Người có thuốc tiên ở bản Ôn Ốc

Hạ cái gùi lá thuốc nặng trĩu trên lưng xuống nền nhà, Vừ Lao Lềnh bắt tay tôi và cất tiếng cười sảng khoái. Tiếng cười của lão ấm cúng cả căn nhà 5 gian giữa đại ngàn lạnh giá.

Ông Lềnh thăm khám bệnh cho bệnh nhân ở Mộc Châu bị gãy xương tay

Ăn lộc gia truyền

Bản Ôn Ốc ở xã vùng cao Mường Lựm (huyện Yên Châu, Sơn La) nằm chênh vênh trên núi. Từ trung tâm xã ngược con dốc đất dựng đứng dài hơn 10km với đầy khe rãnh, vực sâu, vách đá tai mèo sắc lẻm mất mấy tiếng đồng hồ mới tới được bản. Khó thế nhưng không thể không đến với Ôn Ốc bởi nơi đây có một ông thầy lang người Mông - Vừ Lao Lềnh nổi tiếng khắp vùng: "Một tay chữa trị khỏi bệnh cho cả ngàn người. Ai đã đến với ông, khi về là bệnh khỏi, nhất là cái khoản đau xương khớp, gãy tay chân…" - anh Hà Văn Thật - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Mường Lựm, bảo vậy.

Còn ông Hoàng Văn Minh - Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Mường Lựm coi lão Lềnh như vị cứu tinh: "Ở đây nhà ai chả có người từng là bệnh nhân của lão Lềnh. Tôi cũng vừa lên nhà lão ấy lấy thuốc về cho đứa cháu nội bị ngã cầu thang đấy. Mới uống, bóp thuốc vài ngày nó đã bắt đầu chạy nhảy được rồi. Đúng là thuốc tiên".

Theo lão Lềnh thì đã 3 đời nay nhà lão làm nghề bốc thuốc trị bệnh tại gia, nhưng bà nội lão-bà Vương Thị Sáng (thọ tới 120 tuổi) mới xứng danh là thần y của núi rừng này, cứu cả trăm người thoát khỏi nguy kịch do rắn cắn, gãy tay, chân; bị bắn nhầm trong lúc đi săn thú hay đau ốm, vô sinh… Lão Lềnh ở với bà nội từ khi còn nhỏ, tính nết chịu khó, học gì nhớ nấy lại giỏi leo rừng nên bà rất quý và chỉ truyền nghề cho lão.

Trong vô số những bài thuốc hay có một bài thuốc khiến ngay cả lão cũng không tin nổi, đó là đắp lá thuốc ngoài da quanh vết thương để hút đạn súng kíp nằm sâu trong da thịt. "Khi còn bé, thấy bà đắp cái lá cây mà hút được mảnh đạn ra, tôi nghĩ đấy là trò phù thuỷ. Nhưng lớn lên, khi được bà truyền nghề, tôi mới hay thuốc Nam có nhiều điều kỳ diệu lắm, đến khoa học cũng chưa thể giải thích tường tận được".

Cái bài thuốc đắp lá cây hút đạn ấy lão lại thực tập lần đầu tiên ngay trên chính chân đứa con trai lão. Gần 20 năm trước, khi ấy lão Lềnh còn đương làm công an ở ngoài huyện, thằng con trai lão đi rừng chơi, không may bị tay thợ săn tưởng nhầm là con thú mà hắn đang mai phục nên vội bóp cò.

Lão Lềnh bình thản xem xét vết thương của con trai, cho người vệ sinh quanh vết thương rồi dùng thuốc lá đắp vào. Sau mấy ngày lão đã lấy ra được gần chục viên đạn nhỏ như hạt đậu, hạt vừng. Trong bắp chân con lão biết còn mấy viên nữa nhưng vì nó sợ chết nên nó cứ đòi mọi người đưa đi bệnh viện điều trị. Ấy thế mà lên viện chẳng ai lấy được đạn ra. Giờ cậu con trai đã thành công chức nhà nước nhưng cái chân vẫn còn bị tập tễnh. Lão bảo: Giá khi ấy mình cương quyết giữ nó lại thì nay cái chân nó chẳng có tật rồi.

Tri y, tri thiên mệnh

Từ ngày nghỉ hưu lão Lềnh mới có điều kiện thi thố tài năng của mình và đã chữa khỏi bệnh cho rất nhiều người. Anh Hà Văn Thật - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Mường Lựm nói: Bệnh nhân đến với lão vì 2 nhẽ: Thứ nhất là họ rất tin tưởng vào tay nghề của lão, đã nhận bệnh nhân là ít khi bó tay; thứ hai là bó thuốc Nam ít tốn kém, lại nhanh khỏi và không bị biến chứng.

Bệnh nhân vừa đến, lão chỉ cần nhìn màu da, ánh mắt là biết mức độ nguy kịch đến đâu, có thể trị bằng thuốc Nam hay phải đưa ngay ra cơ sở tây y mà cấp cứu.

Lão Lềnh bảo: "Rừng của ta có nhiều thứ thuốc lắm, bệnh nào cũng có thể chữa được nhưng điều trị bằng thuốc Nam không khỏi nhanh được. Với lại ngày nay nhiều thứ cây quý không còn nữa, để có được đủ hơn 30 lá thuốc cho một bài thuốc trị gãy xương, nhiều khi phải đi hái tới mấy ngày trời".

Những cây thuốc quý lão đã sưu tầm, bí mật trồng quanh nhà để lưu giữ giống. Có những cây thuốc lão phải sưu tầm tận bên Thái Lan về để dành cho việc cai nghiện ma tuý…

Biết dân nghèo ngại tới cơ sở y tế công lập khám bệnh nên lão cho dựng hẳn 5 gian nhà cao ráo, thoáng mát ở ngay gần nhà để bệnh nhân có thể yên tâm điều trị, nhiều người lão còn phải nuôi ăn. Thấy lão cứ lật đật một mình với nghề thuốc, tôi hỏi: Ông không định truyền nghề cho con cháu làm cùng à?

Lão Lềnh trầm ngâm: Nghề thuốc chẳng phải ai cũng truyền được, người đó phải có đức độ, tinh thông, linh hoạt và ý chí quyết đoán. Vì thế dù có 12 đứa con nhưng mình chỉ chọn được 3 đứa để truyền nghề, nay chúng đang đi thực tập hái lá thuốc ngoài rừng theo chỉ dẫn của mình. Trong thuốc Nam, việc hái thuốc nguyên liệu cực kỳ quan trọng, nếu không đúng giờ thì cũng cái rễ ấy, cành ấy, lá ấy nhưng công hiệu chữa bệnh đã giảm hoặc chuyển sang công hiệu khác rồi…

Kiều Thiện