Loài táo trái bé tí trên lối mây mù, dân vùng cao, kẻ vùng thấp đều mê

Ký ức nghèo đói

Chúng tôi bấm chân vượt quãng đường đèo dốc hơn 20km từ trung tâm huyện Bắc Yên theo Tỉnh lộ 112 lên xã Làng Chếu-nơi có độ cao hơn 1.700 so với mực nước biển. Tới đầu xã, hỏi người già, trẻ nhỏ đường vào nhà ông Mang, ai cũng biết. Nơi gia đình ông ở là căn nhà 2 tầng, to, rộng nhất bản mới xây nằm sát bên vệ đường. Gặp ông Mang, cảm nhận đầu tiên của chúng tôi về người đàn ông dân tộc Mông này là, hoạt bát, nhanh nhẹn, dễ gần.

Ông Sồng A Mang đang thu hoạch táo sơn tra trong khu đồi của gia đình. Ảnh: V.Đ

Ông sinh ra và lớn lên trong gia đình đông anh em. Nhà ông Mang cũng như bao người Mông ở bản Cáo A này, cuộc sống khó khăn, từ đời ông, đời bà đều gắn liền với những ngọn núi cao, đồi dốc, quanh năm mây mù bao phủ. Nơi đây người Mông chỉ biết phát nương làm rẫy chọc lỗ trồng ngô, trồng lúa. Cả mùa vụ phó mặc cho... ông trời.

Cách đây hơn 10 năm về trước, Làng Chếu cũng như một số xã vùng cao của huyện Bắc Yên, từng là nơi ám ảnh đối với nhiều người. Đường sá cách trở, cuộc sống của bà con người Mông như bị cách biệt với bên ngoài, cái đói, cái nghèo cứ mãi đeo bám.  Nhưng giờ đã khác, bà con vùng cao ở đây được Nhà nước đầu tư làm đường nhựa, điện thắp sáng, hướng dẫn cách làm ăn phát triển kinh tế gia đình…

Ngày trước do nhà đông người, hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông Mang chỉ được đi học lớp xóa mù chữ 3 tháng, biết viết, biết đọc và tính nhẩm được ít con số. Cuộc sống khó khăn bươn chải làm đủ nghề kiếm sống. Đi nhiều nơi được giao lưu tiếp xúc, học cái hay, cách làm hiệu quả từ những nơi khác, ông Mang quyết tâm thay đổi cách làm kinh tế.

Quyết chí làm giàu

Năm 2000, một số cán bộ khuyến nông huyện lên vận động bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng và hướng dẫn bà con bản Mông trong xã ươm giống và cách trồng táo sơn tra. Năm 2002, ông Mang quyết định chuyển một phần đất trồng ngô, lúa sang trồng táo sơn tra. Với mong muốn thoát nghèo từ cây trồng này, năm 2004 ông tăng diện tích lên 2ha, sau 4 – 5 năm sau sơn tra bắt đầu cho thu hoạch.

Nhờ táo sơn tra được người tiêu dùng ở các thành phố lớn ưa chuộng nên bán được giá, gia đình bắt đầu có thu nhập và bớt dần khó khăn. Năm 2007, ông trồng thêm 2ha nữa nâng diện tích lên 4ha, qua tham gia một số lớp tập huấn, đem kỹ thuật ứng dụng vào thực tế, thường xuyên cắt tỉa và phát quang cây cỏ dại, nên vườn táo của ông năm nào cũng sai quả.

Năm 2010, số tiền tích góp được từ bán táo sơn tra, ông Mang đầu tư mua một chiếc xe tải, vừa thu hái táo của gia đình, vừa thu mua táo cho bà con trong vùng để bán cho một số thương lái ở các tỉnh Yên Bái, Phú Thọ, Hải Phòng, Điện Biên...

Những năm sơn tra được mùa được giá, ông trúng lớn, lãi cả trăm triệu đồng. Có vốn trong tay ông tiếp tục đầu tư thuê nhân công cải tạo lại vườn táo. Dưới tán táo sơn tra ông trồng xen cây dong riềng với diện tích hơn 3ha. Do hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nên cây dong riềng phát triển tốt, năng suất cao, chỉ tính riêng tiền bán dong riềng mỗi năm ông thu lãi từ 200 – 300 triệu đồng.

Cùng với táo sơn tra, cây dong riềng bắt đầu được người Mông ở các xã vung cao Bắc Yên trồng nhân rộng với diện tích lớn. Do đó, ông Mang còn đứng ra thu mua luôn cả dong riềng cho bà con “mùa táo bán táo, mùa dong bán dong” vừa làm vừa tìm hiểu thị trường. Năm 2013, ông quyết định đầu tư mua máy sơ chế tinh bột dong riềng với công suất lớn. Mỗi ngày sơ chế cả chục tấn dong. Trung bình mỗi năm ông Mang thu mua và sơ chế từ 1,5 – 2.000 tấn dong cho bà con trên địa bàn.

Ngoài trồng táo, trồng dong riềng, ông còn nuôi thêm trâu, bò, lợn, gà vừa để bán, vừa phục nhu cầu sinh hoạt tại chỗ của gia đình, mang lại thu nhập ổn định. Đến nay, tổng thu nhập của gia đình ông Mang mỗi năm từ 700 – 800 triệu đồng, trở thành hộ giàu có nhất vùng. Cũng qua ông Mang, nhiều hộ gia đình đã học tập kinh nghiệp, vươn lên thoát nghèo và có cuộc sống ngày càng khấm khá.

Với ý chí và lòng quyết tâm vượt khó, ông Sồng A Mang đã xây dựng được cơ ngơi bề thế, nương rẫy phủ xanh cây táo sơn tra, trở thành tấm gương tiêu biểu trong phong trào phát triển kinh tế xóa đói, giảm nghèo ở nơi quanh năm mây mù bao phủ.