Nghệ sĩ tuổi xế chiều: Lận đận, bi thương "phận tằm"

Không chỉ sống chung với bệnh tật triền miên, các nghệ sĩ một thời tung hoành khắp các sàn diễn: NSƯT Ngọc Hương, Thanh An, Bạch Yến, Hồng Hoa, Điền Phong… còn phải đối mặt với cảnh hẩm hiu, cô độc cùng cái nghèo. Dẫu vậy, họ vẫn trọn vẹn tình yêu với sân khấu, đam mê nghề đã chọn và luôn mơ ước được phục vụ khán giả dù chỉ còn những giây phút cuối trong đời.

Nghèo khó lại bệnh trầm kha

NSƯT Ngọc Hương – vợ cố soạn giả Thu An vốn bị bệnh thấp khớp mãn tính và tim mạch. Bệnh của bà ngày càng nặng bởi vừa bị ngã trong lúc dọn hàng phụ bán bánh với con dâu ở khu hẻm nhỏ trên đường Lê Lai, quận Gò Vấp, TP HCM. Thêm vào đó, thông tin ngôi nhà đang ở mà bà đã mang đi cầm cố để lấy tiền chữa bệnh cho chồng lúc trước nay đã quá thời hạn thanh toán, có nguy cơ bị thu hồi, càng khiến nữ nghệ sĩ này lo lắng, buồn bã.

Trước đây khi soạn giả Thu An còn sống, NSƯT Ngọc Hương ân cần chăm sóc, thuốc thang. Do chi phí điều trị có lúc lên đến 2 triệu đồng một ngày nên bà bán tất cả những tài sản có được và cuối cùng phải cầm căn nhà. Khi soạn giả Thu An qua đời, gia tài đồ sộ ông để lại là hơn 150 kịch bản cải lương: Nắng chiều trên sông Dịch, Hai chiều ly biệt, Gánh cỏ sông Hàn, Trống lệnh thành Hoa Lư, Tiếng súng một giờ khuya, Lửa phi trường… cộng với hàng ngàn bài vọng cổ. Nhưng thi thoảng mới có một đài truyền hình đến mua tác quyền để tái dựng nên nhuận bút không đủ sống.

Bệnh thấp khớp cũng khiến NSƯT Ngọc Hương không thể tham gia biểu diễn ở các quán vọng cổ hằng đêm để mưu sinh. “Tôi phụ đứa con dâu bán bánh trong hẻm, mỗi ngày lời vài chục ngàn đồng để mua gạo. Các cháu của tôi còn phải đến trường, tiền học, tiền ăn, biết bao chi phí, lấy đâu tiền mà lo than thuốc? Tôi bệnh nhưng không dám vào bệnh viện!” – NSƯT Ngọc Hương khóc.

Nhìn hoàn cảnh hiện tại, khó có thể tưởng tượng được thời hoàng kim bà cũng là tên tuổi vang danh, tung hoành trên nhiều sàn diễn. Sinh ra ở Bến Tre, trong gia đình truyền thống nghệ thuật tuồng cổ, bà là một đào thương lẫy lừng, với những vai diễn được đánh giá cao trong các vở của soạn giả Thu An. Tuy nhiên, ở tuổi “xế chiều”, NSƯT Ngọc Hương lại đối mặt với cái nghèo, với bệnh tật day dẳng.

Chung hoàn cảnh với NSƯT Ngọc Hương là nghệ sĩ Hồng Hoa, 75 tuổi. Nghệ sĩ Hồng Hoa lớn lên trên sân khấu đoàn hát Trâm Vàng, là đàn chị của NSND Lệ Thủy, Hà Mỹ Liên…, từ nhỏ bà đã nổi tiếng đóng các vai đào chánh, đào võ, chuyên sức để chạy gối, múa đao, nhảy phi thân. Có vai diễn phải hét lớn, ho ra máu nhưng bà vẫn không than van. So ra, nghệ sĩ Hồng Hoa còn hẩm hiu hơn NSƯT Ngọc Hương bởi khi già, bà chỉ có một mình, nương tựa tại Khu dưỡng lão nghệ sĩ TP HCM. Bà được đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện điều dưỡng quận 8, TP HCM cách đây 2 tháng. Nay bệnh càng trầm trọng, gần như khó khăn để ngồi dậy và bà luôn bị khó thở.

