Ra thẻ “dẹp loạn” làng giải trí

Liệu có còn “thiêng”?

Câu chuyện về thẻ hành nghề cho nghệ sĩ đã từng được xới lên một lần vào năm 1999, với đề xuất của Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD), hàng nghìn thẻ hành nghề đã được cấp cho các nghệ sĩ biểu diễn. Nhưng chỉ 3 năm sau, tức là vào năm 2001, Chính phủ đã yêu cầu bãi bỏ với lý do: Thẻ hành nghề giống như “giấy phép con” gây phiền hà cho giới nghệ sĩ và các nhà tổ chức biểu diễn.


Tuy nhiên, showbiz (làng giải trí) của năm 2013 đã khác xa so với làng giải trí của năm 2001 hay trước đó nữa. Hồi đó, scandal lớn nhất có lẽ chỉ có chuyện hát nhép, váy ngắn, áo hở ngực tới độ Cục đã phải soạn thảo quy chế quy định độ dài váy phải cách đầu gối bao nhiêu phân, áo không được hở quá 1/3 ngực, tóc màu gì, đầu trọc không được lên sân khấu... Thế nhưng quy định này cuối cùng cũng bị bãi bỏ vì dư luận lên tiếng là quá cụ thể chi tiết tới mức xâm phạm vào quyền của người biểu diễn.

Giờ đây, showbiz phức tạp hơn nhiều, nhiều đường dây hoa hậu, người mẫu bán dâm đã bị phát hiện, không ít ca sĩ lợi dụng chuyện quan hệ nam - nữ hay giới tính khác thường để PR cho tên tuổi của mình, có người đẹp tối ngày chỉ cởi đồ ưỡn mông khoe ngực cũng thành “nữ hoàng đồ lót”, rồi la liệt trang phục phản cảm, phát ngôn gây sốc, trình diễn không phép, quảng cáo rượu trá hình.

Lại còn chuyện một “hot girl” tuyên bố lập danh bằng cách không mặc áo ngực suýt tổ chức thành công mấy “liveshow xuyên Việt” đến nỗi Cục NTBD phải có công văn hỏa tốc yêu cầu ngừng cấp phép...

Chính vì thế mà câu chuyện tái cấp thẻ hành nghề trở nên nóng hơn bao giờ hết để nhằm “dẹp loạn” showbiz, khi mà việc phạt tiền hầu như không có tác dụng. Cả đêm diễn “Đêm hội chân dài 7” với rất nhiều lỗi, nhà tổ chức kiếm bộn tiền tỷ từ việc quảng cáo rượu và bán vé cho người xem vào ngắm các chân dài nhưng mức phạt chỉ tổng cộng là 35 triệu đồng! Cá nhân các người mẫu vi phạm, người thì bị phạt 3 triệu, người cao nhất cũng chỉ 5 triệu đồng, còn xa so với những chiếc túi xách, đôi giày hàng hiệu của các cô.

Thế nhưng sau lần chào đời và nhanh chóng chết yểu cách đây hơn 10 năm, dư luận có quyền nghi ngờ rằng không biết chiếc thẻ hành nghề có còn “thiêng” không, có phải là cây đũa thần của bà tiên để các nhà quản lý văn hóa muốn lập lại trật tự hay không. Ca sĩ Mỹ Linh trong một lần trả lời phỏng vấn gần đây đã cho biết: “Việc tái cấp thẻ hành nghề hợp lý đến đâu tùy thuộc vào sự quản lý của Nhà nước, tránh để như năm 1999, đưa ra thẻ sau đó thu lại, tôi nghĩ luật không thể như trò đùa như vậy. Tốt nhất nên có một cuộc trưng cầu ý kiến của các anh em nghệ sĩ, và các nhà quản lý nên đưa ra những quy định hợp lòng dân”.

Nghệ sĩ tâm tư

Theo đề án cấp thẻ hành nghề cho ca sĩ, người mẫu do Bộ VHTTDL giao cho Cục Nghệ thuật biểu diễn xây dựng để trình Chính phủ, các tiêu chí cũng khá đơn giản, chỉ có 3 tiêu chuẩn về nghệ sĩ gồm: Có tư cách đạo đức, có năng lực trình diễn, chưa bị thu hồi chứng chỉ hành nghề trước đó. Tuy nhiên cũng còn khá nhiều ý kiến băn khoăn về việc “thông thoáng” để tạo điều kiện hết sức cho nghệ sĩ như thế này. Chẳng hạn nhạc sĩ Quốc Trung cho biết: “Làm âm nhạc không giống với công việc của y bác sĩ. Chúng ta vẫn đang sử dụng rất nhiều tác phẩm mà các nghệ sĩ đó không đủ tư cách hành nghề thì sao? Cấp thẻ chứng nhận chuyên môn để được hành nghề hay tư cách chính trị để quản lý?”.

Việc phạt tiền với các vi phạm của nghệ sĩ giờ đây hầu như không còn giá trị răn đe, thậm chí có người còn... thích phạt để được báo chí nhắc đến nhiều hơn, thì chuyện bị rút thẻ hành nghề với các vi phạm nghiêm trọng có lẽ sẽ là một chế tài hiệu quả.

