OPEC + cắt giảm mạnh sản lượng dầu: "Phát súng" nhắm vào Tổng thống Mỹ Biden?

Ả Rập Xê Út nhấn mạnh rằng vương quốc này phải đặt lợi ích kinh tế của mình lên trước những cân nhắc chính trị trong nước của Mỹ

Được biết, Nhóm OPEC+ gồm thành viên Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các đối tác, trong đó có Nga hôm 5/10 đã nhất trí cắt giảm sản lượng dầu thô khoảng 2 triệu thùng / ngày tương đương 2% nhu cầu hàng ngày của thế giới kể từ tháng 11 tới đây.

Thông báo này đã gây ra phản ứng giận dữ từ các chính trị gia Mỹ. Họ cho rằng OPEC và thành viên hàng đầu là Ả Rập Xê-út đang giúp Nga bằng cách giữ giá dầu cao hơn. Với mức cắt giảm sản lượng 2 triệu thùng / ngày, nó gấp đôi so với dự đoán của các nhà phân tích, trong đợt cắt giảm lớn nhất kể từ đại dịch Covid-19.

Các quan chức Ả Rập Xê Út nhấn mạnh rằng vương quốc này phải đặt lợi ích kinh tế của mình lên trước những cân nhắc chính trị trong nước của Mỹ. "Chúng tôi quan tâm trước hết đến lợi ích của Vương quốc Ả Rập Xê-út", Bộ trưởng Năng lượng Hoàng tử Abdulaziz bin Salman al-Saud cho biết trong một cuộc phỏng vấn với truyền hình Ả Rập Xê-út, và nói thêm rằng chính phủ "quan tâm đến việc trở thành một phần của tăng trưởng trong nền kinh tế toàn cầu".

Hoàng tử Abdulaziz nói rằng họ cần phải chủ động khi các ngân hàng trung ương ở phương Tây chuyển sang giải quyết lạm phát với lãi suất cao hơn, một động thái có thể làm tăng triển vọng suy thoái toàn cầu, từ đó có thể làm giảm nhu cầu đối với dầu và cuối cùng là đẩy giá dầu đi xuống.

Việc cắt giảm này dường như là một biện pháp chủ động để hy vọng tránh được một đợt giảm giá đòi hỏi phải cắt giảm đột ngột khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tiếp tục tăng lãi suất

Ellen Wald, một thành viên cấp cao không thường trú tại Atlantic Council tại Washington DC, cho biết: "Việc cắt giảm này dường như là một biện pháp chủ động để hy vọng tránh được một đợt giảm giá đòi hỏi phải cắt giảm đột ngột khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tiếp tục tăng lãi suất".

Do phụ thuộc nhiều vào nguồn thu từ dầu mỏ, nền kinh tế Ả Rập Xê Út có lịch sử trở thành nạn nhân của các chu kỳ bùng nổ và phá sản trên thị trường dầu mỏ, nơi giá cao mang lại dòng tiền nhưng sau đó là cuộc suy thoái. Các chuyên gia nói rằng vương quốc này đang cố gắng bảo vệ mình khỏi một sự kiện như vậy.

Ả Rập Xê-út đang tìm cách né tránh với một kịch bản tương tự như của năm 2008, và cả vì lý do ngân sách

Ông Wald cho biết: "Ả Rập Xê-út đang tìm cách né tránh với một kịch bản tương tự như của năm 2008 có nguy cơ lặp lại khi sự sụp đổ của thị trường khiến nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái và giá dầu đột ngột giảm mạnh, vì vậy, tình cảnh hiện tại đòi hỏi OPEC phải có hành động khẩn cấp". Các nhà phân tích cũng cho rằng Ả Rập Xê-út không thể để giá dầu giảm xuống dưới một mức nhất định vì lý do ngân sách.

