Làng đặc biệt ở miền Tây nơi tiếng ngựa hí cứ thưa vắng dần

Một thời vang bóng

Từ ngã ba Mỹ Hạnh (xã Mỹ Hạnh Nam, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An), tôi hỏi thăm người dân về nghề nuôi ngựa đua của địa phương. Nhắc đến nghề này, ai cũng rành rẽ nhưng đều tỏ vẻ tiếc nuối. Họ nói, gần chục năm trước, huyện Đức Hòa được xem là “thủ phủ” của nghề nuôi, huấn luyện ngựa đua nhưng giờ đã tan tác, con cháu của những lò ngựa gia truyền đành vào xưởng làm công nhân.

Ông Hai Le chăm sóc đàn ngựa của gia đình.

Nghề cũ nổi danh xứ sở chỉ còn vài người có tuổi cố gắng bám trụ, nuôi cho đỡ nhớ nghề. “Hiện tại, huyện Đức Hòa chỉ còn một số xã như Đức Lập Hạ, Mỹ Hạnh Bắc, Đức Hòa Thượng, Hòa Khánh Đông… có người nuôi ngựa đua nhưng cũng không đáng kể”, một người dân sống ở khu vực ngã ba Mỹ Hạnh cho biết.

Thật khó tin, vùng đất được mệnh danh là “thủ phủ” của ngựa đua dần phải nhường chỗ cho các loài gia súc, gia cầm khác. Sau khi trường đua đóng cửa, hầu hết các lò luyện ngựa đều cố gắng gượng. Để tồn tại, nhiều hộ đành cắn răng bán ngựa cho các lò mổ. Lúc này, một con ngựa tốt cũng chỉ bằng giá một con bò.

Làng nuôi ngựa đua chỉ mới “lận đận” khoảng chừng chục năm gần đây, khi trường đua Phú Thọ nghỉ thi đấu vào năm 2011. Thuở hoàng kim, nhiều người nuôi cả chục con, nhiều gia đình xem nuôi ngựa là nghề truyền thống.

Ông Nguyễn Văn Hãnh (ngụ xã Đức Lập Hạ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An) chia sẻ, “gần 10 năm trước, hễ về Đức Hòa, mọi người sẽ thấy rất nhiều ngựa cao lớn đứng gặm cỏ bên khoảng đất trống ven đường. Tiếng ngựa hí vang khắp xóm làng. Thấy chủ đến, chúng lại tung vó về phía trước, nhìn mê lắm”.

Một con ngựa đua có thể hình đẹp của ông Hai Le.

Dù đã ngoài 60, ông Hãnh vẫn giữ nếp sinh hoạt cùng những chú ngựa như ngày đầu bước vào nghề nuôi ngựa đua. Buổi sáng, ông dắt ngựa ra đồng ăn cỏ, lúc nắng gắt, ông vội vàng ra dắt ngựa vào.

Ông Hãnh theo nghề khi 20 tuổi, tiếp nối nghề của cha mẹ, ông bà để lại. Ông nắm giữ nhiều bí quyết trong việc chẩn đoán và trị bệnh kịp thời cho ngựa đua. Ông xem chúng như thành viên trong gia đình bởi ông gắn bó với nghề này từ lúc mới lớn.

Nghề nuôi ngựa đua đem lại thu nhập cao cho người dân nên vào thời điểm đó nhà nhà nuôi ngựa, người người chăm ngựa đua. Những năm đó, nhiều hộ thu nhập từ tiền bán ngựa đua mỗi năm lên đến hàng trăm triệu đồng.

Ngựa đua Đức Hòa rất nổi tiếng, bởi qua các giải thi đấu luôn giành được giải cao. Thế nên, nhiều đại gia đam mê bộ môn đua ngựa sẵn sàng dốc hầu bao để sở hữu một con ngựa tốt, ông Hãnh kể.

Bán ngựa nuôi bò, vẫn quay quắt nhớ nghề

Trong dòng ký ức, ông Hãnh nhớ về thời hoàng kim, ngựa trưởng thành rất giá trị. Một con ngựa tốt có thể bán được với giá vài trăm triệu đồng. Thế nhưng khi qua thời huy hoàng, ngựa hay, ngựa tốt đều ngang giá như ngựa thịt. Hiện tại, ông Hãnh còn nuôi 2 con ngựa nái, 2 ngựa con để đỡ nhớ nghề.

Cũng như ông Hãnh, ông Phan Văn Sơn (46 tuổi, ngụ xã Đức Lập Hạ) được giới trong nghề xếp vị trí cao trong làng nuôi ngựa đua. Người trong nghề nể phục ông Sơn bởi tuyệt kỹ xem ngựa.

Với con mắt tinh tường, kinh nghiệm của hậu duệ đời thứ 3 trong gia đình sống nhờ nghề nuôi ngựa đua, ông sớm lĩnh hội tất cả bí thuật để nhận biết một con ngựa có tiềm năng trở thành “ngôi sao” chỉ trong lần quan sát đầu tiên.

Ông Hãnh với con ngựa yêu thích.

Tâm sự về nghề đang dần mai một, ông Sơn cho biết: “Khi trường đua đóng cửa, không còn đất dụng võ, tôi cũng đành giải nghệ. Ngựa hay, ngựa tốt tôi đều bán cả vì nuôi ngựa vào lúc này tốn kém lắm. Nếu mình không chăm sóc nó chu đáo, nó xuống ký, thể trạng gầy ốm nhìn rất xót xa. Ngược lại, để ngựa đẹp thì tốn kém vô cùng...".

Theo ông Sơn, trước đây, đi đua còn có giải, có đồng ra đồng vô để nuôi. Giờ nuôi ngựa đua cầm chắc lỗ”. Bản thân ông cũng đang chuyển hướng sang nuôi bò và gà để đảm bảo kinh tế cho gia đình. Nhiều lúc nhớ nghề, ông mơ sao trường đua hoạt động trở lại để ngựa đua Đức Hòa thỏa sức tranh tài.

Tuy nhiên, giữa thời mai một, tại xã Đức Hòa Thượng, còn một người vẫn nuôi hơn chục con ngựa đua khỏe mạnh. Ông Huỳnh Văn Le (còn gọi là Hai Le), chủ trại ngựa hoành tráng này cho rằng, việc nuôi ngựa tốn kém ở khẩu phần ăn.

"Muốn ngựa đẹp, ngoài việc cho ăn cỏ, người nuôi phải cho ăn lúa. “Hiện nhà tôi có nuôi hơn chục con ngựa tốt. Việc này khá tốn kém vì muốn ngựa khỏe, ngoại hình đúng chuẩn thì phải cho ăn lúa. Mỗi con người tiêu tốn hết chục kg lúa mỗi ngày là điều bình thường, chưa kể còn phải bồi bổ thêm đậu xanh, đậu nành, ... Nhà tôi nuôi được là nhờ có ruộng trồng lúa, không phải bỏ tiền ra mua. Nếu không chắc trụ không nổi”, ông Hai Le khẳng định.