Ham thành tỷ phú, ồ ạt phá cà phê, trồng tiêu

Lại điệp khúc “chặt - trồng”

Từ khi du nhập vào Tây Nguyên, chưa bao giờ hồ tiêu lại được giá như 3 năm gần đây. Chỉ riêng niên vụ 2010 – 2011, giá hồ tiêu đã có lúc vọt lên trên 100.000 đồng/kg. Nhiều hộ dân ở Gia Lai chỉ sau một vụ thu hoạch đã vụt trở thành tỷ phú. Không kể những khu vực “cựu trào” như Chư Sê, Chư Pưh, những vùng đất mới như các xã Ia Pia, xã Ia Vê, Ia Ga (Chư Prông) đã có hàng trăm hộ dân thu hoạch được từ 10 - 30 tấn hồ tiêu…

Cà phê bị chặt bỏ để nhường đất cho cây hồ tiêu.

Anh Nguyễn Văn Tập ở thôn 4, xã Ia Pia cho biết: Với khoảng gần 30 tấn hồ tiêu thu hoạch được, trừ tất cả chi phí, anh lãi ròng gần 2,5 tỷ đồng. So sánh cho thấy: Dù được giá như năm nay thì trên cùng một đơn vị diện tích, trồng hồ tiêu cho lãi gấp hơn 5 lần cà phê, chưa kể làm cà phê vất vả hơn nhiều…

Điều này đã khiến cho nhiều nhà nông cuốn theo cơn sốt hồ tiêu. Nhà nhà hăm hở chuẩn bị trồng hồ tiêu bằng mọi giá. Chỉ tính riêng Chư Sê, Chư Prông, Chư Pưh, hàng trăm ha cà phê đã bị phá bỏ không thương tiếc. Đâu đâu cũng thấy những vườn nhô nhố những trụ bê tông, trụ gỗ, còn xung quanh chất đầy xác cây cà phê. Nhỏ thì dăm ba sào, lớn thì vài ha…

Cơn sốt hồ tiêu khiến nhà nông gần như không cần tính toán. Họ đầu tư trồng mới ở cả những nơi không rõ chất đất có phù hợp không, nước tưới có đảm bảo không... Anh Nguyễn Tiến Duật ở làng Lu, xã Kông Htok (huyện Chư Sê) vừa phá đi mấy sào cà phê để trồng hồ tiêu. Thấy chúng tôi tần ngần bên thửa cà phê xanh mướt, trĩu trịt những quả non đang chờ “ngày tận số”, anh cười: “Tiếc làm gì. Cơ chế thị trường, hễ cái nào lợi thì làm thôi…”. Anh cho hay: Mình phá dăm sào đã ăn chung gì. Có nhà phá một lúc đến 3ha cà phê nữa kia…

Còn nhớ, những năm 1994 – 1997, khi cà phê được giá, nông dân các huyện này cũng đã phá bỏ hồ tiêu để trồng cà phê, hăm hở không khác bây giờ…

Hậu quả khó lường

Đề cập đến cơn sốt chặt cà phê, trồng tiêu, ông Hoàng Phước Bính - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Hồ tiêu Chư Sê cũng chỉ biết… lắc đầu. Theo ông đây là sai lầm cố hữu của bà con nông dân: Hễ cứ thấy loại cây gì được giá là chạy đuổi. Họ không nghĩ rằng hồ tiêu là loại cây đặc thù, không thể phát triển bằng mọi giá. Nó đòi hỏi điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, nước tưới… khá nghiêm ngặt.

Người trồng tiêu phải nắm vững kỹ thuật, có kinh nghiệm để xử lý dịch bệnh bất thường, mà nan giải nhất là bệnh chết nhanh (hiện vẫn chưa tìm ra phương thuốc đặc trị)…

Bên cạnh đó, giá hồ tiêu luôn theo chu kỳ hình sin, lúc xuống lúc lên. Biên độ giá dao động rất cao do tùy thuộc vào tình hình thời tiết của các nước sản xuất hồ tiêu lớn. Nhu cầu của thế giới cũng có hạn, nếu phát triển ồ ạt thì chắc chắn sẽ đến lúc phải bán đổ, bán tháo…

Đó là chưa nói đầu tư cho hồ tiêu rất cao. Mỗi ha từ kiến thiết ban đầu đến năm thứ 4 mới cho thu hoạch bói lên đến 700 triệu đồng. Chỉ cần một rủi ro nhỏ, người trồng tiêu có thể ôm nợ suốt đời…

Thực tế ở Chư Sê đã có không ít trường hợp minh chứng cho điều ông Bính cảnh báo. Ông Phạm Thế Vinh (thôn Hô Bi, xã Chư Pơng) đang phát sầu vì vườn hồ tiêu 3ha thì có 2ha thường xuyên thiếu nước tưới. Ông tiếc đứt ruột vì hơn 1 tỷ đồng đầu tư kể như bỏ trôi sông vì quyết định sai lầm của mình. Ở thôn Hô Bua hiện có hàng chục hộ gánh số nợ tiền tỷ vì hồ tiêu như ông Vinh.

Quốc Dinh