Hạnh phúc nảy mầm ở nơi tận cùng nỗi đau

Có lẽ ở làng phong Quỳnh Lập không ai sở hữu bất hạnh nhiều như bà Lữ Thị Hiệu. Bà Hiệu quê mãi tận Quỳ Châu, mồ côi bố mẹ từ nhỏ, lăn lóc lớn lên với khoai sắn nắng mưa. Năm 18 tuổi, bà lấy chồng. Ăn ở với nhau được 3 mặt con thì bỗng một ngày bà phát hiện trên da có những vết đổi màu và mất dần cảm giác. Lúc đầu người nhà tưởng bà bị hắc lào, về sau có người hiểu biết mới phát hiện đó là dấu hiệu của bệnh phong.

Bà Hải hiếm hoi có những phút giây tỉnh táo

Những mảnh đời bất hạnh

Thời điểm ấy, phong được coi là căn bệnh tử thần gieo rắc nỗi kinh hoàng cho người dân không riêng gì ở Quỳ Châu. Bị chồng con ruồng rẫy, ghê sợ, bà Hiệu đau đớn như đứt từng khúc ruột. Khi ông trưởng bản họp dân làng lầm lũi cả đêm dựng cho bà một căn chòi tận mãi cuối bìa rừng cách ly với xóm làng thì bà hoàn toàn tuyệt vọng.

Bỏ quê hương, bà lang thang qua nhiều vùng đất để tìm thuốc chữa căn bệnh quái ác đã vô tình giáng xuống cuộc đời bà. Đến năm 1976, bà Hiệu dừng chân ở trại phong Quỳnh Lập và gặp được người chồng thứ hai cũng là một bệnh nhân phong.

Những tưởng cuộc đời người đàn bà bất hạnh này đã có thể gặt hái những nụ cười thì nước mắt lại ầng ậc đến khi chồng bà Hiệu ốm nặng qua đời. Người con trai duy nhất phát hiện cũng mắc bệnh phong giống bố mẹ. Cô con gái út khỏe mạnh, đã lập gia đình với một bệnh nhân trong làng, bị người ngoài làng lợi dụng hoàn cảnh khó khăn nhờ vận chuyển thuốc phiện.

Ngày con gái phải vào trại giam, bà Hiệu trở thành "người mẹ già" của 3 đứa cháu ngoại còn non nớt. Mấy năm nay, ở làng phong ven biển này mọi người đã quen với hình ảnh bà lão hơn 70 tuổi ngày ngày mang từng nải chuối, mớ rau ra chợ bán lấy tiền nuôi ba đứa cháu ăn học.

Ba trăm nghìn tiền hỗ trợ bệnh nhân phong mỗi tháng, cộng với hơn trăm bạc tiền bán chuối, bán rau, bà không dám tiêu đồng nào mà dồn cả vào đóng học phí cho các cháu. Bà Hiệu bảo: "Ba đứa cháu tôi đang học lớp 9, lớp 6 và lớp 1, nếu năm nay không xin được giảm học phí thì phải cho chúng nghỉ học thôi. Tôi thương chúng lắm nhưng tôi già yếu quá rồi, chẳng thể làm gì thêm được nữa".

Bà Ly thái rau nuôi gà bằng đôi bàn tay không còn ngón

Chung nỗi lo lắng như bà Hiệu, bà Nguyễn Thị Hải, 50 tuổi, quê gốc ở Thái Bình còn bi đát hơn khi căn bệnh thần kinh và bệnh phong đã khiến bà không còn chút nào khả năng lao động. Chồng mất sớm, hai đứa con một trai, một gái đều đang theo học lớp 12 thực sự là gánh nặng ngàn cân đè nặng lên trái tim của người mẹ vẫn còn hiếm hoi những phút giây tỉnh táo này.

Năm ngoái, cậu con trai Đào Xuân Trường đã phải nghỉ học một năm để ở nhà nuôi mẹ và đi làm thuê kiếm tiền đóng học phí cho em. Năm nay, được sự động viên, giúp đỡ của cán bộ, bác sĩ trong trại, Trường lại đi học tiếp. Con đường đến trường dài hơn chục cây số là một sự thách thức với đôi chân đi bộ của 2 anh em.

Có những ngày mệt quá, cô nữ sinh Đào Thị Định lại kiệt sức nằm nhà. Miệt mài là vậy nhưng chẳng biết sự học của 2 anh em Trường có thể kéo dài được bao lâu khi mà gia đình họ hiện chẳng có một nguồn thu nào ngoài đồng tiền hỗ trợ bệnh nhân mà bà Hải được nhận.

