HTX sẽ làm kinh tế hộ mạnh hơn

Thưa Chủ tịch, năm qua MTTQ đã tổ chức khảo sát tình hình nông nghiệp và giám sát thực hiện Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012, xin Chủ tịch cho biết rõ hơn về hoạt động này?

- Trong chương trình công tác năm 2015 của MTTQ không có kế hoạch đi khảo sát hợp tác xã nông nghiệp. Nhưng trong năm 2013 và 2014, thay mặt cho MTTQ 2 lần tôi có báo cáo trước Quốc hội về ý kiến cử tri và nhân dân về tình hình đất nước.

Lần nào cũng thấy người nông dân than, than được mùa mất giá, than khó vay vốn sản xuất, than là xuất khẩu nông nghiệp bấp bênh. Thay mặt nhân dân báo cáo khó khăn 2 năm liền đến năm thứ 3 chúng tôi băn khoăn có báo cáo thế nữa không.

Chúng tôi nghĩ phải đi cùng chính quyền khảo sát thực tế để có giải pháp chứ không thể trình bày khó khăn nữa. Chính vì thế MTTQ đã bổ sung chương trình đi khảo sát về nông nghiệp và việc thực hiện Luật HTX năm 2012. Chúng tôi hy vọng qua khảo sát sẽ làm rõ và có thể trả lời câu hỏi có cách nào giải quyết về những lời than của nông dân.

Hợp tác xã kiểu mới sẽ giúp nông dân cải thiện thu nhập, bớt khó khăn. (Ảnh minh họa chụp tại Sơn Tây, Hà Nội). Ảnh: Đ.D

Chúng tôi đã mời Liên minh HTX, Bộ NNPTNT, Hội Nông dân, Ban Kinh tế T.Ư, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cùng đi khảo sát. Thậm chí khi tôi đi công tác nước ngoài cũng kết hợp xem HTX nước họ hoạt động thế nào.

Qua khảo sát thực tiễn đã rút ra bài học gì để giúp người nông dân bớt khó khăn thưa Chủ tịch?

- Qua khảo sát thấy người nông dân có đặc điểm muốn giữ đất của mình, ruộng của mình không muốn mất cái đó đi. Tức là họ vẫn muốn giữ để làm ăn cá thể, cái đó ở nước Đức, ở Nhật Bản, Hàn Quốc cũng thế. Nông dân nước họ vẫn làm ăn cá thể nhưng họ vừa làm ăn cá thể vừa liên kết lại thành HTX.

HTX ở các nước này không thay thế kinh tế hộ mà làm cho kinh tế hộ mạnh hơn. Chúng tôi đã rút ra được nhận thức rất quan trọng về vấn đề này. Như vậy không phải bắt nông dân đem đất, trâu bò biến thành của chung mà của riêng ai cứ giữ, khi làm HTX có phần chung là góp một số vốn để cho hoạt động, hình thành ban quản lý HTX, có kế hoạch sản xuất chung dựa trên nghiên cứu nhu cầu thị trường. Từ đó giúp cho kinh tế hộ làm ăn hiệu quả hơn.

Ở nước ta đã có nhiều mô hình HTX kiểu mới trong việc giúp người nông dân làm ăn không thưa Chủ tịch?

- Đi thực tiễn chúng tôi rất mừng, mặc dù còn ít nhưng trên các địa phương từ Lào Cai, Hà Nội, Hà Nam, Vĩnh Long, An Giang, Cần Thơ... đều có những mô hình HTX mà người nông dân tự nguyện liên kết để làm ăn. Những HTX này không lớn, chỉ mấy chục hộ nhưng họ hiểu nhau và phối hợp làm ăn có hiệu quả. Vấn đề là làm thế nào để phát triển những mô hình HTX đó lên nhiều hơn.

Khi tham gia HTX người nông dân sẽ gặp những thuận lợi thế nào trong việc sản xuất thưa Chủ tịch?

- Chúng ta hay đặt vấn đề là ngân hàng phải cho nông dân vay vốn sản xuất. Nếu hộ cá thể đất không đến 1ha, chỉ có hai lao động, học nghề thì ngân hàng cũng phải cân nhắc khi cho vay để đảm bảo tránh rủi ro. Đặt trường hợp nếu như các hộ cá thể đó liên kết lại thành HTX, có phương án làm ăn, hướng dẫn kỹ thuật thì ngân hàng sẽ yên tâm khi cho vay.

Vấn đề nữa là chúng ta hội nhập quốc tế, khi người tiêu dùng vào siêu thị một bên là rau, thịt của Việt Nam, hàng đấy có thể rẻ nhưng không có xuất xứ hàng hóa, không có chứng nhận chất lượng, một bên là thịt, rau nhập khẩu của nước ngoài tuy đắt hơn nhưng người mua yên tâm hơn là không bị ngộ độc thực phẩm có thể họ lại chọn.

Đặt vấn đề này ra, chúng ta hỏi từng hộ nông dân có thể đăng ký thương hiệu, đăng ký chất lượng được không, câu trả lời là không được. Chúng ta có hơn 10 triệu hộ nông dân không thể làm việc đó được, nhưng khi nông dân liên kết lại với  vài nghìn HTX, vài chục nghìn HTX thì mới đăng ký được thương hiệu, đăng ký được chất lượng sản phẩm.

Có thể hình dung HTX không làm mất đi động lực của nông dân sản xuất hộ nhưng trong khối liên kết như vào HTX thì sẽ mạnh về đầu ra, rẻ về đầu vào, sản phẩm có uy tín. Mô hình HTX tương thích với kinh tế thị trường trong quá trình hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó khi muốn liên kết với doanh nghiệp, HTX đứng ra thì sức mạnh cao hơn, thuận lợi hơn. Nếu HTX cùng doanh nghiệp liên kết sẽ thành sức mạnh mới, đây là bài học của Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước khác.

Trên cơ sở báo cáo, tháng 7.2015, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ thị 19 về đẩy mạnh hình thành các HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012. Điều đáng mừng là nhận thức trong lãnh đạo cả của T.Ư và nhiều địa phương đều thống nhất cho rằng HTX kiểu mới là con đường căn bản để thực hiện quá trình tái cơ cấu nông nghiệp.

Xin cảm ơn Chủ tịch!