Trồng rau trái vụ bán đắt như tôm tươi nhưng vì sao ở Lào Cai lại nói ít thì thừa, nhiều lại thiếu?

Thế nhưng, việc mở rộng diện tích trồng rau trái vụ, đưa loại nông sản có sức cạnh tranh này trở thành sản phẩm thế mạnh của tỉnh vẫn là bài toán khó.

Chưa xứng với tiềm năng

Với đặc thù khí hậu phân hóa rõ theo độ cao, các địa phương vùng cao như Bát Xát, Bắc Hà, Sa Pa, Mường Khương, Si Ma Cai (tỉnh Lào Cai) có điều kiện lý tưởng để trồng các loại rau, củ ôn đới, ưa nền nhiệt trung bình thấp.

Tận dụng lợi thế đó, các loại rau su hào, củ cải, bắp cải, cà rốt, cải thảo… vốn chỉ được trồng trong vụ đông ở vùng thấp đã được đưa vào canh tác tại vùng cao và cho sản phẩm từ những tháng hè. 

Nếu được chăm sóc tốt, năng suất rau trồng trái vụ không thua kém khi trồng chính vụ (trên 80% so với rau trồng trong vụ đông). 

Giá bán những loại rau trồng trái vụ khá cao, mỗi kg bắp cải chính vụ giá trung bình chỉ đạt 2.000 - 3.000 đồng thì trái vụ được giá 15.000 - 20.000 đồng. 

Hơn nữa, quỹ đất để có thể sản xuất rau trái vụ rất lớn, người dân vùng cao có thể tăng vụ ngay trên chính những mảnh nương, ruộng trước đây chỉ sản xuất 1 vụ. Kỹ thuật trồng và chăm sóc các loại rau trái vụ cũng không quá khó, nông dân vùng cao có thể tạo ra những sản phẩm chất lượng tốt, mẫu mã đẹp.

Tiềm năng cho sản xuất rau trái vụ là rất lớn, nhưng phát triển các mô hình tương xứng vẫn luôn là bài toán khó. Từ đầu năm 2021 đến nay, diện tích trồng rau trái vụ toàn tỉnh Lào Cai chỉ đạt hơn 300 ha với tổng sản lượng khoảng 700 tấn, chiếm khoảng 1% tổng sản lượng rau sản xuất trong tỉnh. 

Các loại rau trái vụ vẫn bán đại trà tại các chợ dân sinh là chủ yếu, chỉ một phần nhỏ “đặt chân” vào các siêu thị, cửa hàng thực phẩm trong và ngoài tỉnh. 

Một số mô hình trồng rau trái vụ có sự liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã với nông dân nhưng vẫn ở quy mô nhỏ, chưa khai thác được tiềm năng, thế mạnh của loại cây trồng đặc thù này.

Ông Ngô Quyền, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Lào Cai nhận định: “Ít thì thừa, nhiều thì thiếu”, đây là nghịch lý lớn nhất trong sản xuất rau trái vụ ở vùng cao đang gặp phải. Trên thực tế, diện tích sản xuất rau trái vụ của Lào Cai còn rất hạn chế do chưa tiếp cận được thị trường tiêu thụ, nếu sản xuất nhiều hơn sẽ gặp khó trong vấn đề đầu ra, sản xuất ít nhưng vẫn thừa...".

"Trong khi đó, nhu cầu các loại rau trái vụ của thị trường trong và ngoài tỉnh rất lớn, chúng ta vẫn phải nhập khẩu các loại rau này phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân. Nhưng nếu như doanh nghiệp, các siêu thị đặt hàng với sản lượng lớn, đều đặn thì chúng ta lại không đáp ứng được vì không đủ quy mô, chưa đủ bài bản...", ông Quyền chia sẻ thêm.

Vấn đề không nằm ở khâu sản xuất

Cũng theo phân tích của ông Quyền, một trong những thách thức lớn trong sản xuất rau trái vụ nằm ở khâu lưu thông hàng hóa. Với đặc thù các loại rau chủ yếu là ăn tươi.\

Việc sơ chế, bảo quản giữ vai trò rất quan trọng, đảm bảo việc lưu thông hàng hóa, đưa các sản phẩm rau, củ tiếp cận được nhiều thị trường hơn. Việc sản xuất - bảo quản - lưu thông hàng hóa đang trở thành một vòng luẩn quẩn cần có sự vào cuộc từ nhiều phía.

Ông Vương Tiến Sỹ, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông - lâm sản và thủy sản tỉnh Lào Cai cho rằng, vấn đề không nằm ở khâu sản xuất. Sở dĩ việc sản xuất rau trái vụ là tiềm năng, có thế mạnh phát triển nhưng chưa thể mở rộng với quy mô đủ lớn là do việc sơ chế, chế biến, bảo quản chưa thể đáp ứng được yêu cầu. 

Thị trường tiêu dùng các loại rau, củ, quả rất lớn, nhưng chủ yếu là bán sản phẩm tươi nên rất bị động và áp lực về thời gian tiêu thụ. Trên địa bàn tỉnh Lào Cai hiện có 1 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến rau, quả, cũng đã có doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư công nghệ bảo quản nhưng công suất không đáng kể nếu muốn sản xuất thành hàng hóa chủ lực.