Ả Rập Xê-út cắt giảm sản lượng không phải là một phát súng nhắm vào ông Biden

Phía Ả Rập Xê-út cho rằng việc cắt giảm sản lượng không phải là một phát súng nhắm vào ông Biden và đã gửi các giấy tờ và biểu đồ cho các quan chức chính quyền để biện minh cho điều đó. Với giá dầu giảm xuống dưới 80 USD / thùng trong những ngày gần đây, Ả Rập Xê Út nói với các quan chức Mỹ rằng họ lo ngại giá dầu sẽ trượt sâu hơn nữa xuống mức 70 USD và có thể là 60 USD, khiến ngân sách phụ thuộc vào năng lượng của họ không bền vững. Đó là một dấu hiệu cảnh báo cho Ả Rập Xê Út và các nước xuất khẩu dầu khác, những quốc gia vốn phụ thuộc phần lớn vào dầu mỏ vì phần lớn doanh thu của họ.

Ngược lại, Robert Mogielnicki, một học giả cấp cao tại Viện các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập ở Washington, cho biết: "Nhưng Ả Rập Xê Út không muốn chỉ cân bằng ngân sách, mà còn muốn đảm bảo một dòng giá trị thặng dư ổn định" tiến gần hơn đến mức giá cao hơn khoảng 90 USD/thùng".

Bởi Ả Rập Xê Út có chi phí khai thác dầu thấp nhất thế giới, vào khoảng 3 USD / thùng. Điều đó có nghĩa là phần lớn doanh thu kiếm được từ mỗi thùng sẽ được chuyển vào kho bạc của họ. Và những khoản tiền đó là cần thiết để tài trợ cho mọi thứ, từ những thành phố tương lai trị giá hàng nghìn tỷ đô la trong sa mạc đến hóa đơn tiền lương tăng đáng kể của chính phủ, bất chấp việc áp dụng các loại thuế mới trong những năm gần đây và cả vì nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế.

Nga ca ngợi OPEC + vì đã đồng ý cắt giảm mạnh sản lượng dầu

Trong khi đó, hôm 9/10, Nga ca ngợi OPEC + vì đã đồng ý cắt giảm mạnh sản lượng dầu và chống lại cái mà tổ chức này gọi là "tình trạng hỗn loạn" do Hoa Kỳ gieo rắc trên thị trường năng lượng toàn cầu. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết thật tốt khi "công việc cân bằng, chu đáo và có kế hoạch như vậy của các quốc gia có vị trí có trách nhiệm trong OPEC lại là trái ngược với các hành động của Mỹ".

"Điều này ít nhất cũng làm cân bằng tình trạng hỗn loạn mà người Mỹ đang gây ra", Peskov nói, theo các hãng thông tấn Nga.

Nhóm OPEC+ cắt giảm sản lượng dầu thô khoảng 2 triệu thùng / ngày gây ra phản ứng giận dữ từ các chính trị gia Mỹ

Tuy nhiên, phản ứng từ Đảng Dân chủ Mỹ vẫn rất gay gắt, với các chính trị gia cho rằng động thái của Ả Rập Xê Út là một hành động thù địch chống lại Mỹ, có lợi cho Nga bằng cách lấp đầy kho bạc của họ bằng đồng đô la khi nước này gây chiến với Ukraine.

"Những gì Ả Rập Xê-út đã làm để giúp Putin tiếp tục tiến hành cuộc chiến tàn ác, hèn hạ chống lại Ukraine sẽ được người Mỹ ghi nhớ", Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer, một đảng viên Dân chủ, viết trên Twitter.

Trong khi đó, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre đã đưa ra một tuyên bố rằng "rõ ràng OPEC + đang liên kết với Nga".

Chính quyền Biden hiện có thể hỗ trợ cho dự luật NOPEC của đa đảng có thể khiến các thành viên của OPEC + vướng vào các vụ kiện chống độc quyền

Còn Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết Mỹ đang "xem xét một số phản ứng" đối với động thái của Ả Rập Xê-út, đồng thời nói thêm rằng Nhà Trắng đang "tham vấn chặt chẽ với Quốc hội". Trong khi đó, một số người Saudi đang mô tả phản ứng này là "cuồng loạn".

