Người dân Afghanistan đối mặt với lựa chọn khắc nghiệt

Những đứa con của Shah Ibrahim Shahin (54 tuổi) ngồi co ro cạnh nhau trên những chiếc toushaks (nệm trải sàn truyền thống của người Afghanistan) mỏng manh, cố gắng giữ ấm giữa tiết trời lạnh giá. Cả gia đình ở trong căn phòng nhỏ lạnh lẽo ở tỉnh Baghlan, phía bắc Afghanistan.

Nhiều tỉnh ở Afghanistan đã trải qua một mùa đông đặc biệt lạnh giá trong hai tuần qua, với nhiệt độ xuống thấp tới -21 độ C ở thủ đô Kabul. Theo báo cáo phương tiện truyền thông, hơn 20 người đã chết vì đợt lạnh này.

Trong những ngày qua, vào thời điểm ấm nhất, nhiệt độ ở Baghlan là -11 độ C. Không có hệ thống sưởi, tất cả những gì mà Shahin và 14 thành viên trong gia đình ông, bao gồm cả 10 đứa con, có được là sự an ủi lẫn nhau trong cái lạnh buốt giá.

"Chúng tôi có một bukhari (máy sưởi than truyền thống). Chúng tôi đã mua một ít than vào đầu mùa đông, nhưng trong thời tiết lạnh giá này, chúng tôi không có đủ than và không thể mua thêm", Shahin nói với Al Jazeera.

Shahin là một tài xế taxi, tuy nhiên ông đã nghỉ việc gần một năm. Kể từ sau khi Taliban lên nắm quyền vào tháng 8/2021, chính phủ Afghanistan vẫn đang phải đối mặt với sự cô lập quốc tế và không thể đối phó với tình trạng nghèo đói tràn lan cũng như khủng hoảng nhân đạo.

Không có việc làm, Shahin lâm vào cảnh nợ nần chồng chất khiến ông không còn khả năng mua nhiên liệu cần thiết để sưởi ấm trong mùa đông.

"Hai đứa con trai của tôi có đi làm, nhưng chúng chỉ kiếm được nhiều lắm là khoảng tương đương 1,68 USD một ngày, thậm chí không đủ mua thức ăn. Đã nhiều tháng chúng tôi không được ăn trái cây hoặc thịt", ông nói.

Nằm dưới chân dãy núi Hindu Kush hùng vĩ, thị trấn của họ không xa lạ gì với mùa đông khắc nghiệt. Trên thực tế, tuyết rơi dày làm bổ sung nước ngầm và có thể mang lại lợi ích cho nông nghiệp.

"Chúng tôi rất vui vì tuyết đang rơi, đó là món quà từ Chúa và nó sẽ hữu ích cho các giếng nước và nông dân, nhưng chúng tôi rất lo lắng về việc làm thế nào để giữ ấm khi nhiệt độ giảm", Shahin nói. "Chúng tôi hầu như không đủ tiền để mua thức ăn".

Thời tiết bất thường

Tại tỉnh Samangan lân cận, một bà mẹ 2 con người Afghanistan 25 tuổi phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn - mua than hoặc thức ăn.

"Nếu chúng tôi mua than và gỗ, thì chúng tôi sẽ không thể mua thức ăn. Số tiền mà chồng tôi gửi về không đủ để trang trải những nhu cầu cơ bản", Maryam nói với Al Jazeera. Chồng cô làm việc ở nước láng giềng.

Là vợ của một cựu quân nhân trong chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn, cô yêu cầu giấu tên để tránh bị Taliban trả thù.

"Sau khi thủ đô Kabul thất thủ, chồng tôi bị quân Taliban truy lùng và phải trốn sang nước láng giềng. Trong một thời gian, chúng tôi sống nhờ tiền tiết kiệm của anh ấy. Anh ấy gửi tiền cho chúng tôi khi anh ấy có việc làm, nhưng chúng tôi không đủ tiền mua bukhari vào mùa đông này", cô nói.

Thay vào đó, họ sử dụng một chiếc "sandali" – giống như chiếc bàn gỗ có thể chứa một lò sưởi nhỏ và được phủ một tấm chăn lớn để giữ hơi ấm.

"Đây là thứ duy nhất chúng tôi có nhưng nó không bao giờ đủ nóng vì chúng tôi không đủ tiền mua củi. Tôi thường sử dụng nhựa và giấy bỏ đi, chúng không cháy được lâu", Maryam nói. "Đây là mùa đông lạnh giá nhất trong cuộc đời tôi, và tôi không biết làm thế nào chúng tôi có thể sống sót nếu không có thức ăn hoặc sưởi ấm", cô nói thêm.

Theo số liệu mới nhất từ Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo (OCHA) của Liên hợp quốc, mùa đông khắc nghiệt đã làm tăng thêm nỗi khốn khổ của người dân Afghanistan vốn đang phải hứng chịu một cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng có, ảnh hưởng đến 28 triệu người.

Các nhà khoa học khí hậu cho rằng những bất thường thời tiết gần đây là do sự gián đoạn của xoáy cực. "Gió bắc cực mang theo khối không khí lạnh đến khu vực của chúng ta", Najibullah Sadid, một chuyên gia về khí hậu Afghanistan giải thích. 

"Afghanistan, giống như các quốc gia khác, đang chứng kiến sự gia tăng số lượng các sự kiện cực đoan", ông nói và lưu ý thêm việc thiếu chuẩn bị cho những sự kiện như vậy có thể gây hậu quả tai hại cho người dân Afghanistan.