Sản xuất nông nghiệp xanh - nỗi lòng những người đi trước

Nỗi lòng người đi trước trong sản xuất nông nghiệp xanh

Ông Trần Công Thắng - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn (Ipsard) cho biết, nông nghiệp Việt Nam trong 10 năm qua đã tăng trưởng bền vững gấp đôi so với giai đoạn trước đó, đóng góp nhiều vào giá trị thặng dư thương mại của Việt Nam. Cụ thể, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,36% trong năm 2022, đóng góp 5,11% vào tốc độ tăng thêm của toàn nền kinh tế, theo số liệu của Tổng cục Thống kê.

Tại Diễn đàn Kinh tế xanh (GEF) 2023 tổ chức mới đây, trước bối cảnh mới, ông Thắng cho biết người nông dân, HTX, doanh nghiệp nhỏ và vừa đang phải thay đổi từ "sản xuất nông nghiệp" sang "kinh tế nông nghiệp" để thích nghi với sự biến đổi của toàn cầu, đặc biệt là những biến đổi về thị trường, luật pháp, chính sách. Đồng thời, đáp ứng tiêu chí của các quốc gia nhập khẩu là đi theo con đường sinh thái.

Đồng quan điểm, ông Jesper Clause - Giám đốc dinh dưỡng khối ngành thủy sản của Tập đoàn De Heus đánh giá nông nghiệp Việt Nam đang có những bước dịch chuyển sang sản xuất bền vững, tức vừa thúc đẩy phát triển kinh tế vừa đảm bảo hoạt động sản xuất bền vững hơn. Nhưng quá trình này có rất nhiều thách thức. Mục tiêu giảm phát thải, thích ứng biến đổi khí hậu không chỉ là vấn đề đặt ra với Việt Nam, mà còn với nhiều quốc gia khác.

Ông Lê Văn Đồng - Tổng Giám đốc Công ty CP Vườn trái Cửu Long (Le Fruit) đã chia sẻ câu chuyện "cô đơn" trong quá trình tiên phong làm nông nghiệp hữu cơ.

"Le Fruit gặp vô vàn thách thức ngay ở thời điểm thành lập công ty. Chúng tôi đơn độc trong việc phối hợp với những nông hộ riêng lẻ, nhất là khi tiếp xúc sâu hơn với bà con tại các ấp thuộc vùng sâu xa ở khu vực ĐBSCL. Tại đó chúng tôi cũng gặp nhiều biển hiệu quảng cáo về thuốc trừ sâu, nhưng hầu hết không thấy khuyến cáo rõ ràng về tác động của nó. Nông dân chỉ để ý tác dụng phòng trị sâu bệnh chứ không thực sự hiểu rõ về tác hại của những sản phẩm đó đến môi trường, sức khoẻ" - ông Đông kể.

"Mỗi khi chúng tôi tiếp cận được với người tiêu dùng thông qua mạng lưới phân phối thì đều gặp rào cản, đơn cử như khi muốn vào siêu thị. Tuy nhiên tôi cho rằng thách thức luôn đi cùng với cơ hội, chúng tôi đã cập nhật được các lợi thế để chinh phục thị trường, đặc biệt là khi xảy ra dịch Covid-19, người dân rất quan tâm tới các sản phẩm nông nghiệp bền vững và chúng tôi đã tận dụng hiệu quả cơ hội đó" - ông Đông cho biết.

Tương tự, ông Nguyễn Văn Thứ - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần thực phẩm G.C Food (GCF), người thường được biết đến với cái tên "Vua nha đam" - cho biết: "Trên thế giới xu hướng phát triển xanh, phát triển bền vững đang được nói đến rất nhiều, nhưng tại Việt Nam vấn đề này chưa thực sự được các doanh nghiệp quan tâm chú trọng, ở đâu đó vẫn xảy ra tình trạng xả thải bẩn, ngộ độc thực phẩm... Những hậu quả đó đều đến từ việc chưa quan tâm đến sản xuất an toàn, phát triển bền vững" - ông Thứ nói.

Cũng theo ông Thứ, sở dĩ sản xuất xanh chưa được doanh nghiệp hay nông dân đặt thành mối quan tâm hàng đầu là vì mọi người chưa thấy được hiệu quả tức thì, nghĩ nó còn xa vời hoặc chỉ những doanh nghiệp "thừa tiền" mới đi làm. Đây là lối suy nghĩ lạc hậu rồi, do trước đây chúng ta không được đào tạo, truyền thông đầy đủ.

Tiếp cận kinh tế xanh, nông nghiệp xanh một cách gần gũi

Với hành trình hướng tới nông nghiệp xanh còn dài, với rất nhiều khó khăn và thách thức, ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ NNPTNT cho rằng cần nhiều hướng tiếp cận mới mẻ, phù hợp và kinh nghiệm thực tiễn quốc tế.

Theo ông Hoan, kinh tế xanh, nông nghiệp xanh, có thể tiếp cận một cách gần gũi, nhẹ nhàng, như lời chia sẻ "Xã hội trở nên phát triển hơn khi mọi người vun trồng cây xanh, tạo bóng mát, dù biết rằng họ còn chưa chắc có dịp ngồi dưới bóng mát đó".

Từ thực tế sản xuất – kinh doanh, ông Lê Văn Đồng cho rằng:"Cái khó nhất là xây dựng niềm tin với người nông dân và người tiêu dùng. Làm để có chứng nhận thì dễ lắm, nhưng làm thật, đúng với trách nhiệm xã hội thì cần sự hi sinh. Về phía Le Fruit đã theo đuổi mục tiêu từng chút một, khai thác hiệu quả mọi nguồn lực mình có để xây dựng mô hình "Làng Le Fruit". Bây giờ nếu có dịp về vùng Thới Lai, Phong Điền, hay Hậu Giang hỏi Le Fruit chắc chắn ai cũng sẽ ồ lên mừng vui khi chúng tôi đã đem đến một giá trị khác biệt cho vườn trái Cửu Long".

Còn ông Nguyễn Văn Thứ cho biết làm nông nghiệp xanh luôn khó khăn, đòi hỏi doanh nghiệp phải thực sự muốn làm và say mê với nó, chứ không phải làm để lấy thành tích. "Khi đến với cây nha đam, tôi đã xác định phải làm theo hướng hữu cơ để hướng đến xuất khẩu. Quá trình liên kết với bà con, ngoài việc chúng tôi trả giá thu mua sản phẩm hợp lý, còn tích cực tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật sử dụng và quản lý phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng cách. Tôi nhận thấy bà con đang dần thay đổi nhận thức về nông nghiệp sạch và bắt đầu hành động từ những việc nhỏ" - ông Thứ kể.

Để thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp với vai trò người đồng hành và dẫn đắt, ông Nguyễn Tuấn Anh - Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Phước, đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực sự đồng hành với doanh nghiệp nông nghiệp. Ngoài ra, có chính sách ưu đãi đặc biệt cho nông nghiệp xanh, vì mặt bằng lãi suất hiện ở mức khá cao so với tỷ suất sinh lợi trong sản xuất nông nghiệp, nên doanh nghiệp không thể vay vốn đầu tư vào nông nghiệp...