Lợi ích quốc gia cần gắn với lợi ích khu vực

TS Trần Đình Hùng - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KHKT Việt Nam (VUSTA) cho biết, trên dòng chính sông Mekong đang có tới 12 dự án xây dựng đập thuỷ điện, trong đó 10 đập nằm trên lãnh thổ nước Lào và 2 đập nằm trên lãnh thổ Campuchia. Việc xây dựng các đập thuỷ điện đó chắc chắn sẽ có những ảnh hưởng lớn tới môi trường và phát triển các nước trong lưu vực. Chính vì vậy, quốc gia xây dựng đập thuỷ điện không nên đơn phương hành động mà cần có sự kết hợp với các nước có quyền lợi liên quan xung quanh lưu vực sông Mekong...

Thưa ông, việc xây dựng các đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong ảnh hưởng thế nào tới Việt Nam?

- Mức độ đa dạng sinh học của sông Mekong chỉ đứng sau sông Amazon ở Nam Mỹ. Việc xây dựng các đập thuỷ điện sẽ làm thay đổi tiểu vùng khí hậu, giảm sút đa dạng sinh học. Khi mặt thoáng của nước được rải ra sẽ khác với khi mặt thoáng của nước tụ lại một chỗ.

Vì thế, có chỗ trước khí hậu khô ráo nay lại ẩm ướt hoặc ngược lại. Việc xây dựng các đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong chắc chắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới sinh thái vùng ĐBSCL của Việt Nam và sinh kế của hơn 20 triệu cư dân nơi đây. Hơn nữa, ĐBSCL còn là vựa lúa lớn của thế giới.

Mới đây, Lào mời Tập đoàn Porry của Thụy Sĩ thẩm tra dự án xây dựng đập Thuỷ điện Sayaburi, ông có ý kiến gì về việc này?

- Chúng tôi đã có báo cáo thẩm tra dự án xây dựng đập Sayaburi của Tập đoàn Porry Thụy Sĩ. Việc nước bạn Lào mời doanh nghiệp thẩm tra, đán h giá dự án là cẩn trọng, nhưng báo cáo của Porry mới chỉ dừng lại ở mức định tính chứ chưa có định lượng. Báo cáo của Porry cũng chỉ thuần về mặt năng lượng. Việc đánh giá tác động của đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong còn cần phải tính tới các yếu tố văn hoá, môi trường, sinh kế của người dân... Báo cáo của Tập đoàn Porry còn để ngỏ rằng, cứ làm đập thuỷ điện, sai đâu sửa đó...

Một công trình thủy điện xây dựng trên dòng Mekong.

Ông có thể nói rõ hơn một số hoạt động của VUSTA trong thời gian tới nhằm đánh giá tác động của các công trình thuỷ điện dự kiến xây dựng trên dòng chính sông Mekong?

- VUSTA chủ trương tổ chức một số hội thảo, thảo luận để các nhà khoa học trong và ngoài nước đánh giá tác động của các đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong tới sinh thái và cuộc sống của người dân trong lưu vực sông.

Cụ thể, ngày 23.11 tới đây, VUSTA sẽ tổ chức hội thảo khoa học và ngày 25.11 tổ chức hội nghị lãnh đạo 13 tỉnh khu vực đồng bằng sông Cửu Long đánh giá tác động của việc xây dựng các đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong.

Việc xây dựng đập Thủy điện Sayaburi là quyền lợi kinh tế của Lào, chúng ta không phản đối nhưng kêu gọi cần có đánh giá toàn diện, đưa ra những giải pháp thoả đáng cho các nước liên quan...

TS Trần Đình Hùng

Một hội thảo quốc tế cùng về chủ đề này sẽ diễn ra sau đó khoảng 2 tuần và được tổ chức dự kiến tại Vientiane (Lào) hoặc Hà Nội (Việt Nam). VUSTA cũng sẽ chủ trì một chương trình truyền thông với 9 chuyên đề chuyên sâu nhằm cung cấp cho báo chí trong nước và quốc tế những thông tin chính xác, toàn cảnh về lưu vực sông Mekong...

Mục tiêu của việc tổ chức các hoạt động này là gì?

- Xây dựng đập thuỷ điện là lợi ích kinh tế. Mục tiêu của chương trình hành động của VUSTA là thuyết phục nước bạn Lào hiểu quan ngại của Việt Nam và các tổ chức quốc tế về việc xây đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong; kêu gọi, thu hút sự chú ý của các tổ chức quốc tế quan tâm tới môi trường lưu vực sông Mekong và sinh kế của người dân...

Việc xây dựng đập Thuỷ điện Sayaburi là quyền lợi kinh tế của Lào, chúng ta không phản đối nhưng kêu gọi cần có đánh giá toàn diện, đưa ra những giải pháp thoả đáng cho các nước liên quan như Campuchia và Việt Nam...

Nguyễn Công (thực hiện)