Người chấm "Sẹo độc lập" của Huyền Thư: Tôi đã thấy gợn từ đầu

Thứ tư, ngày 21/10/2015 15:39 PM (GMT+7)

Một trong những người chấm “Sẹo độc lập” đoạt giải Hội Nhà văn Hà Nội năm nay - nhà thơ Nguyễn Việt Chiến nói không chờ đến khi “Bạch lộ” bị tố đạo thơ, anh mới thấy tập thơ được giải và tác giả của nó có vấn đề.

Tưởng các anh phải sang tận Mỹ mới đuổi kịp các giả thiết do Phan Huyền Thư đưa ra, rằng bài “Bạch lộ” từng xuất hiện ở Mỹ từ thập kỷ 90 của thế kỷ trước, trong nước khó mà lùng được?

- Anh em trong chấp hành có những kênh đặc biệt để làm việc này và thu được kết quả: Từ thập kỷ 90 đúng là Thư có thơ in ở hải ngoại nhưng không bài nào có nội dung như Bạch lộ. Còn bây giờ ai nói có trong tay bài thơ này cũng vô giá trị bởi nó không được in.

Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến

Một nhà thơ chuyên nghiệp như anh có cần kết quả xác minh mới biết ai đạo của ai?

- Thực ra tôi đã thấy gợn từ năm ngoái khi được Phan Huyền Thư tặng tập Sẹo độc lập chứ không chờ đến vụ này.

Trong tập, Thư có nhiều bài ghi câu đề từ là đối thoại hoặc gửi một số nhà thơ trong Nam ngoài Bắc. Cảm tưởng của tôi khi đọc bài Nếu tôi chết hãy đem tôi ra biển có lời gửi tặng mình là rất bất ngờ, và rất không thích.

Bởi vì nội dung bài thơ đó không có gì liên quan đến tôi, không hề nói gì về tôi. Không hề có sự chia sẻ nào với một nhà thơ nhà báo hoạn nạn như Thư đã nói sau này. Làm tôi ngờ ngợ không phải tặng tôi.

Mới đây nhất, tôi nghe kể và có bằng chứng bài thơ này vốn viết tặng nhà thơ Đỗ Thị Tấc, gửi in báo Nhân Dân lâu rồi. Tôi bị tai nạn 7 năm trước, thời gian đó Thư đã in bài này và không bao giờ cho tôi biết là bài gửi tặng tôi. Đột nhiên năm ngoái Thư tặng tập thơ có đưa bài này vào và có dòng “Gửi Nguyễn Việt Chiến”. Sau khi bài này bị tố đạo thơ Du Tử Lê thì Thư giải thích là Thư làm và gửi tặng hồi tôi bị nạn 2008. Liệu có phải năm ngoái đề gửi tôi vì tôi trong Ban chấp hành không? Tôi nghĩ với bạn bè văn chương Thư nên trải lòng mình thật hơn nữa.

Về vụ liên quan Du Tử Lê, đến nay Chủ tịch Hội vẫn cho rằng không có chuyện đạo thơ. Anh thì sao?

- Bài "Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển" của Du Tử Lê quá nổi tiếng, đã được phổ nhạc, tập thơ của ông in bài này còn được bán công khai trong Ngày thơ Việt Nam ở Văn Miếu. Bài thơ vượt thời gian 38 năm như thế, không thể nói ít người biết. Mỗi khổ đều nhắc lại câu Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển và khai triển nó. Tôi cho rằng có thể Thư nghe bài hát phổ thơ rồi đi vào tiềm thức và khi sáng tạo thì chuyển sang vùng vô thức. Người viết đôi khi không nhớ câu thơ từng nghe là của người khác mà nhầm là thơ của mình. Lỗi đó có thể châm chước.

Tập thơ "Sẹo độc lập"

Đến vụ thứ hai. Đặt hai bài cạnh nhau, cũng thể thơ tự do, một loạt câu giống nhau, một loạt câu thêm thắt vào một số diễn ngôn diễn cảm, không cần xác minh cũng nhận ra một vụ đạo thơ trắng trợn.

Chị Đoan đã có bằng chứng sáng tác bài này năm 2000. Còn Thư giải thích là viết năm 1996 thì vô lý. Lưu ý là từ năm 2002 rồi sau đó vài năm, Thư lại in một tập thơ, Nằm nghiêng hoặc Rỗng ngực. Thế mà bài thơ này không hề có mặt.

Giải thưởng của Hội anh trao được chẵn chục ngày thì thu hồi. Sau đây các anh có rút kinh nghiệm, ví dụ soát lại toàn bộ tập thơ đoạt giải xem còn chỗ nào cấn cái hay xóa giải là hết chuyện?

- Câu hỏi chuẩn luôn. Tôi đang xem lại từng bài. Vì có thông tin nhiều nhà thơ được Phan Huyền Thư đề tặng hoặc đối thoại trong tập này nhưng toàn bộ tứ thơ là của người kia. Hoặc lấy một số câu thơ của người ta và không chú thích gì cả. Đây có thể gọi là đạo thơ được không hay là hành động lợi dụng bạn bè văn chương, người nổi tiếng, biến của họ thành của mình?

