Làm căng với Ukraine, Putin đang đo phản ứng của Trump, NATO

Tổng thống Putin và Tổng thống Donald Trump.

Việc Nga nổ súng bắt giữ 3 chiến hạm Ukraine và 23 thủy thủ nước này ở eo biển Kerch Biển Đen với Biển Azoz, ngoài khơi bán đảo Crimea hôm 25.11 đã thổi bùng căng thẳng giữa Moscow và Kiev.  

Trong khi Moscow tuyên bố chiến hạm Ukraine đã xâm phạm vùng biển của nước này bất hợp pháp, thì Kiev cáo buộc hành động của Nga là "gây hấn".

Theo Boomberg, ở thời điểm hiện tại, dù cả Nga và Ukraine đều đổ lỗi cho nhau về việc dàn dựng cuộc khủng hoảng vì lý do chính trị, song Kiev có vẻ đang đạt được lợi thế ngoại giao sớm hơn.

NATO và các đồng minh của Ukraine ở phương Tây đã đã nhanh chóng lên án mạnh mẽ hành động của Nga và thể hiện rõ ràng rằng, họ sẽ đứng về phía Kiev.

Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley cũng gay gắt cáo buộc Moscow đẩy căng thẳng leo thang vì hành động "gây gấn" còn Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 29.11 đã tuyên bố hủy cuộc họp đã được lên kế hoạch trước với người đồng cấp Nga Putin tại Hội nghị thượng đỉnh G-20  tại Buenos Aires (29.11-30.11).  

Trước đó chưa đầy một giờ, nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố đây là "thời điểm rất tốt" để gặp ông Putin, nhưng ông sẽ đưa ra quyết định có gặp nhà lãnh đạo Nga hay không sau khi nhận được báo cáo đầy đủ về vụ Nga nổ súng bắt giữ 3 chiến hạm Ukraine ở eo biển Kerch hôm 25.11.

Theo Boomberg, nếu chỉ nhìn bề ngoài, thì thời gian căng thẳng leo thang có vẻ đầy bất lợi đối với Điện Kremlin khi nó diễn ra ngay trước thềm Hội nghị G-20.

Tuy nhiên, Tổng thống Putin được cho là người không bao giờ bỏ lỡ cơ hội để tận dụng tình thế, dù cho là khủng hoảng xảy ra vô tình hay đã được sắp đặt từ trước, chuyên gia Alexander Baunov từ trung tâm Carnegie Moscow nhận định.

"Một mặt, loại hình leo thang chính sách đối ngoại này là nguy hiểm và sẽ không giúp Nga cải thiện quan hệ với phương Tây. Nhưng nếu vượt qua được rủi ro, đó sẽ là một chiến thắng ngoại giao khác (cho ông Putin)", ông Baunov bình luận.

Đây được cho là một canh bạc Moscow đã áp dụng nhiều lần trong nhiều năm trở lại đây. Tổng thống Putin được cho là đã tận dụng việc phương Tây giảm tập chung chú ý vào cuộc xung đột Ukraine để tăng áp lực lên đối tác của mình ở Kiev.

Ngoài ra, cuộc khủng hoảng này được cho là không chỉ giúp Điện Kremlin củng cố quyền kiểm soát khu vực lãnh hải xung quanh bán đảo Crimea mà còn giúp phân tán sự chú ý và giảm sự bất mãn của dư luận trong nước liên quan đến vấn đề thu nhập và sự thay đổi hệ thống hưu trí của Nga.

Việc Nga nổ súng bắt tàu chiến Ukraine xảy ra sau nhiều tháng căng thẳng sôi sục trong khu vực khi Nga từng bước cô lập Ukraine tiếp cận Biển Azov, một tuyến đường mang ý nghĩa thông thương quan trọng.

Cây cầu Kerch mà Nga khánh thành trong năm nay nối liền đất liền với Crimea, trải dài qua eo biển Kerch, ngăn cách Azov từ Biển Đen đã giúp mở cửa các thị trường toàn cầu thông qua Địa Trung Hải. Cầu Kerch giới hạn chiều cao đối với tàu lưu thông và Nga bắt đầu kiểm tra các tàu đến và đi từ Ukraine trong mùa hè vừa qua, thổi bùng căng thẳng trong khu vực. 

Căng thẳng leo thang lên đỉnh điểm khi Nga đóng cửa eo biển đối với tất cả các tàu thuyền hôm 25.11 vì lý do an ninh sau vụ bắt giữ 3 tàu chiến Ukraine với cáo buộc nước này vi phạm lãnh hải và bỏ qua các yêu cầu thay đổi hải trình từ Moscow.

Theo Eurasia Group, ngay cả khi căng thẳng giữa Nga và Ukraine khiến đồng rúp và chứng khoán Nga giảm đáng kể ở các thị trường mới nổi hôm 26.11, dường như phản ứng của phương Tây đối với Moscow sẽ không quá khắc nghiệt.

"Điều mà Washington và Brussels có khả năng áp đặt ở giai đoạn này là trừng phạt nhiều hơn nữa đối với các cá nhân và tổ chức. Các biện pháp trừng phạt mạnh hơn nhắm vào các thành phần kinh tế mới hoặc các nhà đầu sỏ chính trị của Nga không chắc được đưa ra, trừ khi tình hình leo thang hơn nữa",nhà phân tích Alex Brideau của Eurasia Group nhận định. 

Trong khi đó, Alexei Chesnakov, cố vấn cho chính quyền Moscow về chính sách của Ukraine nhận định rằng, Nga "không còn cách hành động nào khác" trước những hành vi của Ukraine dọc theo biên giới biển của họ.

"Khi một quốc gia thể hiện sức mạnh thì họ chỉ có thể bị trường phạt. Nhưng nếu một quốc gia cho thấy sự yếu đuối thì việc họ bị trừng phạt là điều không thể tránh khỏi", ông Chesnakov nói.