Hẹn và Gặp

Không hẹn nên không gặp

Là một tác giả sân khấu sống và viết ở TP.HCM, nơi được xem là “nở nồi” hiện nay với các sân khấu kịch sáng đèn hầu như suốt tuần - là niềm mơ ước hẳn nhiên của không ít người làm sân khấu trên cả nước. Nói đến “thị trường” sân khấu xã hội hóa là nói đến lượng khán giả ổn định hằng đêm thể hiện qua từng tấm vé bán ra, vì thế chuyện nghỉ diễn của một sân khấu phía Nam để đi Hội diễn là điều quá khó, nhất là với số tiền hỗ trợ chỉ 50 triệu, địa điểm Hội diễn ở Huế - xa và không tiện, cách trao giải thưởng của những đợt Liên hoan trước bị cho là “mưa huy chương” khiến người trong cuộc cảm thấy không phục….

Tác giả - Nhà biên kịch Nguyễn Thu Phương

Nhìn chung, các đơn vị nghệ thuật ở TP.HCM đa phần không mặn mà tham dự Hội diễn. Hiểu lý do nhưng tôi vẫn thấy buồn, thèm một không khí phấn đấu, “đua tranh” để đạt giải, thèm thấy lực lượng dự thi của TP.HCM đông đúc “áp đảo” với hàng loạt tác phẩm chọn lọc, phản ánh đúng thực chất của mặt bằng sân khấu sôi động… Đã là hội thì phải đông, phải vui, phải sôi động, chan hòa, ấm áp.

Cá nhân tôi, mấy tháng trước cũng nhận được vài cuộc điện thoại khá thiết tha “rủ” tôi viết kịch bản để dàn dựng tham gia Liên hoan, hoặc nếu có sẵn cái nào “có không khí thi thố” thì càng tốt, gửi ngay. Đồng nghiệp sân khấu cần quá nên đưa ra nhiều lý lẽ để thuyết phục tôi, liệu cũng khó mà từ chối.

Vậy nhưng, thật sự tôi chẳng hề nghĩ mình có thể cặm cụi sáng tác ra một cái gì đó chỉ để dùng cho buổi thi trong một mùa Hội diễn, được giải hay không rồi chẳng biết có duy trì được lịch diễn hằng đêm và bán ra được nhiều vé không.

Cũng không biết các tác giả khác nghĩ sao, nhưng điểm qua danh sách tác phẩm dự thi lần này thì tôi thấy có một loạt vở đã dựng từ lâu, hoặc đang nằm sẵn trong kịch mục của các Đoàn, Nhà hát... Một số sân khấu không có điều kiện hay không kịp dựng vở mới, không tha thiết với chuyện đi thi nên đã không “hẹn” với Liên hoan. Họ nêu nhiều nguyên nhân dẫn đến quyết định bỏ qua cơ hội gặt hái huy chương và danh hiệu, bình tâm ở nhà.

Cũng như tôi, gửi đi mấy kịch bản có sẵn cho các đoàn đã “hỏi thăm” nhưng im lặng chẳng thấy hồi âm, tôi đã tự an ủi là mình không hợp. Tôi cũng không hẹn với Hội diễn, và cũng đã nghĩ là không gặp.

Không hẹn mà gặp

Cho dù có hẹn hay không thì tôi cũng vẫn âm thầm theo dõi, vì là Liên hoan chuyên nghiệp của cái nghề mà tôi đã gắn bó từ 16 năm nay, buồn vui sướng khổ đã lắm, sẵn vinh quang và cay đắng. Thay đổi đầu tiên là mật độ, trước đây phải mỗi 5 năm còn bây giờ chỉ 3 năm là sẽ có Liên hoan. Hay dở ra sao, chắc còn phải đợi thực tế áp dụng rồi mới có thể kết luận.

Địa điểm tổ chức cũng là một vấn đề quan trọng không kém, Huế có thể là vị trí “trung gian” về mặt địa lý nhưng tôi cũng rất tò mò, không hiểu những vở kịch sẽ diễn ra như thế nào ở các sân khấu vốn không phải dành cho kịch. Bù lại, tuy không hẹn nhưng tôi và khán giả mộ điệu sẽ có cơ hội “gặp” hàng loạt những người trẻ và mới trong đợt Liên hoan lần này, những cái tên vang lên đầy ấn tượng từ mấy năm nay như: Anh Tú, Tuấn Hải, Chí Trung, Hoàng Mai… thay cho Doãn Hoàng Giang, Lê Hùng… từng một thời dọc ngang có tên ở nhiều vở diễn trong các Liên hoan mùa cũ.

