Một loại hạt được nhập khẩu ồ ạt, ngành hàng Việt Nam đang dẫn đầu toàn cầu về xuất khẩu bị ảnh hưởng

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu hạt điều trong tháng 4/2023 ước đạt 50.000 tấn với trị giá 294,2 triệu USD, đưa tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu hạt điều 4 tháng đầu năm 2023 đạt 161.200 tấn và 942,2 triệu USD, tăng 5,3% về khối lượng và tăng 3,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. 

Giá hạt điều xuất khẩu bình quân 4 tháng đầu năm 2023 ước đạt 5.846 USD/tấn, giảm 1,8% so với cùng kỳ năm 2022. 

Trong 3 tháng đầu năm 2023, Mỹ, Trung Quốc và Hà Lan tiếp tục là 3 thị trường xuất khẩu hạt điều lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là: 26,1%, 11,6% và 9,4%. 

Trong khi đó, giá trị xuất khẩu hạt điều tăng mạnh nhất ở thị trường các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (gấp hơn 2 lần). 

Mặc dù là nước dẫn đầu toàn cầu về sản xuất, xuất khẩu hạt điều trong nhiều năm nhưng theo Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS), việc các doanh nghiệp tăng nhập khẩu điều nhân từ châu Phi có thể khiến vị trí này bị lung lay.

Cụ thể, thep VINACAS, trong 2 tháng đầu năm 2023, đã có hơn 10.158 tấn điều nhân được nhập khẩu, tương đương gần 44.000 tấn hạt điều thô. Còn năm 2022, có 78.583 tấn được nhập vào Việt Nam, tương đương gần 350.000 tấn hạt điều thô - lớn hơn tổng sản lượng điều thô do Việt Nam sản xuất trong một năm.

"Nếu doanh nghiệp chuyển sang nhập điều nhân từ châu Phi thì sẽ chỉ thực hiện 1 đến 3 công đoạn cuối để có thành phẩm xuất khẩu (khoảng 20% toàn dây chuyền chế biến nếu tính từ điều thô), từ đó lãng phí dây chuyền đã đầu tư và phải sa thải lao động, công nhân mất việc làm", VINACAS nêu rõ trong văn bản kiến nghị gửi Chính phủ, Bộ Công Thương.

Từ thực tế, đó, VINACAS đã kiến nghị Chính phủ, Bộ Công Thương và các ban ngành nghiên cứu giải pháp. Hiệp hội cho rằng cần đàm phán để các nước châu Phi miễn thuế xuất khẩu điều thô, tạo công bằng trong cạnh tranh.

Nếu đề nghị này không được đáp ứng, Việt Nam cần áp thuế nhập khẩu điều nhân ở mức 25% tương tự như Ấn Độ đã thực hiện với điều Việt Nam để ngăn chặn tương lai ngành điều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, tháng 4/2023, Việt Nam nhập khẩu 300.000 tấn hạt điều với giá trị nhập khẩu đạt 396,8 triệu USD, đưa tổng khối lượng và giá trị nhập khẩu hạt điều 4 tháng đầu năm 2023 ước đạt 867.600 tấn và 1,16 tỷ USD, tăng 14,3% về khối lượng và tăng 1,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.

Trong 3 tháng đầu năm 2023, Campuchia, Tanzania và Bờ Biển Ngà là 3 thị trường cung cấp hạt điều chính cho Việt Nam với 81,5% thị phần. Giá trị nhập khẩu hạt điều từ Campuchia giảm 13,8%; Tanzania tăng 45,4% và Bờ Biển Ngà giảm 19,9%.

Trong tháng 4/2023, giá hạt điều nguyên liệu trong nước có diễn biến trái ngược. Cụ thể, tại Bình Phước, giá hạt điều khô tại Bình Phước tăng 2.000 đồng/kg lên 32.000 đồng/kg. Tại Đồng Nai, hạt điều khô liên tục giảm từ giữa tháng 3 đến nay, từ mức 27.000 đồng/kg xuống 25.000 đồng/kg và hiện chỉ còn 23.500 đồng/kg.