Kết luận thanh tra Bộ Y tế: Nhiều gói thầu ở bệnh viện có dấu hiệu vi phạm hình sự

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành kết luận thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vaccine, thuốc phòng, chống dịch Covid-19 tại Bộ Y tế.

Nhiều sai phạm mua sắm vật tư chống Covid-19 tại Bộ Y tế

Theo kết luận do Phó Tổng TTCP Trần Văn Minh ký, Bộ Y tế chưa thực hiện mua sắm tập trung đối với danh mục tài sản do Bộ ban hành theo quy định; có thiếu sót khi ban hành Quyết định số 1367/QĐ-BYT ngày 23/2/2021 bãi bỏ danh mục tài sản mua sắm tập trung của Bộ nhưng không gửi các đơn vị trực thuộc và Kho bạc Nhà nước để kiểm soát chi, dẫn đến một số gói thầu bệnh viện trực tiếp mua sắm chưa được Kho bạc Nhà nước chấp nhận thanh toán.

Theo cơ quan thanh tra, việc Bộ Y tế thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu sử dụng các hợp đồng mua sắm hàng hóa tương tự không đáp ứng thời hạn quy định để xây dựng giá gói thầu (41 gói thầu của 4 bệnh viện) có trường hợp chưa theo đúng quy định của Bộ Y tế, một số trường hợp dự toán kinh phí giao chưa kịp thời.

Việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế đối với các gói thầu (gồm: Hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên; Máy X-quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim tại Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện Trung ương Huế) có dấu hiệu vi phạm Điều 360 Bộ luật Hình sự. Thanh tra Chính phủ đã chuyển thông tin này tới Bộ Công an.

Cùng với đó, Bộ Y tế bị thanh tra kết luận đã ban hành một số văn bản thông báo giá sinh phẩm, trang thiết bị y tế chẩn đoán xét nghiệm virus SARS-CoV-2 nội dung không rõ ràng về thông tin "tham khảo" và thông tin "giá công bố" tại phụ lục văn bản.

Việc này có thể dẫn đến việc hiểu đây là giá doanh nghiệp công bố hoặc cũng có thể là giá Bộ Y tế công bố. Trong khi trang thiết bị y tế không phải mặt hàng do Nhà nước quản lý giá nên việc công bố giá bán không thuộc nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước của Bộ Y tế.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế quản lý không chặt chẽ việc tiếp nhận vaccine từ Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam và việc tổ chức tiêm chủng vaccine phòng Covid-19 của Công ty cổ phần Vaccine Việt Nam (VNVC), dẫn đến VNVC giữ lại 73.504 liều vaccine để tiêm chủng, không có trong kế hoạch tiêm chủng được phê duyệt của Bộ Y tế, không có sự kiểm soát của Bộ Y tế về đối tượng.

Bộ Y tế chỉ đạo Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương có văn bản đồng ý để VNVC được giữ lại 73.504 liều vaccine và tiếp nhận, phân bổ hơn 1 triệu liều vaccine (có hạn sử dụng ngắn đến 31/3/2022) cho các tỉnh, thành phố có nhu cầu để triển khai tiêm chủng là chưa phù hợp với chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, TTCP cũng kết luận việc Bộ Y tế chỉ đạo, hướng dẫn mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế có trường hợp còn chậm, chưa kịp thời tháo gỡ khó khăn tại các bệnh viện khi thực hiện (Bệnh viện K; Bệnh viện Nhi Trung ương; Bệnh viện Phổi Trung ương). Việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu mua sắm kéo dài, dẫn đến quá trình mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm, kít xét nghiệm bị chậm, ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch.

Dấu hiệu hình sự trong mua, mượn thiết bị y tế tại Viện Pasteur TP.HCM   

TTCP chỉ rõ, Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương ký hợp đồng cho phép VNVC được giữ lại không quá 30.000 liều vaccine để phục vụ công tác tiêm chủng là không đúng với chủ trương, quyết định mua sắm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, dự toán mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu được Bộ Y tế phê duyệt.

Trung tâm nghiên cứu sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế thực hiện thiếu thủ tục phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.

Bệnh viện K được Bộ Y tế giao mua sắm trang thiết bị y tế phòng dịch với kinh phí được bổ sung hơn 1.157 tỷ đồng, song tại thời điểm thanh tra việc mua sắm chưa được thực hiện.

Bên cạnh đó, TTCP cũng kết luận, việc mua sắm sinh phẩm, kít xét nghiệm tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Trung ương Cần Thơ để xảy ra lãng phí nguồn vốn mua sắm số tiền hơn 2 tỷ đồng; 7/13 Viện, Bệnh viện thuộc Bộ Y tế sử dụng hàng dùng nghiên cứu khoa học (RUO), dùng trong phòng thí nghiệm (LUO) trong lĩnh vực y tế không đúng mục đích.

Quá trình Bệnh viện Trung ương Cần Thơ thực hiện mua sắm thiết bị y tế theo kế hoạch lựa chọn nhà thầu được phê duyệt có một số dấu hiệu bất thường (trong đó, gói thầu số 7 mua 1 hệ thống ECMO, giá trị hơn 3,4 tỷ đồng và gói thầu số 18 mua 2 máy điện tim 26 kênh, giá trị hơn 125 triệu đồng), vi phạm hành vi bị cấm trong đấu thầu.

Đáng chú ý, TTCP còn chỉ ra việc mượn hàng hóa, mua sắm của Viện Pasteur TP.HCM giai đoạn 2020-2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 BLHS 2015. Trong đó, có một số doanh nghiệp cho Viện này mượn hàng hóa, nhập khẩu hàng RUO, LUO (gồm: Công ty TNHH TBYT Phương Đông, Công ty TNHH Phát triển khoa học Vitech, Công ty TNHH Roche Việt Nam, Công ty TNHH Phát triển Khoa học Sự Sống).

Dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh nâng giá cao bất thường

Bên cạnh đó, TTCP xác định, Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc trúng nhiều gói thầu của các bệnh viện thuộc Bộ Y tế với quy mô và giá trị lớn.

Sau khi trúng thầu, công ty không trực tiếp mua từ đơn vị nhập khẩu hoặc đơn vị ủy quyền, mà mua qua nhiều đơn vị trung gian để cung cấp cho các bệnh viện, dẫn đến giá thiết bị y tế bị nâng cao.

Đa số đơn giá thiết bị y tế trong hợp đồng của Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc với các bệnh viện cao gấp khoảng từ 2- 3,1 lần đơn giá nhập khẩu sau thuế.

Theo Thanh tra Chính phủ, việc này có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để nâng giá bán cao bất thường và đã chuyển thông tin vụ việc sang Bộ Công an để điều tra.

Từ những vi phạm trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế; Bộ Tài chính, Bộ KHĐT, theo chức năng, thẩm quyền phải chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại hạn chế. Riêng Bộ Y tế phải tổ chức kiểm điểm lãnh đạo Bộ Y tế, đồng thời, chỉ đạo xử lý với tập thể, cá nhân trực thuộc Bộ Y tế.