Vào thời điểm danh sách các tác phẩm tham gia Hội diễn được công bố trên báo chí tôi mới biết vở “Nhà có năm anh em trai” cũng được cử đi thi lần này. Rõ ràng đây là kịch bản tôi không viết để dự Hội diễn, và NSƯT Anh Tú cũng không dựng để vào Liên hoan. Vở của Đoàn Kịch 1- Nhà hát Tuổi Trẻ đã ra mắt từ mùa hè trước, đã chinh phục khán giả phía Bắc rồi ruổi rong lưu diễn miền Nam.

Tôi yêu quý bản dựng đó và quý mến anh đạo diễn cá tính đã “chơi nghề” thật “đã”, quý mến dàn diễn viên trẻ trung tươi tắn, rất sinh động và tròn vai… Vậy là không hẹn mà tôi bỗng gặp, vở “Nhà có năm anh em trai” sẽ thi vào đêm 24.7 tới, còn trước đó hai đêm là hai vở dự thi khác cũng cùng bàn tay dàn dựng của đạo diễn NSƯT Anh Tú.

Dòng đời nước cuốn, dòng nghề chảy xuôi, một thế hệ nghệ sĩ mới đã vững dần, “thay máu” cho sân khấu không chỉ trong một mùa Liên hoan lần này với vỏn vẹn 2 tuần lễ cho 20 đơn vị dự thi, duyệt đội ngũ trong 26 vở diễn đa dạng. Vậy là cũng không quá khó để những người trẻ, người mới có tên trong các tác phẩm tham dự một Liên hoan lớn chuyên nghiệp cấp toàn quốc.

Hẹn và gặp

Trước thềm Liên hoan, giới hạn đề tài lịch sử trước năm 1930 đã “vô tình loại mất vở “Tả quân Lê Văn Duyệt” của Nhà hát Kịch Thành phố Hồ Chí Minh, nhưng khán giả Sài Gòn thì có dịp “gặp” vở tái dựng và tái diễn ở Nhà hát lớn TP.HCM thật hoành tráng, truyền hình ghi hình cách đây mấy ngày.

Sân khấu Kịch Hoàng Thái Thanh chững chạc và sâu sắc qua 2 năm hoạt động - cũng do sơ suất mà bị “lọt” khỏi danh sách gửi thư mời dự Hội diễn, nhưng nơi này vẫn chỉn chu cho ra mắt vở mới “Tục lụy” đầy ám ảnh, bi thương của nữ đạo diễn Ái Như, “gặp” khán giả sân khấu sành điệu trong những đêm cuối tuần tháng 7… Lỡ mùa Liên hoan này thì vẫn còn những mùa sau, chỉ 3 năm chắc cũng không quá muộn.

Đạo diễn Lý Khắc Lynh, được giải đạo diễn trong kỳ Liên hoan ở Hà Nội 2 mùa trước, năm nay đã lỡ hẹn với kế hoạch dựng vở dự thi ở Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ (5B – Võ Văn Tần) vì kẹt phim truyền hình. Và rõ ràng không chỉ phía Nam mà cả ở miền Bắc, miền Trung, đủ các loại phim ảnh… đã lấy đi của giới nghệ sĩ sân khấu không ít thời gian và cơ hội.

Chợt tôi bỗng nghĩ, một cái hẹn cho 2 tuần quây quần bên nhau, gặp nhau, xem nhau, hỏi han chia sẻ với nhau… nửa cuối tháng 7, ở Huế, đâu phải chỉ có những buồn vơi do điều tiếng, mà còn là cơ hội để nhìn lại những gì bạn nghề ta đang dày công vun đắp ở khắp nơi.

Là Liên hoan, là cuộc thi thì sẽ có được có mất, có hơn có thua, có huy chương hoặc tay trắng ra về. Thôi thì, cứ ngẫm nghĩ từ cái phía rất tình cảm đó. Ta đã hẹn, và ta sẽ gặp.

Nhà biên kịch Nguyễn Thu Phương