“Học viên Putin rất thông minh”

Ông nổi tiếng quốc tế là “Ông ngôn ngữ cơ thể” và có nhiều đầu sách hướng dẫn bán rất chạy. Giáo sư Pease khen ông Putin là “một học viên rất thông minh và có khả năng”, rồi kể ông gặp vị lãnh đạo Nga hồi năm 1991, khi cựu điệp viên KGB Putin 39 tuổi là một cán bộ UBND thành phố St Petersburg, chịu trách nhiệm quảng bá quan hệ đối ngoại và đầu tư.

Đi học mang súng

Lúc đó Pease được mời đến Điện Kremlin tổ chức một khóa học ngôn ngữ cơ thể cho các cán bộ trẻ Nga, gồm ông Putin là học viên và “thủ trưởng” của ông, Thị trưởng Anatoly Sobchak của St Petersburg. Pease 61 tuổi (bằng tuổi ông Putin) cho biết:

“Lúc đó, chúng tôi có 7 người, học viên nào trông cũng nghiêm nghị, ngầu và họ mang súng. Tôi vừa sợ vừa phấn khích. Tôi dạy họ cách tỏ ra thân thiện hơn trên TV, cách loại bỏ những cử chi hung hăng. Ông Putin lúc bấy giờ là trợ lý của thị trưởng, là một học viên rất thông minh và có khả năng”.

Peace là con trai của người bán bảo hiểm, từng đi cùng cha và quan sát cách “dụ” người mua bảo hiểm của cha. Rồi ở tuổi 21, Peace trở thành nhân biên bán bảo hiểm trẻ nhất bán được hơn 1 triệu USD trong năm bảo hiểm nhân thọ đầu tiên, theo “lý lịch trích ngang” của ông. Vào những năm 1960, Pease viết các cuốn cẩm nang huấn luyện cách hiểu hành vi của người khác, rồi tập hợp thành cuốn sách “Ngôn ngữ cơ thể” bán rất chạy năm 1981. Tiếp sau đó là 9 đầu sách khác cũng bán rất chạy, và Pease có các thân chủ lớn như IBM, McDonald's, BBC, hai hãng sản xuất xe Mazda và Suzuki. Cuối tháng 11, Peace lần đầu trở lại Nga để đi diễn thuyết ở Moscow, St. Petersburg, Surgut, Pyatigorsk và Voronezh. Ông nói: “Ngày nay Nga an toàn hơn trước, người Nga vui vẻ và sôi nổi hơn”.

Phân tích Putin trong 13 năm nắm quyền lực để hiểu được tư tưởng của ông là một thử thách lớn đối với các nhà nghiên cứu về chính phủ Nga, với các chính phủ nước ngoài và dân thường. Nổi tiếng là người rất thích sự kín đáo riêng tư, ông Putin vừa được ngưỡng mộ vừa bị xem thường bởi khuôn mặt lạnh lùng, ít giơ tay cùng ánh mắt kiên quyết của ông.

Nhưng Peace đánh giá cao các động tác và sự biểu cảm của khuôn mặt ông Putin, với lời lưu ý rằng 60-80% thông điệp của ông được chuyển tải qua ngôn ngữ cơ thể mỗi khi ông nói chuyện mặt đối mặt với người khác.

Pease nói: “Tôi chú ý ông ấy ngay từ lần đầu gặp Sobchak. Khi ông Putin vào phòng, mọi người khác bỗng yên lặng. Ai cũng biết ông ấy từng làm việc cho KGB. Các điệp viên luôn có tài năng và sự chuẩn bị kỹ lưỡng”.

Động tác “vươn đỉnh”

Điều đầu tiên Pease dạy ông Putin là “chôn” các cử chỉ “ùng oàng” mà các cán bộ thời Liên Xô ưa thích, như vung tay, đập bàn, hoặc như lãnh tụ Nikita Khrushchev từng lột giày đập lên diễn đàn khi dự Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc năm 1960 để phản đối một bài diễn văn.

Pease nói: “Thay vì nhờ cậy các động tác ấy, bạn nên mở lòng bàn tay hoặc úp hai lòng bàn tay lại với nhau. Cử chỉ này được gọi là vươn đỉnh” và chúng đều giúp bạn tự tin”.

Ngày nay, ông Puin thường dùng hai cử chỉ này khi diễn thuyết và trong các cuộc họp giao ban với chính phủ Nga. Peace kể ông từng trông thấy ông Putin sử dụng cử chỉ “vươn đỉnh” hiệu quả khi gặp Tổng thống Mỹ George Bush hồi những năm 2000: “So với Putin, Bush nhí nhố như mới hết bệnh, Putin hành xử trầm tĩnh và tự tin, nắm lòng bàn tay theo thế “vươn đỉnh”. Ông ấy thậm chí đang nghĩ chuyện câu cá vào lúc đó”.

Pease nói ông Putin còn một “quy tắc vàng” khác mà ông sử dụng hiệu quả khi nói chuyện mặt đối mặt với các lãnh đạo khác: ông nghiêng nhẹ đầu qua một bên và gật đầu với người đối diện: “Nghiên cứu cho thấy 3 lần gật đầu buộc người bạn đang nghe sẽ phải nói tiếp, từ đó, người ấy hiểu bạn đang quan tâm cuộc chuyện trò”.

Dù khen ông Putin nhiều, Pease vẫn nói Tổng thống Nga còn giữ một nét không thay đổi từ khóa học năm 1991: “Bộ mặt lạnh lẽo kiểu Liên Xô. Đó là một nét đặc trưng của ngôn ngữ cơ thể mà người Nga sử dụng, nhất là nam giới. Đó là bộ mặt kiểu Liên Xô và là nét đặc biệt của Putin. Bạn càng già thì bạn càng sử dụng nét ấy.

Thay vì cười như người Mỹ hoặc châu Âu, bạn khóa đôi môi lại rồi thì thầm: “Hello, mình là bạn cậu, cậu có thể tin mình”. Thật ra, với kiểu mặt đó, bạn có thể giấu cảm xúc. Điều kỳ khôi là ở nhiều nền văn hóa, người ta chọn kiểu mặt lạnh ấy để sống sót”.