Loài cá đặc sản ở Ninh Bình xưa đọc đến tên nghe phì cười, chỉ dành cho vua siêu quý hiếm: Cá cửng

Cá cửng - Loài cá được dành riêng để dâng lên bậc vua, chúa

Cá cửng, hay còn được gọi là cá tràu hay cá trèo đồi, là một loài cá quý hiếm độc đáo chỉ có mặt tại vùng đất Ninh Bình. 

Đây là một loại cá từng được xem như "lộc trời" và chỉ dành riêng cho bậc vua và chúa thưởng thức trong thời xa xưa.

Nhắc đến loài cá này ắt hẳn có không ít thượng đế sẽ cảm thấy rất xa lạ. Nhưng thực chất, chúng là một loại cá thuộc họ cá quả (cá chuối), có mình tròn lẳn.

Đặc điểm sinh sống của cá trèo đồi khá đặc biệt, chủ yếu trong các khe đá, mùa đông nước cạn đến đâu đào sâu hang xuống đó để sinh sống và ăn loại đất sét vàng (có trong hang để sống). Cá tràu ngủ một mạch suốt 3 tháng liền, đợi đến mùa mưa mới bắt đầu xuất hiện.

Theo nhiều chuyên gia ẩm thực thì cá trèo đồi ở vùng núi đá vôi Hoa Lư, Ninh Bình mới có được thứ thịt thơm, dai, ngọt đặc trưng nên mới được các vua thời xưa mới chuộng đến vậy.

Cá cửng ngủ một mạch suốt 3 tháng liền, đợi đến mùa mưa mới bắt đầu xuất hiện.

Tại Ninh Bình, loài cá này chỉ sống ở vùng hang động ngập nước thuộc xã Ninh Hải và Tổng Trường, huyện Hoa Lư với số lượng hạn chế. Chúng rất khỏe, có khả năng trườn trên đá để trèo lên những điểm cao hơn như khe nước ven lưng chừng đồi, hồ trên núi, thậm chí là những nguồn nước ven các khe đá cheo leo.

Nói về ẩm thực cung đình của vùng núi đá vôi Hoa Lư Ninh Bình xưa là nói đến cá cửng (cá trèo đồi). Tương truyền, người dân bắt cá để dâng lên đức Tiên Hoàng đế và coi đây là đây loài thủy sản quý hiếm, nếu tự ăn sẽ bị coi là phạm thượng..

Cá cửng được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như cá cửng nướng, cháo cá cửng, nhưng đặc sắc và hấp dẫn nhất là cá cửng đem nấu canh cùng với rau ngót rừng. 

Để tưởng nhớ ơn Vua, vào lễ hội hàng năm được tổ chức ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch, cả làng lại làm món ăn này dâng lên mâm cúng để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.

Tại một số nhà hàng ẩm thực ở xã Ninh Hải, khu du lịch Tam Cốc - Bích Động phục vụ món cá cửng nấu rau ngót rừng và trở thành đặc sản được nhiều thực khách ưa thích. 

Cá cửng được bán với giá 150.000 - 200.000 đồng một kg nhưng phải đặt trước mới có vì chúng rất hiếm, số lượng không nhiều.

Dưới sự chế biến công phu của người đầu bếp, món cá cửng nấu canh rau sắng là món ăn độc đáo, giữ được vị thơm, săn chắc của thịt cá khiến thực khách đến với vùng đất này đều tấm tắc khen ngon.