Đến chết vẫn “vương tơ”

“Khép cánh màn nhung danh vọng hết/Người về lòng rũ sạch sầu thương/Người vào cởi áo lau son phấn/Trả cả vinh hoa lẫn đoạn trường” – Bốn câu của nhà thơ Hoàng Ngọc Liên nói lên nỗi lòng của người nghệ sĩ, những người trót mang kiếp tầm phải nhả tơ. Nhưng một thực tế cho thấy, dẫu cuộc đời lắm thăng trầm, bệnh tật và cái nghèo đeo bám thì họ vẫn trọn vẹn tình yêu với sân khấu. Không ít nghệ sĩ tâm sự rằng nếu có chết xin cho họ được chết trên sân khấu, được phục vụ khán giả thân thương đến giây phút cuối cùng của cuộc đời.

Trong đó, nghệ sĩ Thanh An là một điển hình. Ông đang nằm điều trị ở lầu 3 Khoa Viêm phối cấp tính - Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch. Mổ tim năm 2013, liền sau đó, ông phát hiện bị suy thận và bệnh huyết áp, rồi chuyển qua bệnh phổi. Trước bệnh tật liên tiếp, nghệ sĩ Thanh An xuống tóc nguyện cầu vượt qua căn bệnh này. Nhưng dẫu bệnh nặng là vậy, ông vẫn nhớ sân khấu, nhớ khán giả và lén trốn viện đến các quán nghệ sĩ tham gia chương trình cổ nhạc. Khi bị bác sĩ phát hiện lúc trở lại bệnh viện, nghệ sĩ này tâm sự: “Mong bác sĩ thông cảm, tôi không thể rời xa sân khấu, dù đi ca chỉ lãnh 40 ngàn đồng vẫn thấy ấm lòng! Khán giả vỗ tay cổ vũ, chúng tôi dù có chết cũng nguyện ca diễn hay để tri ân đền đáp”. Nhưng hiện do không đủ tiền đóng viện phí, nghệ sĩ Thanh An đã xin xuất viện, về quê điều dưỡng.

Nghệ sĩ Bạch Yến, người từng hát chung đoàn với bà Năm Phỉ - một tài danh sân khấu, cũng đang lâm vào hoàn cảnh bệnh tật. Bà mong ước sớm bình phục để trở lại sân khấu, truyền nghề cho các nghệ sĩ trẻ. “Nếu có chết xin được chết trên sân khấu” – Nữ nghệ sĩ này chia sẻ. Trong khi đó, nghệ sĩ Điền Phong (Đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long) mang trong người bốn căn bệnh: Xơ gan, tiểu đường, lao phổi, mật có sạn. Cách đây một tháng các nghệ sĩ của chương trình Trái tim yêu thương đã đến thăm ông tại Đình Cầu Muối, trao tặng tiền nhưng được biết số tiền thuốc của ông lúc đó lên đến 23 triệu đồng. Nghệ sĩ Thái Hòa lúc đó tặng ông 15 triệu đồng nhưng vẫn chưa đủ đâu vào đâu. Dẫu được đồng nghiệp giúp đỡ nhưng mỗi ngày phải tốn 500.000 đồng tiền thuốc, con gái và người thân của ông không còn đủ sức lo…

Biết được hoàn cảnh khó khăn của các bậc tiền bối trong nghề, nhiều nghệ sĩ đã tổ chức vận động gây quỹ liên tục trên các trang mạng xã hội Facebook, diễn đàn văn hóa nghệ thuật… để nhằm san sẻ, hỗ trợ phần nào những khó khăn mà họ đang phải chịu. Hy vọng, sự chung tay góp sức này sẽ giảm phần nào những bi thương, lận đận mà nhiều “phận tằm” vương phải lúc “xế chiều”.