SRI “bén rễ” ra diện rộng

Bà Ngô Thị Bình (53 tuổi) ở xóm Vườn Rẫy, xã Đồng Tiến, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên có 8 sào ruộng cấy 2 vụ lúa. Tất cả diện tích này, bà áp dụng quy trình thâm canh cải tiến (SRI) và thu về năng suất cao hơn 10-15% so với canh tác truyền thống.

Năm 2008, gia đình bà là 1 trong 10 gia đình của xã Đồng Tiến được tham gia quy trình SRI do Tổ chức Oxfam phối hợp với Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên chọn làm thí điểm ô mẫu. Đến nay đã là hơn 4 năm, bà áp dụng kỹ thuật thâm canh mới này cho các giống lúa Khang Dân và giống lúa Q Ưu. Bà Bình cho biết: “SRI là quy trình thâm canh lúa tốt hơn quy trình truyền thống trước đây ở chỗ không tốn giống, cấy theo hàng vừa dễ làm cỏ, giảm phun thuốc trừ sâu, bông lúa lớn hơn và chắc hạt”.

Người dân xã Đồng Tiến, huyện Phổ Yên (Thái Nguyên) áp dụng kỹ thuật SRI trong thâm canh lúa.

Theo phương pháp truyền thống mà bà Bình vẫn thực hiện trước đây, mỗi sào ruộng cần 2,8–3kg lúa giống. Giống lúa thuần bà thường dùng là Khang Dân, cho năng suất trung bình 1,5 – 1,6 tạ/sào (mỗi sào Bắc Bộ bằng 360m2). Nhưng theo quy trình SRI, mỗi sào ruộng giờ đây chỉ cần 0,8 – 1kg lúa giống do chỉ cấy 1-2 dảnh lúa, thay vì cấy 7-10 dảnh như trước (tiết kiệm từ 50 – 70% giống). Lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật cũng giảm. Năng suất lúa theo phương pháp thâm canh cải tiến tăng bình quân từ 8-10%. Canh tác theo quy trình mới, giống lúa Khang Dân cho năng suất 2–2,2 tạ/sào, giống lúa Q Ưu có thể cho thu hoạch 3 tạ/sào. Hiện nay nhà bà Bình có 5 sào cấy lúa Khang Dân và 3 sào cấy lúa Q Ưu.

Một nông dân khác, anh Nguyễn Thái Duy, 38 tuổi ở thôn Thanh Xuân, xã Đồng Tiến có 3.800m2 ruộng trồng lúa, trong đó 3.000m2 cấy lúa 2 vụ. Gia đình anh Duy đã có hơn 4 năm áp dụng thâm canh lúa theo phương pháp SRI. Năng suất lúa tăng 15–20%. Bên cạnh nghề nông, vợ chồng anh còn có thêm thu nhập từ nghề điện dân dụng và bán tạp hóa. Lượng thóc thu về từ ruộng lúa không chỉ đủ dùng cho hai vợ chồng và 2 con, còn phục vụ chăn nuôi.

Trồng bằng kỹ thuật SRI giúp nông dân tiết kiệm chi phí, thân thiện với môi trường.

Từ chỗ chỉ có 10 hộ làm thí điểm (2008), đến nay xã Đồng Tiến đã có 1.300 hộ áp dụng phương pháp thâm canh lúa cải tiến, cho thấy sự hấp dẫn và hiệu quả của quy trình SRI. Tuy nhiên, có một số nông dân dù muốn nhưng vẫn chưa thể áp dụng quy trình này, vì ruộng chưa chủ động được nước tưới – một điều bắt buộc nếu muốn áp dụng quy trình này. Ở những thôn có nhiều người làm nghề phụ như thôn Thanh Xuân, một số nông dân không trực tiếp cấy lúa mà thuê người nơi khác đến cấy, cũng chưa áp dụng quy trình mới này.

Đi cùng đoàn chúng tôi có chị Đặng Thị Thắm - cán bộ Trạm Bảo vệ thực vật huyện Phổ Yên. Chị Thắm cho biết thêm: Đến nay, huyện Phổ Yên đã nhân rộng quy trình thâm canh lúa cải tiến ra 18 xã trong huyện. Các huyện khác của tỉnh Thái Nguyên cũng đang mở rộng ứng dụng quy trình này. “Từ năm 2013, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên đã được cấp thêm 100 triệu đồng từ kinh phí sự nghiệp khoa học của tỉnh Thái Nguyên để nhân rộng quy trình SRI ra 2 huyện Phú Lương, Định Hoá (2 huyện vùng cao chưa được hỗ trợ trong giai đoạn vừa qua). Hơn 70% dân số ở 2 huyện này là người dân tộc thiểu số” - bà Đỗ Thị Hải Yến - Phó Giám đốc Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên cho biết thêm.

Như vậy, từ một sáng kiến có sự hỗ trợ ban đầu của Tổ chức Oxfam và Cục Bảo vệ thực vật, người dân đã “đồng sáng tạo” để quy trình SRI đem lại nhiều giá trị mới. Và một điều đáng mừng là cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên đã hưởng ứng và trích ngân sách để hỗ trợ mở rộng ứng dụng quy trình này ra diện rộng. 

Vũ Ngọc Lan