Để có được 400 nghìn đồng mỗi tháng gửi cho con trai Trịnh Khắc Luân đang học lớp 11 ở trường PTTH Tĩnh Gia (Thanh Hóa), bà Phạm Thị Ly, 51 tuổi, bị cụt 2 chân vẫn ngày ngày buộc con dao được thiết kế đặc biệt vào bàn tay đã rụng hết ngón để thái rau nuôi gà, nuôi chó.

Nhìn bà Ly ra vườn hái rau bằng đôi chân giả rồi thái nắm rau gọn gàng với đôi bàn tay không còn ngón, tôi mới thấy được những nghị lực phi thường đang tiềm ẩn trong mỗi con người nơi đây. Ông Trịnh Khắc Lý, chồng bà Ly, dù chỉ còn 1 chân nhưng vẫn đi sửa xe đạp để kiếm thêm từng đồng tiền còm cõi. Nhờ sự nỗ lực của 2 ông bà mà Luân đã được đến trường như bao bạn bè cùng trang lứa. 10 năm liền cậu đều đạt danh hiệu học sinh tiên tiến và là niềm tự hào của mẹ cha.

Hạnh phúc nảy mầm

Vợ chồng ông Chạnh bên 2 cháu nội, ngoại

Trong tận cùng của nỗi đau đớn vì bệnh tật và sự kỳ thị của người đời, những con người không may mắn này đã tìm đến với nhau, nương tựa vào nhau để vượt qua số phận. Và cũng từ nơi đây, hạnh phúc đã nảy mầm từ đớn đau, gian khó. Từng là một chiến sĩ trẻ, dũng cảm xông pha ở chiến trường B5 Quảng Trị, quân khu Bình Trị Thiên từ những năm 60 của thế kỷ trước, ông Trần Quốc Đạt đã có một thời gian dài là niềm tự hào của đơn vị, là hình ảnh mà các cô gái thời đó thường mơ tới.

Thế rồi bất hạnh bỗng dưng ập xuống cuộc đời ông khi năm 1971, ông Đạt phát hiện nhiều khối u nổi lên ở tay, chân và mất dần cảm giác. Hoang mang, ông xin ra quân về quê ở Bố Trạch, Quảng Bình chữa bệnh. Có người trong họ phát hiện ra ông bị bệnh phong.

Dù gia đình vẫn giấu kín làng xóm nhưng chính sự lảng tránh tiếp xúc của những người thân đã khiến ông vô cùng đau khổ và tuyệt vọng. Có những lúc cảm giác buông xuôi, không thiết sống đè nặng trong tâm hồn ông. Cuối năm 1972, bệnh nặng quá, gia đình đưa ông đi khám ở khoa Da liễu, Ty Y tế Quảng Bình. Các bác sĩ đã khám và viết giấy giới thiệu cho ông ra điều trị ở Bệnh viện Phong Quỳnh Lập.

Cũng tại ngôi làng đặc biệt ven bờ biển Quỳnh Dị đầy nắng gió này, cuộc sống của ông Đạt đã được hồi sinh khi ông gặp và nảy nở tình thương yêu với người phụ nữ đồng bệnh Nguyễn Thị Mong. Bà Mong là bệnh nhân ở miền Bắc vào. Bệnh bà rất nặng, trực khuẩn Hansen đã cướp đi của bà cả 2 chân và tất cả những ngón tay.

Thời điểm đó ông Đạt cũng phải tháo bỏ 1 chân với mức tàn phế độ 1. Khi 2 người xin tổ chức đám cưới, ban giám đốc bệnh viện đã nhất quyết không đồng ý. Các bác sĩ sợ rằng những đứa trẻ sinh ra sẽ bị lây bệnh và lại có thêm những mảnh đời bất hạnh. Không đám cưới, ông bà cứ thế về ở với nhau và sinh người con trai đầu lòng vào năm 1979. Năm 1982, ông bà sinh thêm một con gái. May mắn, cả 2 người con đều không bị lây bệnh phong của bố mẹ.

Nhớ lại quãng thời gian cơ cực đó, ông Đạt xúc động: "Thời điểm ấy, 2 vợ chồng tôi đều chưa khỏi bệnh, thân thể lại bị tàn phế, chẳng thể làm được việc gì hơn ngoài trồng mấy ngọn rau, nuôi con gà, con lợn. Có những lúc thiếu ăn quá, tôi phải chống nạng theo người dân trong huyện đi biển để kiếm thêm con tôm, con cá.

