Thế nào là giới hạn phòng vệ chính đáng?

Hỏi: Do va chạm xe trên đường nên chồng tôi và anh Hưng đã cãi cọ với nhau. Sau đó chồng tôi đã nhặt viên gạch đập vào vai của anh Hưng. Anh Hưng giơ tay lên đỡ đồng thời đẩy chồng tôi ngã ngửa ra đường khiến chồng tôi bị choáng. Thấy vậy anh Hưng đã dẫm chân lên người và ngực chồng tôi làm chồng tôi tử vong. Vậy xin luật sư cho biết, hành động của anh Hưng có được coi là phòng vệ chính đáng không? (Nguyễn Thị D, Lào Cai).

Luật sư Nguyễn Hồng Bách trả lời:

Điều 15 Bộ luật Hình sự quy định:

1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.

2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại. Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự.

Điều 96 khoản 1- Bộ luật Hình sự quy định về giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng: Người nào giết người trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm.

Như vậy, hành vi của chồng chị khi dùng gạch đập vào vai anh Hưng là hành vi trái pháp luật nên anh Hưng có quyền phòng vệ (tấn công trở lại). Nếu anh Hưng chỉ dừng lại ở việc gạt tay và đẩy chồng chị ra thì hành vi đó được coi là phòng vệ chính đáng. Nhưng anh Hưng lại có hành động tiếp theo là dẫm đạp lên người chồng chị khiến chồng chị vỡ tim và tử vong thì đó là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Do đó anh Hưng phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ tại Điều 96 khoản 1 Bộ luật Hình sự.