Nhạc trưởng Lê Phi Phi: "Trở lại TP.HCM lần này, tôi bắt đầu một cuộc sống lạc quan hơn"

Giá trị âm nhạc trong đời sống đương đại

Là người khởi xướng những chuỗi chương trình hòa nhạc mới mẻ hấp dẫn như nhạc phim, Rock Symphony đầu tiên tại Việt Nam nhưng đêm nhạc phim gần đây lại thiếu vắng cây đũa của nhạc trưởng Lê Phi Phi. Thay vào đó, "thực đơn" nghệ thuật lần này là hòa nhạc Pháp. Xin anh chia sẻ lý do vì sao có sự lựa chọn những tác phẩm mà các nghệ sĩ sẽ trình diễn lần này?

-Trước khi xảy ra đại dịch Covid-19, tôi hợp tác với HBSO một năm có 2,3 buổi hoà nhạc và trong những buổi này thì bao giờ cũng có những chương trình mang tính kinh điển, nhạc phim, rock symphony. Ngày 14/8 vừa qua là chương trình nhạc Pháp, nằm trong khuôn khổ các chương trình hàng tháng của HBSO. Sở dĩ tôi lại chọn chương trình nhạc Pháp vì người Việt vốn gần gũi với văn hóa, âm nhạc Pháp. Một chương trình được lựa chọn những tác giả nổi tiếng với những tác phẩm quen thuộc với người yêu âm nhạc cổ điển như: Ngày hội của các con thú của Saint- Seans, Bolero của Ravel… Kết quả là từ các nghệ sĩ cho đến thính giả đều rất thích sự lựa chọn này.

Sống trong môi trường quốc tế, đi giảng dạy và biểu diễn với các nghệ sĩ tại rất nhiều quốc gia khác nhau, xin anh chia sẻ thêm về cách mà các nước châu Âu mang âm nhạc đến gần với khán thính giả?

Nhạc trưởng Lê Phi Phi: Muốn xã hội yêu quý âm nhạc hàn lâm, đầu tiên chúng ta - những người làm nghề này phải biết cách giáo dục cho họ. Ở Macedonia, dàn nhạc giao hưởng, nhà hát nhạc vũ kịch hàng năm đều có các chương trình lựa chọn phù hợp để biểu diễn cho các em học sinh, sinh viên. Dàn nhạc giao hưởng cũng tổ chức những buổi hoà nhạc nhỏ có tính giáo dục tới từng cơ sở trường học trong các quận của thành phố.  

Thực ra thì ở Việt Nam chúng ta cũng đang trên đường thử nghiệm các hình thức tiếp cận âm nhạc hàn lâm tới đến khán thính giả như trên và đã có những kết quả đáng mừng, tuy chưa cao.

Xã hội đương đại dường như quá ồn ào, hỗn tạp với rất nhiều thứ khó phân biệt thật giả, nhiều giải thưởng hay vương miện được trao chưa chắc đã minh định nổi sức nặng của nó; đồng thời, có vẻ như giá trị của các giải thưởng nghệ thuật uy tín ngày càng ít được lan tỏa tới cộng đồng. Là thành viên Ban giám khảo cho nhiều cuộc thi âm nhạc quốc tế, xin anh chia sẻ quan điểm cá nhân về giá trị của giải thưởng tài năng âm nhạc trong đời sống đương đại?

Nhạc trưởng Lê Phi Phi: Quan điểm của tôi chỉ nói về lĩnh vực âm nhạc cổ điển. Ở tất cả các cuộc thi âm nhạc quốc tế từ bao nhiêu đời nay, và trong những cuộc thi mà mình đã ngồi làm giám khảo, những người thực sự có tài là những người sẽ đoạt giải, điều ấy là chắc chắn 100%. Tuy nhiên vì bộ môn nghệ thuật âm nhạc không chuẩn xác như khoa học mà có thể đánh giá chuẩn mực hoàn toàn, nhưng cũng sẽ chỉ là một 9, một 10.

Đôi khi, có thể người xứng đáng được giải nhất dưới tai nghe của một số thành viên giám khảo thì chỉ xứng đáng giải hai và ngược lại. Mặc dù vậy, ban giám khảo luôn là những người có uy tín, trình độ chuyên môn cao đến từ khắp thế giới, họ khó có thể nhầm lẫn khi trao giải. Những người đã được trao giải nhất, nhì, ba sau những cuộc thi quốc tế, chính thức bắt đầu sự nghiệp của mình và cống hiến hết mình cho xã hội, cộng đồng, nhân loại một cách tích cực nhất, tất nhiên là được trả thù lao xứng đáng. Xưa và nay đều vậy! 

Hành trình dài của một gia đình âm nhạc

Xin anh chia sẻ những cảm xúc khi trở lại với khán giả TP.HCM lần này sau hai năm dài sống xa quê hương, thế giới bị chia cắt bởi đại dịch Covid-19?

