tiêu Anh Phụng, Chung Vô Diệm, Lưu Kim Ðỉnh… là những vai khó trong Tuồng nhưng nghệ sĩ Tuyết Mai đều thể hiện rất thành công, sắc sảo.

"NSƯT Tuyết Mai là một nghệ sĩ sắc sảo và thông minh, chị tiếp cận bài chòi cổ rất nhanh. Điều đáng quý hơn ở chị chính là sự nhiệt thành, tâm huyết không chỉ với Hát bội mà cả Bài chòi dân gian, chị đã cùng chung tay với các nghệ nhân chúng tôi gìn giữ, lan tỏa bộ môn nghệ thuật truyền thống này", Nghệ nhân nhân dân Minh Đức bày tỏ.

Không chỉ làm tốt vai trò là diễn viên, với chuyên môn vững vàng, năng lực truyền đạt tốt, nghệ sĩ Tuyết Mai luôn sẵn sàng và nhiệt tình truyền dạy cho các lớp diễn viên kế cận. Bà là một trong vài nghệ sĩ gạo cội có cách dạy học trò bài bản từ dễ đến khó, có hệ thống và khoa học với định hướng phát huy tối đa tố chất của học trò, nhờ vậy những giờ lên lớp của bà luôn vui, hấp dẫn và thu hút học trò dù bà nổi tiếng là nghiêm khắc. Nữ nghệ sĩ đã tham gia công tác đào tạo, giảng dạy bộ môn Tuồng liên tục từ năm 2003 đến năm 2018, là giảng viên dạy vũ đạo lớp Trung cấp dân ca từ năm 2015 đến năm 2018.

Năm 2015 sau khi nghỉ hưu, NSƯT Tuyết Mai vẫn liên tục tham gia đào tạo các lớp diễn viên tuồng và dân ca kịch bài chòi. Nhiều học trò của bà đã trở thành diễn viên trụ cột của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh. Nhắc đến NSƯT Tuyết Mai, nhiều nghệ sĩ trẻ, nghệ sĩ đã thành danh, thậm chí đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú đều tấm tắc khâm phục nhiệt huyết của bà khi không kể ngày đêm, khỏe hay yếu vẫn trực tiếp dốc lòng uốn nắn từng động tác, từng cách lấy hơi… khi dạy vai mẫu cho các diễn viên trẻ tham gia các cuộc thi tài năng trẻ diễn viên tuồng và dân ca kịch chuyên nghiệp toàn quốc trong nhiều năm liền.

Dù là NSƯT nhưng nghệ sĩ Tuyết Mai không nề hà mà còn là nhân tố tích cực tham gia nhiều hoạt động quần chúng; các hoạt động do Hội VHNT tỉnh và Chi hội Sân khấu Việt Nam tại Bình Định tổ chức; là cộng tác viên nhiệt tình của Trung tâm VH-TT TP Quy Nhơn, thường xuyên tham gia biểu diễn, quảng bá nghệ thuật bài chòi dân gian.

Sau một thời gian dài lâm bệnh nặng, ngày 20/6/2022, nghệ sĩ Tuyết Mai - đã trút hơi thở cuối cùng, hưởng thọ 63 tuổi.