Hơn nữa, việc phân biệt 2 đối tượng là các nghệ sĩ trong và ngoài đơn vị nghệ thuật công lập cũng khiến nhiều nghệ sĩ đang hoạt động tự do không khỏi cảm thấy chạnh lòng. Chẳng hạn ca sĩ Ánh Tuyết đã khá nhiều lần bày tỏ nỗi bức xúc: “Giờ cơ quan quản lý đặt ra như thế thì chúng tôi phải theo thôi, vì nếu không thì không thể làm nghề, tuy nhiên tôi vẫn không hiểu tại sao thay vì xử phạt nặng những người vi phạm thì lại phải xét cấp thẻ cho tất cả anh em nghệ sĩ nói chung?”.

Về phía các sở VHTTDL, nhiều nơi cũng cho biết họ thực sự chưa thông lắm với đề án này, ví dụ đại diện Đà Nẵng cho biết, ở địa phương có một đơn vị nghệ thuật rất đặc thù là Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh. Với những nghệ sĩ của ngành kịch hát truyền thống này, có cần phải xét cấp lại thẻ hành nghề cho họ không, khi mà để đứng được trên sân khấu, họ đã phải trải qua rất nhiều năm tháng khổ luyện trong nhà trường rồi.

Tuy nhiên, vì tình hình giới giải trí hiện nay đang khá nhiễu loạn, danh xưng “nghệ sĩ” bị lạm phát, chưa có sự phân biệt cần thiết giữa những nghệ sĩ đích thực và những người chỉ lợi dụng danh nghĩa đó để “tăng giá” kiếm tiền cho nên thẻ hành nghề có lẽ đang là một giải pháp cần thiết để lập lại trật tự trong sân khấu biểu diễn.

Nhạc sĩ Hồng Kiên: Thẻ không phải để ràng buộc Theo tôi, các nhà quản lý nên tham khảo ý kiến của nhiều người tham gia trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật để có giải pháp tốt nhất cho việc này. Riêng cá nhân tôi mong rằng khi trao giấy phép hành nghề cho nghệ sĩ thì nó phải thực sự là một thứ rất quý giá đối với nghệ sĩ chứ không phải là thứ để thấy bị ràng buộc. Nghệ sĩ Bùi Công Duy: Quan trọng nhất là lương tâm Tôi thấy ở các nước, các nghệ sĩ đều được đào tạo từ các trường lớp, đã học qua thì họ phải có các kiến thức nhất định, bằng cấp nhất định. Đó mới là thứ quan trọng, cũng như lương tâm làm nghề của nghệ sĩ và nhà quản lý. Ông Lê Quang Tú - Giám đốc Công ty Người mẫu Tài năng trẻ: Cần quy định rõ ràng hơn Quy định thẻ hành nghề với người mẫu cần phải rõ ràng hơn. Vì hiện nay, giới người mẫu của chúng tôi đang hoạt động chưa chuyên nghiệp, không trực thuộc vào đâu, chủ yếu hoạt động theo nhóm. Ông Tạ Minh Phúc - Giám đốc điều hành Công ty Người mẫu PL: Vẫn còn bất cập Tôi băn khoăn một vấn đề là chúng ta sẽ xử lý thế nào với những người có năng khiếu trình diễn thời trang, có hình thể phù hợp nhưng không muốn theo chuyên nghiệp. Họ chỉ đến để tham gia thôi, chương trình thì luôn cần những yếu tố mới lạ, vậy thì không thể đòi hỏi họ cần phải có thẻ. Tuy nhiên, nếu quy định không có thẻ thì không được trình diễn cũng bất cập với những trường hợp như thế. NSND Trần Bình: Nên xem lại thời hiệu Trong đề án tôi thấy quy định thời hiệu của thẻ chỉ có 3 năm thì ngắn quá, theo tôi thẻ phải có hiệu lực trong vòng từ 7-10 năm, nó phù hợp với phong độ hoạt động nghệ thuật của nghệ sĩ. Mà cái quan trọng nhất là phải xử lý nghiêm túc các nhà tổ chức biểu diễn hơn là xử nghiêm nghệ sĩ, vì vừa rồi nhiều chương trình bị xử phạt đều là do quản lý, phải đồng ý thì người ta mới ra sân khấu, mới trình diễn như thế chứ. Người mẫu Thúy Hạnh (đại diện Công ty Elite): Nghiên cứu kỹ thẻ cho người mẫu Việc cấp thẻ cho người mẫu cần phân biệt ra 2 loại-người mẫu tự do và người mẫu có quản lý. Người mẫu phải có ký kết hợp đồng với các công ty (agency) có giấy phép kinh doanh. Các agency này sẽ đứng ra bảo lãnh cho họ về trình độ chuyên môn. Còn những người mẫu tự do phải tự chứng minh và tự chịu trách nhiệm về năng lực trước cơ quan nhà nước. Ca sĩ Phương Thanh: Không cần thiết, khó thành công! Việc bắt buộc ca sĩ có chứng chỉ hành nghề là không hợp lý, chúng ta cứ cấp tới cấp lui, mất thời gian và làm phiền hà nghệ sĩ quá nhiều. Cấp thẻ với mục đích chấn chỉnh tình trạng hoạt động nghệ thuật lộn xộn là chủ quan, không giải quyết được gì. Nếu cần chấn chỉnh thì các cơ quan chức năng chấn chỉnh ngay từ gốc, đó là mạnh tay trong việc xử phạt. Ví dụ hát nhép hay mặc hở hang thì phạt nặng, cấm biểu diễn là xong. Việc cấp một cái thẻ mà hy vọng chấn chỉnh được tình trạng bát nháo là điều không tưởng. Minh Minh (tổng hợp)