Nghệ sĩ chuyên đóng vai công an, được cả nước biết mặt nhưng không có danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân

Nghệ sĩ Hữu Độ sinh năm 1934 ở Hà Nội. Ông bén duyên nghệ thuật từ năm 17 tuổi, hoạt động trong các đoàn kịch nói nghiệp dư trước khi theo đuổi con đường diễn xuất chuyên nghiệp. 

Ông là diễn viên thuộc Đoàn kịch nói Trung ương (tiền thân của Nhà hát Kịch Việt Nam). Năm 1954, ông được đóng vai Cả Khiết trong vở kịch Cái tủ chè công diễn tại Nhà hát Lớn (Hà Nội).

Năm 1960, ông về Đoàn Kịch nói Hà Nội, tham gia nhiều vở như: Cái máy chém, Những người du kích, Lam Sơn tụ nghĩa...

Sau đó, ông chuyển sang công tác ở Đoàn nghệ thuật Tổng cục Đường sắt, giữ chức trưởng đoàn. Khoảng những năm 1970, ông về Đoàn Kịch nói Trung ương, nay là Nhà hát Kịch Việt Nam. 

Ngoài kịch nói, nghệ sĩ Hữu Độ đóng nhiều phim truyền hình từ những năm 1990. Sở hữu vẻ ngoài hiền hậu, nam nghệ sĩ thường được giao đóng các vai giám đốc, viện trưởng, bí thư, thủ trưởng trong các đơn vị công an, bộ đội... Ông đóng các phim truyền hình đình đám như: Ngược dòng sông chết; Lời thề Hypocrat; Vị tướng tình báo và hai bà vợ; Sự huyền diệu của tình yêu; Ảo ảnh trắng; Chuyện tình người lính; Thức tỉnh; Cảnh sát hình sự; Ngọt ngào và man trá; Lẽ nào anh đã quên em; Tổ ấm; Trò đùa của thiên lôi; Phía sau cái chết; Luật đời...

Nghệ sĩ Hữu Độ không bận tâm khi chưa có danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú

Trong gia tài phim khá đồ sộ của mình, nghệ sĩ Hữu Độ đã tham gia vào không ít những bộ phim có đề tài Công an như: Đại tá trong phim Kẻ gieo mầm ác; phim Cảnh sát hình sự phần 2...

Nghệ sĩ Hữu Độ ghi dấu trong lòng khán giả khi đóng vai Giám đốc Công an tỉnh trong phim Thức tỉnh. Đó là vị giám đốc cương trực, thẳng thắn và tâm huyết với nghề. Không chỉ họp bàn chỉ đạo anh em phá án, ông còn trực tiếp tới gặp gia đình, người thân của thủ phạm trong một vụ trọng án để cùng động viên, kêu gọi đầu hàng…

Nói về các vai diễn công an, nghệ sĩ Hữu Độ từng chia sẻ với truyền thông rằng: "Vào những vai lãnh đạo trong ngành công an, tôi không gặp khó khăn, vất vả gì. Nhưng cái khó là làm sao diễn cho ra cái uy, cái chất riêng của một thủ trưởng ngành rất đặc biệt này. Cũng may mắn tôi có nhiều anh em, bạn bè là công an nên thường xuyên quan sát để mang vào vai diễn sao cho gần gũi và đời nhất".

Trong hơn 50 năm làm nghề, nghệ sĩ Hữu Độ luôn giữ cho mình tâm thế chưa bao giờ làm nghề vì miếng cơm manh áo, ngay cả những giai đoạn khó khăn nhất của đời sống. Lăn lộn, vất vả, thậm chí cả bầm dập vì những vai diễn nhưng ông vẫn bảo toàn cho mình một tình yêu nghề nguyên sơ và bền bỉ. Khi miệt mài làm nghề hơn nửa thế kỷ, nghệ sĩ Hữu Độ vẫn chưa được trao tặng danh hiệu gì mà ông thường gọi đùa là "bạch đinh".

Đối với nghệ sĩ Hữu Độ, danh hiệu không khiến ông quá bận tâm. Ông vẫn luôn tự nhủ cái được lớn nhất của người nghệ sĩ là sự yêu quý của khán giả, sự tôn trọng của đồng nghiệp. 

Trong những vai diễn của mình, ông không phân biệt vai chính hay phụ, hiền hay ác... Ông từng tâm sự, mỗi con người, trong hoàn cảnh sống khác nhau, nghề nghiệp khác nhau, chắc chắn sẽ có sự khác biệt. Chịu khó tìm hiểu đời sống nội tâm nhân vật sẽ cho ra đời những cá tính khác nhau". 

Đóng nhiều vai "người tốt" quá, đôi khi nghệ sĩ Hữu Độ cũng muốn được các đạo diễn giao cho các vai phản diện, nhưng hình như vì ngoại hình nên số lượng nhân vật phản diện ông đóng cũng hạn chế, như vai giám đốc hám tiền Trần Đại Hoạch trong phim truyện nhựa Trò đùa của thiên lôi; ông viện trưởng thất bại trong cuộc đấu đá ở cơ quan và gặp nhiều bi kịch trong cuộc sống riêng trong phim Phía sau cái chết; vai bí thư hẹp hòi, thành kiến với người có tài trong phim Luật đời…