Nghệ sĩ “đóng đinh” với vai diễn Bác Hồ

Cái "duyên" từ sự nghiệp

NSƯT Tiến Hợi may mắn được chọn vào vai Bác Hồ trong vở diễn "Đêm trắng" khi anh mới 28 tuổi. Khi ấy, Đoàn Nghệ thuật Trường Sơn Quân khu 2 quyết định dựng vở kịch này của tác giả Lưu Quang Hà. Ban đầu đoàn chủ trương mời các diễn viên đóng vai Bác Hồ về tham gia. Nhưng mượn các nghệ sĩ khác có nhiều bất cập, vậy nên ban lãnh đạo đã họp và đưa đến quyết định sẽ tìm một nghệ sĩ ngay trong đoàn. Lúc này, NSƯT Tiến Hợi đang là một diễn viên trẻ với dáng người gầy, dong dỏng cao, lại đạt được phần hoá trang toát lên thần thái của Bác từ ánh mắt đến khuôn mặt nên đã được đạo diễn - NSND Doãn Hoàng Giang động viên cố gắng thêm phần diễn xuất.

Đối với anh, đây là một vinh dự rất lớn song lại mang nhiều áp lực. Hoá thân vào một vị lãnh tụ đáng kính của dân tộc không hề đơn giản, hơn nữa `"Đêm trắng" là vở kịch đầu tiên nói về Bác Hồ một cách sâu đậm và đi vào chi tiết nhất, thể hiện tính cách của Bác rõ nét nhất. Ngay khi nhận vai, những câu hỏi và cảm xúc hỗn độn cứ váng vất trong đầu người diễn viên trẻ: Câu chuyện kịch quá hay, liệu mình có hoàn thành được trách nhiệm cao cả này không? Những nghệ sĩ đi trước cũng đã thành công, liệu mình có được như họ? Khán giả có chấp nhận mình đóng vai Bác hay không?

Bằng tất cả niềm tự hào xen lẫn lo lắng, NSƯT Tiến Hợi đã tìm tòi nhiều tư liệu và liên tục tập luyện từ dáng dấp, thần thái sao cho giống Bác nhất. Ngoài ra, anh còn thu âm giọng nói của Người để tập suốt ngày đêm. Cảm xúc vỡ oà sau hai tháng luyện tập, khi vở "Đêm trắng" lần đầu tiên được công diễn tại Nhà hát lớn Hà Nội, khán giả đón nhận nồng nhiệt, có người xúc động không kìm nổi nước mắt.

Ngày đó, với tâm thế là một diễn viên trẻ diễn để thoả đam mê nhưng lại may mắn bén duyên với vai Bác Hồ, NSƯT luôn tự nhủ đây vừa là cơ hội vừa là cái duyên không dễ gì có được để không ngừng cố gắng. Ngay cả những vai diễn sau này, khi không còn sự bỡ ngỡ như ban đầu nhưng NSƯT Tiến Hợi vẫn luôn tìm hiểu về Bác qua các giai đoạn lịch sử để nhập vai một cách tốt nhất. Sau nhiều năm gắn bó với vai diễn, hình tượng vị Cha già của dân tộc với vô vàn đức tính tốt đẹp như đã ngấm vào máu thịt của anh.

… đến cuộc đời!

Hoá thân vào hàng trăm vở diễn lớn nhỏ trên sân khấu đến phim truyền hình, phim điện ảnh trong suốt hơn 30 năm, vì thế mà phong cách sống của Bác cứ tự nhiên ngấm dần và hình thành một phần tính cách con người nghệ sĩ Tiến Hợi. Anh học được ở Bác đức tính dung dị, mộc mạc và sự chính xác trong công việc. Lối sống này không chỉ khiến anh được bạn bè, đồng nghiệp yêu quí mà cũng giúp anh rất nhiều trong lối diễn xuất.

Anh kể, khi tham gia bộ phim "Hà Nội mùa đông năm 1946", theo kịch bản là cảnh đêm khuya, Bác Hồ viết lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến giữa một ngôi làng ở ngoại ô Hà Nội. Trong căn phòng nhỏ, Bác cầm tờ giấy đi đi lại lại đọc nhẩm nội dung đã viết để chuẩn bị thông báo với cả nước. Sau đó Bác dừng trước ngọn đèn dầu, lấy điếu thuốc và bao diêm định châm để hút. Nhưng anh thấy như vậy chưa ổn nên đã đề xuất với đạo diễn là anh sẽ ghé điếu thuốc châm ngay vào ngọn đèn ấy, cất bao diêm đi. Như thế sẽ thể hiện được đức tính tiết kiệm của Người khi sinh thời. Sau khi quay xong, đạo diễn Đặng Nhật Minh đã đến ôm anh và nhận xét đó là một sự sáng tạo tuyệt vời.

Đã có hơn 40 lần được hoá thân vào các vai diễn Bác Hồ, cho nên tất cả những gì về Bác trong anh đều trở nên thân thuộc như hơi thở. "Nhiều khi tôi đi ra ngoài đường, gặp mọi người, họ cứ hay nói hình như tôi bị nhiễm vai diễn của Bác Hồ hay sao mà từ dáng đi, dáng tay, tác phong giống Bác như thế. Bản thân tôi thì không nghĩ đến chuyện đấy nhưng người ngoài họ quan sát thấy. Đôi khi đi tập, ngồi nói chuyện với các anh chị em trong đoàn, tự nhiên giọng nói lại nảy lên chất giọng cũng rất giống Bác", NSUT Tiến Hợi tâm sự.

Trước kia, chúng ta may mắn khi thế hệ các chú, các anh đã từng tham gia hoạt động cách mạng, viết được những kịch bản về Bác vô cùng xuất sắc. Điều này góp phần không nhỏ vào thành công của các diễn viên đã từng vào vai Bác, trong đó có NSƯT Tiến Hợi. Ngày nay, phần đông người trẻ rất ngại động chạm đến đề tài này bởi lẽ chúng ta bắt buộc phải tôn trọng lịch sử, nắm rõ được từng giai đoạn hoạt động của Bác, vậy thì việc vừa đảm bảo sự chính xác lại vừa sáng tạo cho hấp dẫn là không dễ dàng. Nghệ sĩ Tiến Hợi bày tỏ mong muốn, các nghệ sĩ sau này tâm huyết với vai diễn Bác Hồ thì hy vọng họ sẽ tìm xem thật nhiều phim tư liệu về Bác, nghiên cứu thật kĩ, thật sâu và điều quan trọng là phải luôn cố gắng, quyết tâm và tự tin để tạo được tình cảm nơi khán giả.