Người thả cá về sông

Điều đáng quý là khoảng 20% số cá giống sinh sản được này, anh đem… thả xuống sông để bảo tồn nguồn cá thiên nhiên đang ngày càng khan hiếm.

Chủ động nguồn basa giống

Hai Chánh dành nhiều tâm huyết để bảo tồn cá thiên nhiên.

Ghé nhà anh khi trời đã quá trưa. Thằng con trai anh thông báo “giờ này ba con vẫn còn ở bè cá bên Đồng Tháp”, tôi liền chạy ngược lên phường Long Sơn (thị xã Tân Châu) rồi xuống bến đò Số 3 qua huyện Hồng Ngự (Đồng Tháp).

Không khó để tìm đến bè cá của Hai Chánh. Cặp bờ sông Cái Vừng, một nhánh của sông Tiền, 6 bè cá nối đuôi nhau – mỗi bè được coi là một “dây chuyền” sinh sản cá của Hai Chánh.

Ở chiếc bè lớn nằm chính giữa, công nhân trong khi “khám thai” cho những con cá basa mẹ nặng khoảng 4 – 5kg, thì mất Hai Chánh không rời khỏi kính hiển vi để kiểm tra đường kính của trứng cá.

“Mỗi đợt sinh sản, tôi chỉ cho thụ tinh khoảng 100 con cá basa mẹ. Trước khi cho đẻ, cá phải được kiểm tra để đảm bảo trứng đạt độ “chín” và kích cỡ đồng đều” - Hai Chánh giải thích khi vừa kịp nghỉ tay. Theo lời anh, cách làm này sẽ giúp tạo ra đàn cá giống khỏe mạnh, có chất lượng và giảm tỷ lệ hao hụt.

Lấy tấm bằng kỹ sư ngành thủy sản (Trường Đại học Cần Thơ) năm 1989, Hai Chánh không phải bắt đầu sự nghiệp bằng nghề ươm cá giống mà là từ nghề nuôi cá basa thịt. Khi đó, nguồn cá giống chủ yếu do người dân đánh bắt ở vùng đầu nguồn sông Tiền, sông Hậu khi nước lũ tràn về. Tuy nhiên, do cá basa dễ nhiễm bệnh, tỷ lệ hao hụt cao nên đa phần người nuôi không có lời.

Rồi từ năm 1999, qua học hỏi thêm từ sách vở, báo, đài,... anh Chánh bắt đầu ươm thử nghiệm cá giống từ một cặp cá basa bố mẹ. Sau vài lần rút kinh nghiệm, anh cũng đạt được thành công và từ đó sự nghiệp ươm cá basa giống của anh cũng khởi sắc.

Liên tục thả cá về sông

Trứng cá basa ở giai đoạn sắp nở

Hiện nay, ngoài 6 bè nuôi với khoảng 8.000 con cá bố, mẹ (tương đương 30 tấn), Hai Chánh còn đầu tư hơn 2 tỷ đồng xây dựng hệ thống bể ươm cá hiện đại theo công nghệ mới của Pháp, có quy mô 55 lồng ươm trên diện tích 1,5ha đất sau nhà.

Ngoài ra, Hai Chánh còn đầu tư bè nuôi cá basa thịt với năng suất khoảng 400 tấn/năm. Khi hỏi về lý do tại sao anh lại âm thầm thả cá giống về sông, Hai Chánh chỉ cười: “Đừng nghĩ là tôi quá cao cả.

Thật ra khi ươm trứng để tạo cá bột, sẽ tồn đọng khoảng 10% lượng cá bột hơi yếu. Số này tôi sẽ thả xuống sông. Rồi khi phát triển cá bột thành con giống sẽ có khoảng 10 – 20% con giống không đạt tiêu chuẩn. Số cá này tôi cũng thả xuống sông, chỉ giữ lại cá giống đủ chất lượng để cung cấp cho người nuôi”.

Nói là nói vậy nhưng với 4 – 5 triệu con giống thả về tự nhiên mỗi năm, Hai Chánh cũng đã góp công lớn giúp bảo tồn những loài cá đặc thù của dòng Mekong và tạo thêm thu nhập cho người dân vùng sông nước.

Hiện Hai Chánh đang đẩy mạnh nghiên cứu cách ươm nuôi một số loài cá có khả năng thích nghi với tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay, như cùng lúc trong cả môi trường nước ngọt, nước lợ và nước mặn như: Cá dứa, cá bông lau, cá ngát…

“Trong giới hạn độ mặn từ 0 – 35‰, những loài cá này vẫn phát triển tốt. Hơn nữa, chúng có giá trị kinh tế và giá trị dinh dưỡng cao, nếu chủ động được con giống hoàn toàn có thể nuôi thương phẩm rộng rãi. Giả thuyết trường hợp xâm mặn diễn ra nhanh, nước ngọt phải được ưu tiên dùng cho sinh hoạt, còn nước lợ, nước mặn thì để nuôi cá” - anh Chánh phân tích.

Thoại Giang