Người dân trăn trở nghề trồng loại quả có màu "vàng óng" nổi tiếng khắp cả nước

Giàu lên từ bưởi Diễn

Nằm ở khu vực đồng bằng sông Hồng, làng Đức Diễn thuộc phường Phúc Diễn (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) luôn được biết đến một vùng đất giàu văn hoá với bề dày ngàn năm lịch sử cùng đặc sản bưởi Diễn nức tiếng đã đi vào thơ ca, sử sách.

Theo các vị cao niên ở làng Đức Diễn, bưởi Diễn có nguồn gốc từ giống bưởi Đoan Hùng ở Phú Thọ. Vào khoảng thế kỷ 20, một dân làng sau khi ghé thăm Đoan Hùng đã xin gốc bưởi ở đây về trồng thử, tuy đã thành công nhưng chưa có gia đình nào sẵn sàng trồng số lượng lớn vì văn hoá lúa nước đã in sâu vào thế hệ nhiều người dân, khó thay đổi.

Bưởi Diễn thừa hưởng nhiều ưu điểm của giống bưởi Đoan Hùng nhưng vượt trội ở chỗ có phần múi cứng và không bị nát. Sau này, do hình thức trồng lúa không đem lại hiệu quả kinh tế và ngày càng khó khăn, một vài hộ gia đình tại làng Diễn đã quyết định thử sức với loại quả ngọt nức tiếng này.

Bà Sáu Lộc (80 tuổi), một trong những người tiên phong của phong trào trồng bưởi tại làng Đức Diễn chia sẻ: "Tính đến nay tôi đã trồng bưởi được gần 40 năm. Ngày xưa dân làng Đức Diễn chuyên cấy lúa nhưng nhìn chung quá khó khăn, vài tạ lúa không đủ để nuôi cả gia đình. Sau này, báo đài tuyên truyền, nhà nước chủ trương chuyển đổi cây trồng nên tôi quyết định thử sức với giống bưởi Diễn".

Khi mới chuyển đổi, tuy không thể thiếu những ý kiến trái chiều nhưng quyết định ‘táo bạo’ của bà Lộc vẫn được cả gia đình nhất trí ủng hộ. Sau vài năm, lợi nhuận từ việc trồng bưởi đã góp phần cải thiện cuộc sống của gia đình bà và truyền cảm hứng cho nhiều hộ khác, nghề trồng bưởi từ đó cũng nhanh chóng lan rộng ra khắp cả làng.

Bưởi Diễn là một trong các loại quả có giá trị kinh tế cao nhất của Việt Nam với giá bán trung bình 50.000 đồng/quả. Chỉ với một sào đất trồng bưởi, nhiều hộ gia đình có thể thu tới 100.000.000 - 200.000.000 đồng/một năm.

Ngày nay, diện tích trồng bưởi Diễn tại nhiều nơi trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh thành khác trên cả nước đang liên tục được mở rộng và không ngừng phát triển. Song đối với những thực khách ‘sành sỏi’, bưởi Diễn chính gốc được trồng tại các làng Diễn vẫn có chất lượng hơn cả.

Diện tích trồng bưỡi Diễn dần bị thu hẹp

Là một thương hiệu có giá trị lâu năm của Việt Nam, tuy nhiên hoạt động sản xuất bưởi Diễn chính gốc vẫn đối mặt với nhiều thách thức vài năm trở lại đây. Nhất là việc quá trình đô thị hoá nhanh chóng đang dần thu hẹp diện tích vườn trồng bưởi tại làng Đức Diễn.

Ông Nguyễn Đức Tâm, chủ một vườn trồng bưởi trên ba mươi năm cho biết: "Tuy rất mong có thể tiếp tục trồng bưởi, giữ gìn giống bưởi Diễn chính gốc nhưng khu vườn của gia đình tôi đang có nguy cơ bị đưa vào đề án quy hoạch. Mới đây, một phần diện tích vườn đã bị giải phóng nên chúng tôi sợ rằng 1-2 năm nữa cũng không còn nhiều đất để trồng bưởi".

Đồng thời, theo ông Tâm, việc giảm sút diện tích vườn bưởi Diễn cũng xuất phát từ phía người dân mong muốn đầu tư bất động sản, xây nhà trọ nhằm thu đươc lợi nhuận cao và ổn định hơn. "Nếu người dân muốn trồng bưởi sắp tới sẽ phải chuyển về các khu vực khác. Đất Diễn sau đó chắc cũng không còn bưởi…", ông Tâm bày tỏ lo ngại.

Hiện nay tại huyện Chương Mỹ, Hoài Đức, Đông Anh, Thanh Oai… ở Hà Nội hoặc các tỉnh như Hưng Yên, Tuyên Quang, Bắc Giang,... đều có thể bắt gặp giống bưởi Diễn được trồng số lượng lớn. Tuy ứng dụng nhiều phương pháp canh tác hiện đại, chất lượng vẫn khó bằng được loại bưởi Diễn chính gốc trồng ở vùng Diễn nên bán với giá thành rẻ hơn rất nhiều.

Ông Đỗ Quyết Tiến - Chủ tịch hội đồng quản trị Hợp tác xã nông nghiệp và tổng hợp Phú Diễn cho biết: "Cả hai phường Phúc Diễn và Phú Diễn có tổng 150ha đất canh tác nhưng không phải tất cả đều trồng bưởi. Việc bưởi Diễn ở khắp nơi tràn về khiến giá thành của loại quả này trên thị trường bị giảm đáng kể, người dân từ đó cũng không còn động lực trồng bưởi".

Bưởi vốn là giống cây ăn quả lâu năm nên thời gian trồng ảnh hưởng rất lớn đến hương vị của quả. Để bưởi Diễn thực sự chất lượng và bán được giá cần thời gian ít nhất 10 - 15 năm. Vì vậy, chỉ hộ gia đình nào đã trồng lâu năm hoặc có lượng khách quen cố định mới sẵn sàng giữ nghề, giữ vườn.

Không chỉ có giá trị về mặt kinh tế, bưởi Diễn còn có những ảnh hưởng không nhỏ đối với đời sống văn hoá tinh thần của người dân Hà Nội, đặc biệt vào những dịp lễ, Tết. Theo ông Tiến, việc duy trì, bảo tồn giống bưởi Diễn là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và bức thiết.

Hằng năm, hợp tác xã duy trì triển khai 2 đợt diệt trừ sâu bệnh mỗi đầu vụ đồng thời tổ chức chương trình tập huấn, giao lưu để bà con học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. Ngoài ra, người dân cũng thường xuyên được hỗ trợ trong hoạt động tưới tiêu, công tác chăm bón cây trồng.