Nâng năng suất, tìm đầu ra cho sắn miền Trung

Nhằm tìm giải pháp phát triển sản xuất sắn bền vững và phòng chống bệnh khảm lá sắn hiệu quả, xây dựng mối liên kết tiêu thụ sản phẩm bền vững, vừa qua Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã phối hợp Sở NNPTNT Quảng Ngãi tổ chức Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp chủ đề: "Giải pháp nâng cao năng suất sắn và liên kết tiêu thụ sản phẩm khu vực miền Trung".

Phá vỡ quy hoạch, bị dịch bệnh đe dọa

Sắn (khoai mì) được xem là cây dễ trồng, ít kén đất, ít vốn đầu tư, phù hợp với nhiều vùng sinh thái khác nhau và điều kiện kinh tế nông hộ. Sắn đồng thời cũng là nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi cho gia súc, gia cầm, thủy sản, bên cạnh đó tinh bột sắn còn là mặt hàng xuất khẩu có giá trị, thị trường đầu ra tốt. 

Tuy nhiên theo Trung tâm Khuyến nông quốc gia, hiện nay việc phát triển cây sắn thiếu bền vững, tình trạng phá rừng trồng sắn, trồng sắn quảng canh năng suất thấp, ô nhiễm môi trường trong chế biến tinh bột sắn... tiếp tục là những vấn đề nan giải.

Đáng chú ý là hiện nay, dịch bệnh khảm lá sắn đang ngày càng lan rộng ra nhiều tỉnh thành, có thể làm giảm năng suất sắn đến 90%, thậm chí nếu vườn nhiễm nặng trong giai đoạn đầu có thể mất trắng. Bệnh lan truyền qua môi giới truyền bệnh là bọ phấn trắng và qua hom giống nên lây lan rất nhanh, gây hại nghiêm trọng đến các vùng trồng sắn ở Việt Nam.

Tại Quảng Ngãi, có thời điểm tổng diện tích trồng sắn lên đến 20.000ha, sản lượng sắn cung cấp cho các nhà máy đạt gần 350.000 tấn, trong khi theo quy hoạch đến năm 2025, tổng diện tích sắn toàn tỉnh mới là 18.000ha, trong đó có 13.000ha trên đất trồng cây hàng năm và 5.000ha trên đất trồng cây lâu năm, đất rừng sản xuất. Cây sắn ở Quảng Ngãi tập trung chủ yếu ở các huyện miền núi và đồng bằng như: Sơn Hà 5.100ha, Bình Sơn 2.000ha, Sơn Tịnh 1.600ha…

Tuy nhiên, cây sắn tại Quảng Ngãi đang bị virus khảm lá tấn công trên diện rộng với tổng diện tích nhiễm hơn 4.854ha, trong đó diện tích nhiễm nhẹ 1.191ha, nhiễm trung bình 2.791,5ha, nặng là 871,5ha.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Kim Văn Tiêu - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia nhấn mạnh, diễn đàn tổ chức với kỳ vọng các bên liên quan sẽ tích cực tham gia, cùng chung tay, chia sẻ và nhìn nhận lại các vấn đề về phát triển cây sắn hiện nay, bao gồm phát triển không theo quy hoạch, kế hoạch; liên kết sản xuất và tiêu thụ còn lỏng lẻo, sản phẩm thu hoạch không kết hợp với kế hoạch thu mua, chế biến làm tỉ lệ thất thoát sau thu hoạch rất cao... 

Nhiều diện tích trồng sắn vẫn theo tập quán quảng canh, người trồng không đầu tư chăm sóc dẫn tới năng suất thấp và làm suy kiệt đất trồng.

"Đó là chưa kể, thị trường giá cả thu mua không ổn định đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng đầu tư, thu nhập của người trồng sắn. Việc xử lý nước thải trong quy trình chế biến tinh bột sắn cũng còn nhiều hạn chế, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường..." - ông Kim Văn Tiêu nhấn mạnh.

Gắn sản xuất với tiêu thụ bền vững

Tại diễn đàn, Ban chủ tọa, Ban cố vấn đã trao đổi, chia sẻ và trả lời 35 câu hỏi của bà con nông dân và các đại biểu xoay quanh các vấn đề như: Chính sách hỗ trợ giống sắn mới có khả năng kháng bệnh khảm lá cho nông dân, kỹ thuật trồng thâm canh cây sắn, các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại cho cây sắn, đặc biệt bệnh chổi rồng và bệnh khảm lá sắn; thiết kế, xây dựng hệ thống kênh mương cấp và thoát nước cho vùng trồng sắn; chính sách hỗ trợ tiêu hủy đối với diện tích sắn bị bệnh…

Kết luận diễn đàn, ông Kim Văn Tiêu đề nghị về phía các cơ quan quản lý, cần xây dựng quy hoạch vùng trồng sắn tập trung theo hướng linh hoạt, có đầu tư thâm canh với quy mô thích hợp (khoảng 500.000ha), không phá rừng để trồng sắn. Tăng cường công tác quản lý môi trường tại các nhà máy chế biến tinh bột sắn; quản lý chặt chẽ chất lượng cây giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật...

Bên cạnh đó, các viện, trường, nhà khoa học cần tăng cường công tác nghiên cứu, chọn tạo các giống sắn có khả năng kháng bệnh và thích ứng cao trong điều kiện biến đổi khí hậu. Nhanh chóng trồng thử nghiệm trên diện rộng các bộ giống kháng bệnh khảm lá đã được nghiên cứu, chọn tạo để đưa vào bộ giống quốc gia. Ứng dụng và chuyển giao sản xuất bộ giống có năng suất và hàm lượng tinh bột cao, chống chịu sâu bệnh tốt, thời gian sinh trưởng ngắn phù hợp trồng rải vụ để cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy chế biến hoạt động đảm bảo công suất.

Bên cạnh đó, hệ thống khuyến nông và các cơ quan chuyên môn của địa phương cần đẩy mạnh công tác chuyển giao tiến bộ kỹ thuật thông qua các mô hình trồng thâm canh sắn, mô hình trồng sắn có tưới nước, trồng sắn phủ bạt, trồng xen sắn với các cây họ đậu để cải tạo đất, trồng sắn thích ứng biến đổi khí hậu… để giúp bà con tăng hiệu quả kinh tế.