Trước mắt, Chính quyền Biden hiện có thể hỗ trợ cho dự luật NOPEC của đa đảng có thể khiến các thành viên của OPEC + vướng vào các vụ kiện chống độc quyền bằng cách thu hồi quyền miễn trừ đối với các công ty dầu mỏ trong hệ thống OPEC.

Câu hỏi đặt ra cho ông Biden bây giờ là phải làm gì trước kịch bản nan giải này. Trong những bình luận có chủ ý, ông ấy chỉ nói với các phóng viên rằng ông ấy "thất vọng" và đang cân nhắc "các lựa chọn thay thế" không xác định. Nhưng các thành viên đảng Dân chủ, thất vọng với những gì họ coi là sự tôn trọng quá mức của tổng thống đối với người Ả Rập Xê Út và mong muốn thể hiện sự cứng rắn trước khi cử tri của họ đi bỏ phiếu, chính điều này đã gia tăng áp lực lên ông Biden để trừng phạt Ả Rập Xê-út.

Thượng nghị sĩ Chuck Schumer của New York, lãnh đạo phe đa số, cho rằng quyết định của Ả Rập Xê-út liên minh với Nga của Tổng thống Vladimir V. Putin để tăng giá dầu là một sai lầm nghiêm trọng.

Ông nói: "Chúng tôi đang xem xét tất cả các công cụ lập pháp để đối phó tốt nhất với hành động kinh khủng và mang tính hoài nghi sâu sắc này."

Dù ông Biden đưa ra rất ít dấu hiệu về việc ông sẽ đi bao xa trên chuyến tuyến này, nhưng các quan chức chính quyền Biden lo ngại cuộc khủng hoảng thực sự có thể xảy ra vào tháng 12 khi giới hạn giá do Hoa Kỳ tổ chức để hạn chế lợi nhuận từ dầu mỏ của Nga có hiệu lực và lệnh cấm của Liên minh châu Âu đối với việc mua dầu thô của Nga sẽ bắt đầu.

Các lựa chọn của ông Biden để chống lại việc cắt giảm sản lượng bị hạn chế và phải đánh đổi. Ông đã ra lệnh tiết kiệm thêm dầu từ Quỹ Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược, nhưng vì mức dự trữ hiện ở mức thấp nhất trong 4 thập kỷ, nên có nguy cơ thiếu hụt trong trường hợp chiến tranh hoặc thảm họa thiên nhiên như một cơn bão khác xảy ra.

Ông có thể thúc đẩy hạn chế xuất khẩu nhiên liệu chế biến như xăng và dầu diesel, điều này sẽ mở rộng nguồn cung và hạ giá trong nước. Nhưng điều đó sẽ gây hại cho các đối tác thương mại, đặc biệt là các đồng minh châu Âu đang cố gắng loại bỏ năng lượng của Nga và làm tăng áp lực lạm phát toàn cầu.

Chính quyền Mỹ có thể mở thêm các vùng đất và vùng nước liên bang cho khoan dầu và giảm nhẹ các quy định về khoan, thăm dò và đặt đường ống để tăng sản lượng dầu trong nước, mặc dù điều đó có thể gây ra phản ứng dữ dội giữa các nhà môi trường.

Hoặc việc nới lỏng các lệnh trừng phạt đối với Iran và Venezuela có thể giải phóng hơn một triệu thùng dầu mỗi ngày, điều này sẽ giúp hạ giá và có khả năng thay thế một số thùng của Nga hiện đã bán cho các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc và Ấn Độ. Nhưng các cuộc đàm phán hạt nhân với Iran đã bị đình trệ với rất ít hy vọng về một bước đột phá, và triển vọng của một thỏa thuận với Venezuela là mờ mịt.

