Kinh doanh gạo như... đánh bạc

Giá lúa gạo nội địa vụ đông xuân tăng cao đột biến và luôn duy trì ở mức cao cũng đã khiến các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo “hụt hơi”.

Hết “thời” của hợp đồng tập trung

Chế biến xuất khẩu gạo tại ĐBSCL.   Ảnh: T.H

Theo ông Huỳnh Thế Năng - Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), dù xuất khẩu gạo trong quý I.2017 có giảm so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên, kết quả này cũng tương đối khá, chủ yếu nhờ các hợp đồng thương mại xuất sang Philippines, Trung Quốc và châu Phi.

Thống kê của VFA cho thấy, trong 2 tháng đầu năm, các doanh nghiệp đăng ký hợp đồng xuất khẩu 1,8 triệu tấn, trong đó chỉ có 400.000 tấn là hợp đồng tập trung cung cấp cho Cuba, còn lại là các hợp đồng thương mại chiếm đến gần 73%. Dù xuất khẩu giảm nhưng riêng thị trường Trung Quốc, Philippines lượng gạo xuất khẩu trong 2 tháng đầu năm vẫn tăng mạnh, lần lượt tăng 51,3% và 53,7% so cùng kỳ năm ngoái.

Ông Đỗ Hà Nam - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Intimex cũng cho biết, là 1 trong 22 doanh nghiệp được phép nhập khẩu gạo vào Trung Quốc theo yêu cầu của nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối với gạo Việt Nam xuất sang Trung Quốc, xuất khẩu gạo của doanh nghiệp này trong quý I có phần thuận lợi hơn. Trong khi đó, các doanh nghiệp không nằm trong danh sách này đã phải “chật vật” khi tìm kiếm thị trường.

Còn theo Bộ NNPTNT, trong 3 tháng đầu năm 2017, xuất khẩu gạo của cả nước ước đạt 1,28 triệu tấn gạo, với kim ngạch đạt gần 570 triệu USD, giảm hơn 18% về lượng và 17,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2016. Các thị trường nhập khẩu gạo truyền thống khác của Việt Nam trong 2 tháng đầu năm nay đều giảm mạnh, như Ghana giảm 63,5%, Malaysia giảm 43%, Singapore giảm 34,9% so cùng kỳ năm 2016...

Kinh doanh gạo như... đánh bạc

Việc cạnh tranh tăng cao, thị trường nhiều biến động khó lường trước khiến nhiều doanh nghiệp đã phải thốt lên: Kinh doanh gạo giờ như đánh bạc!

Theo các doanh nghiệp, điểm bất thường nhất trong quý I.2017 là giá gạo trong nước ngay thời điểm thu hoạch vụ đông xuân tăng vọt lên quá cao. Hầu hết những doanh nghiệp “đón gió” ký hợp đồng trước khi vào vụ đông xuân đều trong tình trạng bị thua lỗ.

Ông Lâm Anh Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Lương thực Thịnh Phát (Bến Tre) cho biết, thông thường, trước khi vào vụ thu hoạch lúa đông xuân ở ĐBSCL, các doanh nghiệp sẽ định hướng thị trường, canh thời điểm vào vụ và ký hợp đồng “đón gió”. Đến khi vào chính vụ thu hoạch rộ, giá lúa gạo nội địa giảm thì bắt đầu mua vào để giao hợp đồng.

Thế nhưng, trong suốt vụ đông xuân năm nay, giá lúa gạo nội địa luôn được duy trì ở mức cao, cao hơn cả giá bán xuất khẩu đã khiến những doanh nghiệp ký hợp đồng trước đó đều bị thua lỗ. Theo ông Đỗ Hà Nam, khi giá nội địa bị đẩy lên quá cao, các doanh nghiệp đã ký hợp đồng cung ứng trước đó không kịp xoay sở mua hàng, dẫn đến việc giao hàng không đúng hẹn. Thậm chí, một số hợp đồng bị thua lỗ nên có doanh nghiệp không chịu giao hàng như hợp đồng đã ký.

Còn theo ông Nguyễn Văn Đôn – Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Tiền Giang), giá lúa gạo nội địa tăng cao cũng kéo theo giá chào xuất khẩu tăng lên. Trong quý I.2017, giá chào bán gạo Việt Nam cao hơn cả giá bán của Thái Lan và Ấn Độ từ 10-15USD/tấn khiến doanh nghiệp khó cạnh tranh. Nhiều doanh nghiệp thậm chí không dám ký hợp đồng xuất khẩu hay mua nguyên liệu.

Như tại Việt Hưng, từ cuối tháng 2 đến nay, công ty hầu như “nằm im” chờ tín hiệu thị trường, không dám ký thêm hợp đồng xuất khẩu nào. Bởi với mức giá chào bán cao hơn cả Thái Lan, Ấn Độ sẽ không có đối tác nào mua, còn chào bán thấp hơn thì doanh nghiệp lại không đủ bù đắp chi phí mua nguyên liệu và vận chuyển.