Sáng 20.10, nhà thơ Phan Huyền Thư đã viết thư gửi Hội Nhà văn Hà Nội xin lỗi về sự việc xung quanh bài thơ được cho là “cầm nhầm” của tác giả Phan Ngọc Thường Đoan.

Nguyên văn bức thư như sau:

"Tôi là Phan Huyền Thư, tác giả vừa chính thức được nhận Giải thưởng của Hội nhà văn Hà Nội 2015 cho tập thơ Sẹo độc lập. Lời xin lỗi đầu tiên tôi xin gửi đến Ban chấp hành HNVHN và Hội đồng xét giải của Hội cũng như toàn thể các hội viên về sự việc đáng tiếc xảy ra quanh tác phẩm này của mình. Và tôi xin tuyên bố:

Vì những vướng mắc về bản quyền tác giả cho một bài thơ trong tập thơ được giải, tôi xin trả lại giải thưởng này để tránh những phiền phức dư luận tiêu cực về chất lượng giải thưởng, ảnh hưởng đến Ban chấp hành và các thành viên hội đồng xét giải, đồng thời để bảo vệ uy tín giải thưởng hàng năm của Hội Nhà văn Hà Nội - một giải thưởng đã có truyền thống về danh tiếng văn chương của mình.

Lời xin lỗi tiếp theo, tôi muốn công khai trước công luận xin dành cho nhà thơ Phan Ngọc Thường Đoan. Qua vụ việc trùng lặp nội dung giữa hai bài thơ, được biết chị đã có bề dày tác phẩm và tuổi nghề mà một hậu sinh như tôi không biết đến, đối với tôi, đó cũng là một niềm hổ thẹn, nhất là khi lại được biết đến chị trong tình huống trớ trêu này. Tôi xin lỗi chị về sự giống nhau của hai bài thơ này đã làm chị tổn thương và phải trải qua nhiều buồn bực.

Lời xin lỗi thứ ba, tôi muốn dành cho độc giả, bạn bè và các đồng nghiệp. Tôi đã làm các bạn thất vọng khi ngay thời điểm hiện tại xảy ra những thắc mắc của công luận và tác giả Phan Ngọc Thường Đoan về bài thơ “Bạch Lộ”, tôi chỉ có các bản thảo cũ mà ngay lập tức chưa có đủ chứng cứ xuất bản, in ấn tại nước ngoài để chứng minh, bảo vệ cho giá trị hợp pháp của tác phẩm gốc được viết từ năm 1996 của mình. Điều đó có thể khiến cho các bạn cảm thấy thất vọng vì đã trót yêu thích, quý mến, hoặc là kết bạn với một tác giả là tôi.

Lời xin lỗi tiếp theo, tôi muốn dành riêng cho các nhà báo trong báo giới. Không riêng gì trong lĩnh vực thi ca, ngay cả trong công việc viết lách kiếm sống hàng ngày, như viết đề cương, kịch bản phim tài liệu, không riêng gì cá nhân tôi, các nhà biên kịch phim tài liệu cũng đã có những lần phải tham khảo, sử dụng những tin thức, câu chuyện có thật mà các bạn đưa lên báo chí truyền thông như những chất liệu phụ trợ cho ý tưởng kịch bản phim của mình. Đó cũng là điều tôi cần cảm ơn và xin lỗi các nhà báo. Mặc dù, khi thực sự đi vào sản xuất rất ít khi những thông tin, dữ liệu đó được thực hiện.

Sau vụ việc đáng tiếc này xảy ra, ngay lập tức tôi sẽ phải rà soát lại toàn bộ các bản thảo tác phẩm của mình đã và chưa xuất bản để đi đăng ký tại Trung tâm Bản quyền Hội Nhà văn Việt Nam, tránh mọi sự cố về văn bản có thể xảy ra sau này.

Tôi cũng xin cam kết với tác giả Phan Ngọc Thường Đoan và các đơn vị xuất bản, từ thời điểm hiện tại cho tới khi tìm được chứng cứ có tính thuyết phục về mặt in ấn, xuất bản tại nước ngoài của bản thảo đầu tiên viết năm 1996, tôi sẽ không sử dụng bài thơ “Bạch Lộ” trong bất kỳ ấn phẩm nào hoặc khi tái bản tập thơ “Sẹo độc lập”

Tôi xin hứa sẽ cố gắng hết sức trong việc tìm kiếm các chứng cứ và văn bản thuyết phục nhất để bảo vệ cho tính hợp pháp về thời điểm sáng tác của bài thơ này.

Lời xin lỗi sau cùng, tôi xin dành cho gia đình mình. Để mọi người phải lâm vào sự tổn thương, suy sụp vì những gì xảy ra trên truyền thông mấy ngày qua, là điều tôi sẽ không bao giờ có thể tự tha thứ cho mình.

Tôi vô cùng xin lỗi.

Hà Nội ngày 20 tháng 10 năm 2015"

Nghĩa Trung (Tiền Phong)