Nhạc trưởng Lê Phi Phi: Quay trở lại với khán giả TP.HCM sau 2 năm chia cắt bởi Covid-19, tôi đã có những cảm xúc thật đặc biệt. Cứ như được bắt đầu một cuộc sống thứ hai, lạc quan hơn, tươi sáng hơn, nhiều hy vọng hơn mặc dù còn rất nhiều những khó khăn hậu quả sau dịch… Song song với những cảm xúc này là sự ngậm ngùi chia sẻ cho những mất mát, đau thương của người dân TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung. TP.HCM cũng dần dần khởi sắc trở lại, khán phòng của nhà hát thành phố đông kín hết chỗ ngồi, tiếng vỗ tay nồng nhiệt hơn, ấm áp hơn. 

Quãng thời gian trở thành F0 trên đất Macedonia, cả thế giới đóng cửa các nhà hát, phòng hòa nhạc, trong khi đó tại Việt Nam thời điểm đó vẫn khá yên bình, vẫn có thể tổ chức các buổi hòa nhạc dù bị hạn chế và khán giả phải mang khẩu trang khi tham dự, tâm trạng của anh khi đó như thế nào?

Nhạc trưởng Lê Phi Phi: Tâm trạng lúc đó thật buồn. Buồn vì mình bị F0, một căn bệnh không lường trước được hậu quả với từng người. Rất may là tôi được các bác sĩ tại CH Bắc Macedonia cứu chữa rất tận tình. Nhìn về Việt Nam với tình hình dịch lúc đó còn đang kiểm soát được tôi rất mừng, nhưng cũng có một chút chạnh lòng và ao ước "giá mà mình được ở Việt Nam lúc này"…

Xin anh chia sẻ thêm về tâm sự của một người con sống xa quê hương trong thời dịch bệnh lan tràn khi mẹ anh, người phụ nữ Hà Nội, phu nhân của cố nhạc sĩ Hoàng Vân chắc vẫn ngày ngày ngóng tin của những đứa con đang sống xa tổ quốc? 

Nhạc trưởng Lê Phi Phi: Mẹ tôi, bác sĩ Ngọc Anh là một người đàn bà vô cùng nhân hậu với con cháu của mình. Mặc dù luôn mong ngóng con cháu về thăm nhưng mẹ cũng rất hiểu rằng lúc đó là không thể. Chúng tôi cũng thường xuyên video call để cho mẹ yên lòng, đồng thời cũng theo dõi tình hình sức khoẻ, cuộc sống của mẹ trong thời dịch bệnh. Rất may là bà đã không bị F0! Khi cả gia đình chúng tôi F0, chúng tôi cũng không nói cho Mẹ biết để bà khỏi lo, chỉ đến khi khỏi hoàn toàn thì bà mới được biết. 

Xin được hỏi thêm về các tác phẩm của cố nhạc sĩ Hoàng Vân, không biết anh và gia đình có dự kiến gì trong tương lai liên quan đến gia tài của cha mình?

Nhạc trưởng Lê Phi Phi: Sau khi bố chúng tôi mất vào năm 2018, tôi cùng chị gái mình là TS âm nhạc Lê Y Linh đã bắt đầu một công cuộc sưu tầm, hệ thống hóa, số lại toàn bộ kho tàng âm nhạc của bố chúng tôi để lại. Chúng tôi đã lập ra được một trang web như một thư viện về các tác phẩm của ông, audio, video, bản nhạc, các bài viết về ông, một trang fan page trên mạng xã hội Facebook.

Chúng tôi cũng đi tìm những tác phẩm của ông hoặc là không còn bản nhạc, hoặc là có bản nhạc nhưng không có bản audio… và cho đến nay chúng tôi đã tạm thống kê được khoảng 700 tác phẩm với đủ các thể loại: khí nhạc, ca khúc, nhạc phim, nhạc kịch, nhạc cho kịch, bản thảo phổ thơ… và chắc chắn đây cũng chưa phải là con số cuối cùng.

Năm nay 2022 với sự trợ giúp và ủng hộ của Viện Âm nhạc và Nhà xuất bản Kim Đồng, chúng tôi đã xuất bản lần đầu tiên 2 quyển sách về con người và sự nghiệp âm nhạc của ông là "Cho muôn đời sau" do chính con gái Lê Y Linh là tác giả và "Hoàng Vân - Nhạc và đời" của nhiều nhà phê bình lý luận âm nhạc, nhà báo, nhạc sĩ, nhạc trưởng viết về ông.

Chúng tôi cũng dự định tổ chức những đêm nhạc Hoàng Vân để dành tặng cho những khán thính giả yêu nhạc Hoàng Vân thưởng thức. Con đường bảo tồn và tiếp tục vinh danh kho tàng âm nhạc đồ sộ của ông còn rất dài…

Xin cảm ơn anh rất nhiều về những chia sẻ!