Người ta thương mình cho đi theo chứ mình có giúp được gì cho người ta đâu. Hai con tôi ngay từ nhỏ đã phải bươn chải, đi làm thêm để giúp đỡ bố mẹ. Những ngày chưa đi học, 2 anh em cứ dậy từ 3 - 4 giờ sáng, mang theo cơm nắm đi hái hột quan âm ở bờ biển để bán cho người ta. Đây là một loại dược liệu quý nên mỗi yến cũng bán được 2.000 đồng. Có lần con trai tôi ra tận đảo Hòn Mê (Thanh Hóa) và bị đuối nước khi lội qua khe. May có người đi đường nghe tiếng kêu mà cứu được".

Dù cuộc sống cơ cực như vậy nhưng vợ chồng ông Đạt chưa bao giờ từ bỏ ý nghĩ phải cho các con ăn học thành người. Không phụ tấm lòng của bố mẹ, người con trai Trần Mạnh Hùng đã tốt nghiệp ĐH Sư phạm Vinh và hiện đang là chuyên viên Phòng Giáo dục huyện Quỳnh Lưu. Cô con gái Trần Thị Phúc, tốt nghiệp ĐH Y Huế và hiện đang là giảng viên ĐH Y dược Nghệ An. Con dâu, con rể của ông bà người là giáo viên tiểu học, người là kỹ sư thiết kế công trình.

Ngắm tấm ảnh cưới của con trai treo trên tường, bà Mong chia sẻ trong hạnh phúc: "Giờ bệnh tật chúng tôi cũng đều đã khỏi, chỉ có chân tay tàn phế là không lấy lại được. Con cái tôi cũng đều trưởng thành và yên bề gia thất. Nợ nần từ những ngày gian khó cũng đã được các cháu trả hết. Cuộc sống bây giờ so với ngày xưa đã khá hơn đến 50 lần. Vợ chồng tôi chẳng còn ước mong gì hơn nữa, chỉ mong còn sức khỏe để vui cùng con cháu".

Chưa hết cảm phục nghị lực sống của vợ chồng bà Mong ông Đạt, chúng tôi lại thêm một lần ngỡ ngàng khi được ngắm vườn cây cảnh trị giá hàng trăm triệu của ông Trần Hữu Chạnh, có quê gốc ở Ý Yên, Nam Định. Ông Chạnh phát hiện bệnh từ khi còn đang là một cậu học sinh cấp 2 đang tuổi ăn, tuổi lớn.

Bị bạn bè kỳ thị, hắt hủi, ông Chạnh phải rời bỏ trường học, nơi ông đã gửi gắm rất nhiều ước mơ, khát vọng. Nhà nghèo, sức khỏe yếu không lao động được, thấy mình thành gánh nặng của gia đình, năm 1978, ông Chạnh đã xin vào Trại phong Quỳnh Lập để sống và điều trị bệnh. Khi ông vào trại, hộ lý chăm sóc sức khỏe cho ông là bà Nguyễn Thị Trúc, một người cũng bị bệnh phong và hơn ông 4 tuổi. Sau 1 năm ở trại, tình cảm nảy sinh, ông bà đã tổ chức đám cưới. Thời điểm này, ban giám đốc bệnh viện đã không còn cấm các bệnh nhân lấy nhau nhưng vẫn cấm sinh con.

Năm 1980, bà Trúc có bầu. Vợ chồng ông bà phải xin ra khỏi trại phong để sinh nở. Đây là quãng thời gian cơ cực nhất mà ông bà đã trải qua khi không còn tiền trợ cấp của bệnh viện cũng như nơi ăn chốn ở. Lăn lộn với nghề đi rừng đốn củi, các ngón chân, ngón tay của ông bà cứ dần rơi rụng vì bị nhiễm trùng, hoại tử.

Nuôi con nhỏ nhưng không ít lần bà Trúc bị say sắn vì không có cơm ăn. Thấy vợ chồng ông bà khổ quá, các bác sĩ lại đi tìm và đưa cả 2 trở lại viện. Giờ đây, cậu con trai lớn Trần Hữu Đoàn tốt nghiệp trung cấp y Nghệ An, hiện đang làm việc ở phòng xét nghiệm của Bệnh viện Phong Quỳnh Lập. Đoàn cũng đang tiếp tục học đại học ở Huế. Cô con gái Trần Thị Viên sinh năm 1983 cũng là hộ lý khoa Phong. Sức khỏe yếu, không làm được việc nặng, ông Chạnh chọn nghề trồng và tạo giống cây cảnh để có thu nhập. Cũng nhờ nguồn thu này mà vừa qua ông có đủ tiền để mổ đặt máy tạo nhịp tim, thêm một lần hồi sinh nơi đất khó.