Tàu tuần dương hạng nặng Đô đốc Nakhimov: "Siêu pháo đài nổi" của Nga

Nga đã đại tu, hiện đại hóa tàu tuần dương hạng nặng mang tên Đô đốc Nakhimov tại nhà máy Sevmash. Khi trở lại biên chế vào năm 2021, nó đã trở thành chiến hạm thứ hai thuộc Đề án 11442M "Orlan" (lớp Kirov) của hải quân Nga, bên cạnh tàu Peter Đại đế.

Mỗi chiếc tuần dương hạm Kirov đều sở hữu hệ thống vũ khí mạnh tương đương một hạm đội tàu chiến, khiến chúng được mệnh danh là "siêu pháo đài nổi" dưới thời Liên Xô. Tổng cộng 4 tàu lớp Kirov được chế tạo và biên chế, nhưng hiện chỉ có Peter Đại đế đang hoạt động với vai trò soái hạm của Hạm đội Biển Bắc. Sự trở lại của Đô đốc Nakhimov tăng cường đáng kể sức mạnh hải quân của Nga.

Siêu pháo đài nổi

Đề án 1144 Orlan được Liên Xô thiết kế vào thập niên 1970. Đây là những tàu chiến mặt nước có kích thước và lượng giãn nước lớn nhất thế giới hiện nay. Với chiều dài 252 m và lượng giãn nước 28.000 tấn, chúng chỉ thua kém các loại tàu sân bay hạng nặng.

Liên Xô gọi lớp Kirov là tàu tuần dương tên lửa hạng nặng chạy bằng động cơ hạt nhân (TARK). Còn các chuyên gia quân sự phương Tây gọi chúng là "thiết giáp hạm tuần dương" (battlecruiser), vì kích thước và hình dáng của chúng khá tương đồng với các thiết giáp hạm.

Lớp Kirov được thiết kế với khả năng độc lập tác chiến hoặc nằm trong một biên đội hỗn hợp gồm tàu sân bay, tàu tuần dương và tàu khu trục. Mục tiêu chính của Kirov là các tàu nổi trong cụm tàu sân bay chiến đấu Mỹ, như tàu sân bay lớp Nimitz, tàu tuần dương lớp Ticonderoga và tàu khu trục lớp Arleigh Burke.

Để đáp ứng nhiệm vụ đó, mỗi chiếc lớp Kirov đều được trang bị nhiều loại vũ khí tiến công và phòng thủ, biến chúng trở thành những siêu pháo đài nổi trên biển.

Vũ khí tấn công chủ đạo của tuần dương hạm lớp Kirov là 20 tên lửa hành trình diệt hạm P-700 Granit, có tầm bắn 625 km, mang theo đầu đạn nổ mạnh (HE) 750 kg hoặc đầu đạn nhiệt hạch có sức công phá tương đương 25 quả bom nguyên tử ném xuống Nagasaki. Tên lửa có tốc độ bay lên tới 2.000-3.000 km/h, tùy thuộc vào độ cao hành trình.

Để phòng thủ, các tàu lớp Kirov dựa vào hệ thống tên lửa phòng không đa tầng. Trên tàu Đô đốc Nakhimov, hệ thống phòng không tầm xa S-300F (Fort) là lá chắn đầu tiên với 96 quả đạn 5V55RM. Tên lửa có tầm bắn tối đa 90 km và tốc độ gấp 4 lần âm thanh.

Ở tầm trung là 128 tên lửa của tổ hợp 3K95 Kinzhal. Trong trường hợp tên lửa diệt hạm đối phương vượt qua được hai lớp phòng thủ này, chúng sẽ phải đối mặt với 44 tên lửa của tổ hợp OSA-MA và 6 bệ pháo - tên lửa tầm gần Kashtan.

Tàu ngầm của đối phương cũng rất khó tiếp cận để tấn công các siêu pháo đài nổi này. Mỗi chiếc tuần dương hạm được trang bị 10 ống phóng lôi cỡ 533 mm, có thể bắn ngư lôi Type-53 hoặc tên lửa chống ngầm RPK-2 Vyuga. Trên tàu còn có 4 bệ phóng rocket chống ngầm RBU-1000 và RBU-12000, cùng ba trực thăng săn ngầm Ka-27.

Vũ khí răn đe hiệu quả

Dù vẻ ngoài của Đô đốc Nakhimov không thay đổi nhiều so với thời Liên Xô, con tàu được trang bị những hệ thống điện tử, thông tin liên lạc và vũ khí hiện đại nhất trong biên chế hải quân Nga hiện nay. Lò phản ứng hạt nhân trên tàu cũng được giữ nguyên, nhưng các thiết bị duy trì hoạt động và kiểm soát lò được nâng cấp, bảo đảm khả năng vận hành ổn định và an toàn trong hàng chục năm.

20 tên lửa Granit trên Đô đốc Nakhimov được thay thế bằng 70-80 ống phóng tên lửa hành trình Kalibr hoặc P-800 Oniks, có tầm bắn và uy lực vượt trội, trong khi kích cỡ lại nhỏ gọn hơn. Các phiên bản khác nhau của tên lửa Kalibr cho phép Đô đốc Nakhimov trở thành nền tàng chiến đấu đa năng, có khả năng diệt hạm, chống tàu ngầm và tấn công mục tiêu mặt đất từ khoảng cách 2.500 km.

Tổ hợp phòng không S-300F được thay thế bằng phiên bản Poliment-Redut với tầm bắn tới 150 km. Nhiều hệ thống radar và cảm biến trên tàu cũng được nâng cấp, nhằm phục vụ khả năng phát hiện, bám bắt mục tiêu và tác chiến điện tử trong thế kỷ 21.

Sau khi hoàn tất quá trình hiện đại hóa và thử nghiệm tàu Đô đốc Nakhimov, các gói nâng cấp đã được ứng dụng trên tàu Peter Đại đế. "Điều này biến chúng thành nền tảng răn đe chiến lược phi hạt nhân đầy uy lực của hải quân Nga", nhà phân tích Viktor Murakhovsky nhận định.