Nga dự định ngừng xuất khẩu một sản phẩm quan trọng, nông dân toàn cầu thêm khó?

Nga có thể tạm ngừng xuất khẩu phân bón, giá phân bón tác động như thế nào?

 Mới đây, Hãng thông tấn nhà nước Nga, TASS thông tin, ngày 4/3 Bộ Công Thương Nga đưa ra khuyến nghị Nga tạm ngừng xuất khẩu phân bón cho đến khi các dịch vụ vận chuyển trong và ngoài nước Nga được nối lại bình thường, điều này có thể khiến giá phân bón tăng.

Động thái này của Nga có thể khiến nguồn cung phân bón thế giới bị thiếu hụt một lượng lớn, từ đó đẩy giá phân bón có thể xác lập kỷ lục mới sau khi liên tiếp tăng trong thời gian qua do tác động của dịch Covid-19, kéo theo giá lương thực có thể tăng trên toàn cầu. 

Trên thực tế, ngay sau khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, theo Bloomberg, giá phân bón tại Mỹ đã tăng 25%.

Cụ thể, giá phân bón urê giao tháng 4/2022 được giao dịch ở mức 795 USD/tấn tại New Orleans (Mỹ) vào ngày 4/3, tăng 22% so với mức giao dịch hồi đầu tuần. Trong khi đó, giá giấy ure cũng tăng lên 50 USD/tấn.

Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ Tom Vilsack cũng đã cảnh báo các nhà cung cấp phân bón không lợi dụng những căng thẳng địa chính trị đang xảy ra để làm tăng giá phân bón lên vượt quá mức.

Hiện, Nga và Trung Quốc cung cấp khoảng 1/4 lượng urê và 1/2 lượng phốt phát xuất khẩu của thế giới. 

Giá phân bón trong nước có tăng nếu Nga tạm dừng xuất khẩu phân bón?

Theo báo cáo của Bộ NNPTNT, xung đột Nga – Ukraine và kèm theo đó là các biện pháp trừng phạt kinh tế mạnh mẽ của phương Tây cũng như phản ừng tứ phía Nga đã gây ra tác động toàn diện và sâu sắc đến kinh tế thế giới, như: ngắt hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT) các ngân hàng quốc tế lớn của Nga; phong tỏa tài sản của các ngân hàng, tập đoàn lớn; ngăn cản xuất nhập khẩu; ngừng cung cấp tín dụng, đứt gãy chuỗi cung ứng, phá giá đồng Rub, tăng lạm phát, bất ổn thị trường chứng khoán toàn cầu…

Bộ NNPTNT đánh giá, Việt Nam cũng không nằm ngoài các tác động xấu về kinh tế do ảnh hưởng của chiến sự Nga – Ukraine, đặc biệt là các rủi ro về thanh toán quốc tế, đứt gãy chuỗi cung ứng cho các hoạt động xuất nhập khẩu.

Ngoài ra, Việt Nam cũng nhập khẩu từ Nga và Ukraine nhiều nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nông nghiệp trong nước như lúa mỳ (trong điều kiện bình thường có thể đến 1 triệu tấn, chiếm khoảng 20% tổng nhập khẩu lúa mỳ), ngô (3% tổng nhập khẩu ngô) làm thức ăn chăn nuôi; phân bón (10% tổng nhập khẩu phân bón).

Năm 2021, kim ngạch nhập khẩu nông lâm thủy sản từ Nga vào Việt Nam khoảng 500 triệu USD.

Việc thiếu hãng tàu và tăng chi phí vận chuyển khiến các doanh nghiệp nhập khẩu đầu vào của Việt Nam phải dừng giao dịch với Nga và chuyển sang các tìm nhà cung ứng từ các nước khác như: Úc, Nam Mỹ, Nam Phi.

Quan trọng hơn là sự thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Ukraine làm tăng giá nguyên liệu đầu vào cho sản xuất trên toàn cầu.

"Thực tế, giá nguyên liệu đầu vào như: lúa mỳ, ngô… đã tăng lên khoảng 10-20%, giá phân bón tăng trên 20% trong thời gian gần đây, ảnh hưởng xấu đến ngành chăn nuôi và trồng trọt" - Bộ NNPTNT nhận định. 

Trong khi đó, ông Đào Hữu Duy Anh, Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Hóa chất Đức Giang khẳng định, căng thẳng Nga - Ukraine chắc chắn sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường phân bón Việt Nam.

"Nga đang là nhà xuất khẩu phân bón NPK rất lớn cho Việt Nam, do vậy căng thẳng Nga - Ukraine chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến ngành phân bón, giá phân bón có thể sẽ tiếp tục tăng do nguồn cung bị ảnh hưởng" - ông Duy Anh nói.

Đơn cử như Công ty CP Tập đoàn hóa chất Đức Giang, dù không nhập phân bón NPK từ Nga mà tự sản xuất được nhưng do nguồn nguyên liệu nhập khẩu đang tăng nên doanh nghiệp cũng đang rất đau đầu.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2021, Việt Nam nhập từ Nga 386.193 tấn phân bón, tăng 7,9% về lượng, tăng 30,3% kim ngạch so với năm 2020. Lượng nhập khẩu phân bón từ Nga chiếm 10% lượng phân bón sử dụng cả nước.

Trong đó, chỉ tính riêng tháng 12/2021 nhập khẩu phân bón từ thị trường Nga tăng rất mạnh, tới 404,4% về lượng, tăng 495% kim ngạch, đạt 56.798 tấn.

Bước sang tháng 1/2022, lượng phân bón Việt Nam nhập khẩu từ Nga vẫn tiếp tục tăng. Theo đó, trong tháng 1/2022, trong tháng 1, Việt Nam nhập khẩu 322.731 tấn phân bón, tương đương 153,6 triệu USD.

Trong đó, Việt Nam mua 53.773 tấn phân bón từ Nga, tương đương gần 29,6 triệu USD, chiếm 16,7%  tổng lượng và chiếm 19,3% trong tổng kim ngạch so với tháng 12/2021.