Nỗi lo rác thải ở nông thôn: mỗi năm hứng chịu 11 triệu tấn rác thải sinh hoạt

Đây là những vấn đề "nóng" được đưa ra bàn luận tại Hội thảo góp ý dự thảo đề án Bảo vệ môi trường trong xây dựng Nông thôn mới (NTM) được tổ chức trực tuyến do Văn phòng Văn phòng điều phối NTM Trung ương tổ chức ngày 19/7.

Tham dự Hội thảo có sự tham gia các điểm cầu như: Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), một số Cục, Vụ, Viện (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và 15 tỉnh, thành trên cả nước.

"Nỗi lo" rác thải ở nông thôn

Vấn đề môi trường ở nông thôn vẫn luôn là câu chuyện "nóng" được quan tâm. Theo báo cáo, lượng rác thải sinh hoạt ở khu vực nông thôn nước ta trung bình mỗi năm khoảng 11 triệu tấn; chất thải chăn nuôi khoảng 127 triệu tấn; chất thải trồng trọt 80 triệu tấn chất thải rắn và hàng triệu khối nước thải. Hiện tới 80% khối lượng rác thải rắn từ trồng trọt (rơm, rạ) được xử lý bằng cách đốt hoặc vứt tại ruộng. Ngoài ra, trung bình mỗi năm lượng rác thải từ bao bì thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) khoảng 19.000 tấn...

Theo đó, có thể chỉ ra những vấn đề còn tồn tại trong việc đảm bảo môi trường nông thôn, đó là chưa hình thành khả năng tái chế - trao đổi rác thải; chưa hình thành được nền kinh tế xanh, nông nghiệp sạch, cơ chế đầu tư trong môi trường còn hạn chế...

Để giải quyết những vấn đề này, PGS, Tiến sĩ Mai Văn Trịnh, Viện trưởng Viện Môi trường nông nghiệp (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) thay mặt nhóm soạn thảo trình bày dự thảo Đề án Tăng cường bảo vệ môi trường và cung cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cho biết, mục tiêu chung xây dựng cảnh quan môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp, nâng cao hiệu quả và chất lượng thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM để góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn.

Ông Hoàng Văn Thức - Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Môi trường cho hay, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã có quy định về bảo vệ môi trường nông thôn, có giao trách nhiệm và quyền hạn các cấp. Đề án Bảo vệ môi trường trong xây dựng Nông thôn mới là sự kế thừa đề án 712 trước đó.

Đề án sẽ tập trung rà soát quy hoạch đồng bộ từ phân loại – thu gom – xử lý; Tăng cường quản lý xử lý nước thải phát sinh tại khu vực nông thôn, hướng đến phân tán tại nguồn; Mở rộng nguồn huy động đầu tư phát triển hạ tầng, công nghệ phục vụ bảo vệ môi trường; Môi trường làng nghề; Cảnh quan nông thôn; Mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất với bao bì, chế phẩm phục vụ sản xuất nông nghiệp...

Mục tiêu đề án hướng đến xây dựng môi trường sáng – xanh-sạch - đẹp tại khu vực nông thôn với 90% dân cư hưởng nước sạch đạt chuẩn, 30% phân loại rác tại nguồn, 80% rác thải được thu gom và xử lý với tối thiểu 14 mô hình xử lý rác thải quy mô cấp huyện trở lên; 70% bao gói thuốc BVTV được thu gom và tối thiểu 50% được xử lý, 50% các làng nghề truyền thống có hệ thống thu gom và xử lý chất thải đúng quy định. Đồng thời 100% các xã NTM nâng cao có cảnh quan sáng - xanh - sạch - đẹp.

"Cần có những hành xử kịp thời để bảo vệ môi trường"

Từ điểm cầu Hà Tĩnh, đóng góp vào dự thảo đề án Bảo vệ môi trường trong xây dựng NTM, đại diện tỉnh này cho rằng, đề án đưa ra khá đầy đủ, có số liệu nhưng nhận định cần cân nhắc thêm về vấn đề xã hội hóa hay đánh giá đề án thí điểm môi trường của một số địa phương đăng ký nhưng đến nay chưa có dự án, đề án.

Bên cạnh đó, cần huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, quan tâm hơn về vấn đề môi trường. Ngoài ra, cần nghiên cứu kĩ về quan điểm của việc thành lập đề án, quan điểm đối với giải quyết môi trường và nước sạch cần ra sao? Mục tiêu cuối cùng là người dân nâng cao đời sống, bảo vệ môi trường. Đặc biệt, vấn đề phân loại xử lý rác thải tại nguồn. 

Đại diện tỉnh Phú Yên cũng cho hay, trong năm 2020 tỉnh đã tập trung xây dựng chương trình xây dựng NTM, bước đầu triển khai khu dân cư vườn mẫu, hộ mẫu, phấn đấu trên 80% số xã đạt chuẩn NTM, 40% số xã NTM nâng cao và 10% số xã đạt NTM kiểu mẫu.

Hiện, tỉnh Phú Yên gặp một số khó khăn như: nhà máy xử lý rác thải, nguồn vốn không có... tỉnh Phú Yên kiến nghị cần có những hướng dẫn cụ thể quy trình triển khai đề án; có cơ chế chính sách riêng cho từng vùng miền, hiện nay chương trình NTM đang trình Quốc hội thông qua và đề nghị sớm phê duyệt chương trình để tập trung triển khai cho giai đoạn 2021 – 2025.

Đối với tỉnh Thái Nguyên, đại diện tỉnh này cũng cho biết, trong xây dựng NTM tỉnh rất quan tâm đến tiêu chí môi trường. Đối với mục tiêu đề ra trong giai đoạn tiếp theo, Thái Nguyên phấn đấu có 95% số xã đạt chuẩn NTM, 40% số xã đạt nâng cao, 10% xã đạt kiểu mẫu, tỉnh đề ra mục tiêu cao hơn so với các tỉnh miền núi Phía Bắc. Trong đó, vấn đề môi trường, nước sạch đang được người dân quan tâm.

Với môi trường nhiều làng nghề, ông Nguyễn Văn Chí, Chi Cục trưởng Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết, Hà Nội chủ trương quy hoạch lại và tập trung vào các cụm điểm công nghiệp để thuận lợi trong xử lý ô nhiễm môi trường. Một số điểm đã tổ chức xã hội hóa để huy động sự tham gia của doanh nghiệp. Tuy nhiên, khó khăn là chưa có chính sách, cơ chế để xã hội hóa và hỗ trợ xử lý môi trường đáp ứng nền kinh tế tuần hoàn dẫn đển hiệu quả thấp. Đây là điều mà đề án cần chú ý, giúp các đơn vị tham chiếu và thuận lợi triển khai.

Theo ông Chí, đối với các xã NTM nâng cao và kiểu mẫu, Hà Nội định hướng đô thị nên vấn đề môi trường được ưu tiên tập trung. Tuy nhiên, Hà Nội tự chủ kinh phí nên cần nghiên cứu giao cho Chủ tịch các tỉnh/thành phố tự chủ được quyền quyết định để hiệu quả triển khai được nhanh chóng.