Thượng nghị sĩ Menendez kêu gọi đóng băng bán vũ khí cho Ả Rập Xê Út vì đang nghiêng sang Nga

Bởi Ả Rập Xê-út đã mua hàng tỷ vũ khí từ Mỹ và có cam kết mua thêm hàng tỷ USD. Cho nên, Chủ tịch Đối ngoại Thượng viện Mỹ Robert Menendez kêu gọi đóng băng mọi hợp tác của Mỹ với Ả Rập Xê Út, nói rằng việc vương quốc này ủng hộ việc cắt giảm sản lượng dầu đang giúp Nga tài trợ cho cuộc chiến với Ukraine.

Ông khẳng định sẽ phản đối việc bán vũ khí và các hợp tác an ninh khác với Ả Rập Xê-út trong thỏa thuận tuần trước của OPEC + nhằm cắt giảm sản lượng dầu thô 2 triệu thùng / ngày, mức cắt giảm nguồn cung lớn nhất kể từ năm 2020.

Menendez cho biết việc Ả Rập Xê Út ủng hộ việc cắt giảm sản lượng đó, nhưng điều này sẽ "giúp thúc đẩy" cuộc chiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin chống lại Ukraine. Nga, nhà sản xuất dầu lớn, cũng là một phần của OPEC +.

"Đơn giản là không có chỗ để chơi cả hai bên trong cuộc xung đột này - hoặc bạn ủng hộ phần còn lại của thế giới tự do trong việc cố gắng ngăn chặn tội phạm chiến tranh xóa sổ một cách thô bạo cả một quốc gia khỏi bản đồ, hoặc bạn ủng hộ họ", Menendez nói trong một tuyên bố. "Vương quốc Ả Rập Xê Út đã chọn cái thứ hai trong một quyết định khủng khiếp do tư lợi kinh tế thúc đẩy".

Menendez cho biết ông đang phản ứng trước việc Nga tấn công tên lửa vào cơ sở hạ tầng dân sự trên khắp Ukraine, điều cũng bị Tổng thống Joe Biden lên án hôm 10/10. Menendez cho biết ông sẽ cố gắng ngăn chặn bất kỳ hợp tác mới nào với Ả Rập Xê-út cho đến khi nước này "đánh giá lại quan điểm của mình đối với cuộc chiến ở Ukraine".

Các chuyên gia nhận định, đó là dấu hiệu mới nhất cho thấy sự chia rẽ ngày càng gia tăng giữa Mỹ và Ả Rập Xê-út, quốc gia từng đóng vai trò trung tâm trong chính sách Trung Đông của Mỹ. Ngay sau quyết định của OPEC +, các thành viên Quốc hội của cả hai đảng đã kêu gọi các biện pháp trừng phạt vương quốc này, bao gồm việc đưa ra luật rút tất cả quân đội Mỹ và hệ thống phòng thủ tên lửa khỏi Ả Rập Xê-út.

Tuy nhiên, Jeff D. Colgan là phó giáo sư khoa học chính trị của Richard Holbrooke và giám đốc Phòng thí nghiệm Giải pháp Khí hậu tại Đại học Brown. Ông cũng là tác giả của một cuốn sách gần đây về chính trị dầu mỏ, "Quyền bá chủ một phần: Chính trị dầu mỏ và trật tự quốc tế". Ông nhận định, mối đe dọa lớn nhất mà Mỹ có thể thực hiện là rút quân sự bảo vệ, nhưng thực hiện mối đe dọa đó là điều chỉ có thể được thực hiện một lần và sẽ phá hủy những gì còn lại của mối quan hệ. Trong trường hợp đó, Washington có thể làm những việc khác, như giữ lại thông tin tình báo từ Ả Rập Xê Út, hạn chế quyền tiếp cận thị trường tài chính hoặc từ chối bán một số vũ khí - nhưng những lựa chọn đó cũng có mặt trái đối với Hoa Kỳ.

Huỳnh Dũng- Theo Bloomberg/Nytimes/Washingtonpost/Aljazeera