Nga tấn công Ukraine: "Ngòi nổ" cho một cuộc chiến tranh mạng toàn cầu

Khi Nga tăng cường các cuộc tấn công mạng vào Ukraine cùng với một cuộc xâm lược quân sự, các chính phủ ở cả hai bờ Đại Tây Dương lo ngại tình hình có thể lan sang các nước khác, trở thành một cuộc chiến tranh mạng toàn diện. Trong khi đó, Nga đã bị quy trách nhiệm về một số cuộc tấn công mạng nhằm vào chính phủ và hệ thống ngân hàng của Ukraine trong những tuần gần đây.

Hôm 25/2, công ty an ninh mạng ESET cho biết họ đã phát hiện ra phần mềm độc hại "xóa sổ" mới nhắm mục tiêu vào các tổ chức Ukraine. Phần mềm này nhằm mục đích xóa dữ liệu khỏi hệ thống mà nó nhắm mục tiêu. Trước đó một ngày, các trang web của một số cơ quan chính phủ và ngân hàng Ukraine đã bị đánh sập ngoại tuyến bởi một cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DDoS) phân tán, đó là khi tin tặc áp đảo một trang web với lưu lượng truy cập khủng bất thường cho đến khi nó bị sập hoàn toàn.

Nó xảy ra sau một cuộc tấn công riêng biệt vào các tuần trước khi đã đánh sập 4 trang web của chính phủ Ukraine, mà các quan chức Mỹ và Anh cho là thuộc GRU, cơ quan tình báo quân đội Nga. Trong khi đó, người dân Ukraine được cho là đã nhận được tin nhắn giả cho biết các máy ATM ở nước này không hoạt động, mà các chuyên gia an ninh mạng cho rằng đây có thể là một chiến thuật hù dọa. Về phần mình, Nga cho biết họ "chưa bao giờ tiến hành và không tiến hành bất kỳ hoạt động 'độc hại' nào trong không gian mạng".

Sự tấn công dữ dội của các cuộc tấn công mạng đã dẫn đến lo ngại về một cuộc xung đột kỹ thuật số rộng lớn hơn, với các chính phủ phương Tây đang chuẩn bị cho các cuộc tấn công mạng từ Nga - và xem xét cách đối phó.

Các quan chức ở cả Mỹ và Anh đang cảnh báo các doanh nghiệp cảnh giác với hoạt động đáng ngờ từ Nga trên không gian mạng của họ. Trong khi đó, Thủ tướng Estonia Kaja Kallas hôm 26/2 cho biết các quốc gia châu Âu nên "nhận thức rõ ràng, đầy đủ về tình hình an ninh mạng ở quốc gia của họ".

Đài NBC News đưa tin hôm qua 27/2 rằng, Tổng thống Joe Biden đã trình bày các phương án để Mỹ thực hiện các cuộc tấn công mạng nhằm vào Nga nhằm làm gián đoạn kết nối internet và ngắt điện của nước này. Tuy nhiên, một phát ngôn viên của Nhà Trắng đã khẳng định thông tin về động thái mới này là không có cơ sở. Nhưng các nhà nghiên cứu an ninh mạng cho biết, một cuộc xung đột trực tuyến giữa Nga và phương Tây thực sự là một khả năng - mặc dù mức độ nghiêm trọng của bất kỳ sự kiện nào như vậy rất khó để mà đoán trước được từ mức độ cho đến quy mô nguy cơ và hậu quả.

John Hultquist, phó chủ tịch phân tích tình báo tại Mandiant nói với CNBC: "Tôi nghĩ điều đó rất có thể xảy ra, nhưng tôi nghĩ điều quan trọng là chúng ta phải có cái nhìn thực tế và chuẩn bị cho một kịch chiến tranh mạng toàn cầu".

'Sự lan tỏa'

Toby Lewis, trưởng bộ phận phân tích mối đe dọa tại Darktrace cho biết các cuộc tấn công mạng cho đến nay chủ yếu tập trung vào việc Nga xâm lược Ukraine. Ông nói với đài CNBC: "Đó là vùng đất và lãnh thổ thực tế mà Nga muốn tìm kiếm sở hữu hơn là đòn bẩy kinh tế, nơi mà chiến dịch tấn công mạng có thể lấy đó làm mầm mống để bùng nổ mạnh mẽ". Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tại Symantec cho biết phần mềm độc hại được phát hiện ở Ukraine cũng ảnh hưởng đến các nhà thầu chính phủ Ukraine ở Latvia và Lithuania, ám chỉ khả năng "lan truyền" các chiến thuật chiến tranh mạng của Nga sang các nước khác.

"Điều này cho thấy sự khởi đầu tử tác động thế chấp của cuộc xung đột mạng đối với chuỗi cung ứng toàn cầu và có thể bắt đầu có một số ảnh hưởng đối với các nước phương Tây khác dựa vào một số nhà thầu và nhà cung cấp dịch vụ giống nhau", Lewis nói.

Trước mắt, hiện một số quốc gia thuộc Liên minh châu Âu, bao gồm Lithuania, Croatia và Ba Lan đang hỗ trợ Ukraine với việc thành lập một nhóm phản ứng nhanh trên không gian mạng.

"Từ lâu, chúng tôi đã đưa ra giả thuyết rằng các cuộc tấn công mạng sẽ là một phần của kho vũ khí của bất kỳ quốc gia nào và tôi nghĩ những gì chúng ta đang chứng kiến lần đầu tiên một cách thẳng thắn trong lịch sử loài người là các cuộc tấn công mạng đã trở thành vũ khí của đòn tấn công đầu tiên", Hitesh Sheth, Giám đốc điều hành của Vectra AI, nói với CNBC thông qua chương trình nghị sự Squawk Box Asia hôm 26/2.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Nga từ lâu đã bị các chính phủ và các nhà nghiên cứu an ninh mạng cáo buộc đã tiến hành các cuộc tấn công mạng và các chiến dịch cung cấp thông tin sai lệch trong nỗ lực phá vỡ các nền kinh tế và phá hoại nền dân chủ. Giờ đây, các chuyên gia cho rằng Nga có thể tung ra nhiều hình thức tấn công mạng phức tạp hơn, nhắm vào Ukraine và có thể cả các nước khác.

Vào năm 2017, một phần mềm độc hại khét tiếng có tên là NotPetya đã lây nhiễm các máy tính trên khắp thế giới. Ban đầu nó nhắm vào các tổ chức Ukraine nhưng nhanh chóng lan rộng ra toàn cầu, ảnh hưởng đến các tập đoàn lớn như Maersk, WPP và Merck. Các cuộc tấn công được đổ lỗi cho Sandworm, đơn vị tấn công của GRU, và gây ra tổng thiệt hại lên tới 10 tỷ USD.

Hultquist nói với CNBC: "Nếu họ thực sự tập trung những loại hoạt động này chống lại phương Tây, thì điều đó có thể gây ra những hậu quả kinh tế rất thực tế và kinh khủng. Phần khác mà chúng tôi quan tâm là họ sẽ tấn công theo đuổi vào cơ sở hạ tầng quan trọng". Hultquist cho biết, Nga đã tìm cách khai thác cơ sở hạ tầng ở các nước phương Tây như Mỹ, Anh và Đức trong một thời gian dài và đã bị "bắt quả tang" nhiều lần. "Tuy nhiên, những sự việc sau đó chưa được bóp cò rõ ràng, quyết liệt", Hultquist nói thêm.