Khô hạn nhiều nơi, cấp nước vụ đông xuân gặp khó

Thiếu khoảng 7,2 tỷ m3 nước

Đoàn công tác của Bộ NNPTNT do ông Nguyễn Văn Tỉnh - Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy lợi dẫn đầu vừa đi kiểm tra tình hình chuẩn bị cấp nước đổ ải vụ đông xuân tại khu vực Bắc Ninh. Ông Tỉnh cho biết, lịch lấy nước phục vụ gieo cấy vụ xuân năm 2020 gồm 3 đợt, với tổng số 18 ngày xả nước. Thời gian lấy nước bắt đầu từ 0 giờ ngày 25/12/2019 đến ngày 23/1/2020, chủ yếu phục vụ bơm trữ nước vào hệ thống nội đồng, bơm nước làm mạ và phục vụ tưới cây vụ đông.

Tuy nhiên, năm nay nguồn nước cung cấp cho vụ đông xuân dự báo gặp nhiều khó khăn. Tại khu vực Bắc Ninh, nơi thiếu nước thường xảy ra ở vùng cuối sông Ngũ Huyện Khê, từ trạm bơm Đông Thọ 1 đến trạm bơm Đương Xá; khu vực phía đông đường 38 có diện tích khó tưới… Tổng diện tích khó tưới trong hệ thống, thống kê trong nhiều năm khoảng 2.379ha, chiếm 10% tổng diện tích tưới toàn hệ thống. Còn khu vực Nam Đuống có 2.400ha sẽ gặp khó khăn về nguồn nước.

 Đoàn công tác Tổng cục Thủy lợi kiểm tra tình hình chuẩn bị cấp nước tại trạm bơm Phú Lâm 1.  (ảnh: M.P)

Toàn bộ các diện tích khó khăn trên chủ yếu lấy nguồn nước cấp từ sông Đuống và một phần từ sông Cửu. Được biết, vụ xuân năm 2020 tỉnh Bắc Ninh sẽ gieo trồng khoảng 36.000ha lúa và rau màu. Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bắc Ninh Đặng Công Hưởng cho biết, để chủ động sản xuất vụ đông xuân, tỉnh đã chi hơn 200 tỷ đồng để đầu tư các trạm bơm mực nước thấp, hoàn thành kế hoạch thủy lợi nội đồng năm 2019, đồng thời đảm bảo 100% số máy bơm phục vụ thời gian đổ ải vụ xuân có hiệu quả.

Lãnh đạo Sở NNPTNT Bắc Ninh đề nghị Bộ NNPTNT, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trong các thời gian xả nước tăng mức xả về hạ lưu để duy trì mực nước tại Hà Nội ở mức 2m trở lên. Qua đó, các công trình thủy nông trên địa bàn có thể lấy được nước thuận lợi, đảm bảo mục tiêu cấp nước đề ra.

Theo ông Nguyễn Văn Tỉnh, năm nay công tác lấy nước ở khu vực trung du và đồng bằng Bắc Bộ sẽ đặc biệt khó khăn do lượng nước trữ tại các hồ chứa thủy điện Hoà Bình, Thác Bà thiếu hụt khoảng 7 tỷ m3 so với trung bình nhiều năm. Trong khi đó, do lòng dẫn sông Hồng bị hạ thấp nên dù các hồ chứa thủy điện xả tối đa công suất (3.300m3/giây) thì mực nước tại trạm thủy văn Hà Nội cũng không thể đạt 2,2m.

Vì vậy, Bộ NNPTNT và Bộ Công Thương đã thống nhất rút ngắn lịch xả nước tăng cường phục vụ gieo cấy vụ đông xuân 2019 - 2020 so với các năm trước để đảm bảo an ninh năng lượng trong mùa khô.

Chủ động tích nước, sử dụng tiết kiệm

Đầu tháng 12, Bộ NNPTNT đã có văn bản báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng về việc vận hành các hồ chứa thủy điện, liên hồ chứa để phòng chống hạn hán, thiếu nước nhằm phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh mùa khô năm 2019-2020. 

Văn bản nêu rõ, do ảnh hưởng của thiếu hụt lượng mưa từ đầu năm 2019 đến nay, nhiều hồ chứa thủy điện đang mức trữ thấp có khả năng không trữ được đầy nước khi mùa mưa kết thúc và dự báo tiếp tục bị thiếu hụt trong thời gian tới, nguy cơ ảnh hưởng đến việc cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp, dân sinh mùa khô năm 2019-2020.

Bộ NNPTNT cũng kiến nghị Phó Thủ tướng xem xét chỉ đạo Bộ TNMT sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng trong thời kỳ xả nước, gia tăng theo hướng linh hoạt hơn về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước để phù hợp với thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp, không bảo đảm dâng đạt mức +2,2m tại Trạm Thủy văn Hà Nội như quy định hiện hành.

Ngày 30/10/2019, Bộ TNMT đã chủ trì tổ chức họp với các bộ, ngành liên quan để thảo luận phương án vận hành các hồ chứa. Trên cơ sở các ý kiến thống nhất tại cuộc họp, ngày 6/11/2019 Bộ này có văn bản về việc vận hành các hồ chứa trên lưu vực sông Hồng, trong đó thống nhất việc cần phải điều chỉnh vận hành các hồ chứa, ưu tiên việc tích nước để hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng thiếu nước cấp cho hạ du sông Hồng trong thời gian còn lại của mùa cạn, đặc biệt là việc cấp nước phục vụ gieo cấy lúa vụ đông xuân.

Để đảm bảo việc sử dụng nguồn nước được tối ưu nhất, đặc biệt là trong tình trạng khô hạn và nước về thấp đối với các hồ thủy điện trên lưu vực sông Hồng, EVN đã yêu cầu Tổng Công ty Điện lực miền Bắc, Tổng Công ty Điện lực TP.Hà Nội chỉ đạo các công ty điện lực liên quan khẩn trương tổ chức họp bàn với các Sở NNPTNT và các công ty khai thác công trình thủy lợi trên địa bàn để thống nhất phương án đảm bảo cung cấp điện an toàn, liên tục cho tất cả các trạm bơm điện, đặc biệt lưu ý các trạm bơm đầu mối và các trạm bơm dã chiến.

EVN cũng đề nghị các Sở NNPTNT chỉ đạo ngay các địa phương tổ chức nạo vét kênh mương và làm thủy lợi nội đồng, chủ động bơm sớm, trữ nước vào ao, đầm, vùng trũng thấp và các kênh dẫn từ các nguồn nước sẵn có ở sông, ngòi. Lấy đủ nước vào ruộng trong thời gian xả nước tập trung từ các hồ thủy điện để tránh lãng phí nước và tiết kiệm sử dụng điện.